Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1999, Qupperneq 14

14
FÖSTUDAGUR 12. MARS 1999
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórl: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÓLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverö 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Mikilvægi forvarna
Kostnaður þjóðfélagsins á hvern virkan fikniefna-
neytanda er mikill og nemur að minnsta kosti vel á
aðra milljón króna. Því er það mikið áhyggjuefni þegar
fram kemur í nýju yflrliti sjúkrahússins Vogs að fjöldi
unglinga sem leitar þangað árlega hefur tvöfaldast á
liðnum átta árum. Fram kemur einnig að fleiri einstak-
lingar í þessum hópi, 19 ára og yngri, leita sér meðferð-
ar vegna fiknar í ólögleg vímuefni en áfengi. Um fjórð-
ungur hópsins leitar meðferðar vegna áfengis ein-
göngu.
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir á Vogi, kennir því
fremur ólöglegri vímuefnaneyslu en áfengisneyslu um
þá miklu aukningu sem orðið hefur meðal ungs fólks
sem þarf að leita sér aðstoðar vegna ofneyslunnar. Mis-
notkun sem þessi er persónulegur harmleikur hvers og
eins, auk þeirra sem að honum standa. Til viðbótar er
hinn mikli samfélagslegi kostnaður sem af hlýst. For-
varnarstarf er umtalsvert en tölurnar og öfugþróunin
sýna að það þarf að auka til muna. Árangur sem næst
er fljótur að skila sér og munar um hvern og einn sem
ekki ánetjast, auk hinna sem ná bata og verða aftur
nýtir samfélagsþegnar.
Þegar reynt er að áætla kostnað á hvern flkniefnanot-
anda verður að taka margt með í reikninginn. Þar kem-
ur meðal annars til kostnaður vegna vímuefnameðferð-
ar og sjúkrahúsdvalar. Félagsmálastofnun hefur af
þessu fólki að segja og ber þann kostnað. Þeir sem langt
eru leiddir í vímuefnaneyslu leiðast út í afbrot til að
fjármagna neysluna, með tilheyrandi samfélagstjóni. Af-
leiðingar slíks er oftar en ekki fangelsisvist sem kostar
sitt. Töpuð vinnulaun, þ.e. framleiðslutap, telur einnig.
Auk þessa þurfa flkniefnaneytendur á annarri fjárhags-
aðstoð að halda, auk þess sem vart er hægt að reikna
með því að þessi hópur greiði opinber gjöld eða leggi
annað til samfélagsins en þær álögur sem menn greiða
til ríkisins kaupi þeir hinn löglega vímugjafa, áfengið.
Yflrlæknirinn á Vogi hefur bent á að taka verði á
vanda barna og unglinga áður en þeir lenda í neyslu.
Hann segir þá unglinga sem verst fari út úr vímuefna-
neyslunni og eigi erfiðast með að ná bata séu þeir sem
átt hafi við vanda að stríða áður en að fíkniefnaneysl-
unni kom. Þar má nefna hegðunarvanda sem getur staf-
að af óleystum vandamálum vegna námsörðugleika, of-
virkni eða öðrum geðsjúkdómum, að ógleymdri van-
rækslu þeirra sem eiga að sjá um uppeldi unga fólks-
ins, foreldra og forráðamanna.
Þegar er unnið mikið forvarnarstarf í þessum efnum,
meðal annars með sálfræðiþjónustu í skólum. Þá gefst
færi á að taka í tíma á vandamálum sem upp koma.
Þátttaka í íþróttum er einnig mikilvæg því unglingar
ánetjast síður vímuefnum taki þeir þátt í þeim og eru
um leið í góðum félagsskap. Hið sama gildir um annað
hollt æskulýðsstarf.
Þórarinn Tyrfmgsson segir það efalaust að aukin
framlög til Barna- og unglingageðdeildar, sem og sál-
fræðiþjónustu skólanna, hjálpi þeim sem eru í mestum
vanda. Slík opinber framlög séu því mikilvægt forvarn-
arskref í vímuefnavörnum. Undir það skal tekið. For-
varnir, jafnvel þótt dýrar séu, skila sér margfalt til
baka. Fíkniefnabölið er alvarlegasta þjóðfélagsmein
samtímans, meinsemd sem berjast verður gegn með öll-
um tiltækum ráðum. í þeirri baráttu verður að leggja
þunga áherslu á forvarnir; reyna allt til að koma í veg
fýrir að unga fólkið ánetjist.
Jónas Haraldsson
.Viðmælanda mínum hafði orðið það á að fara að hlæja. En á skattstofunni stökk engum bros.
Enginn persónuaf-
sláttur á himnum
Kjallarinn
Guðrún
Helgadóttir
alþingismaður
komist til skila. Hinn
látni hafði nefnilega
skipt um heimilisfang
og póstur til hans eitt-
hvað misfarist. En loks
hafði skattayfirvöldum
hugkvæmst að leita eft-
irlifandi ættingja og
senda þeim innheimtu-
seðla.
Þeir brugðust skjótt
við og leitað var skýr-
inga á þessum óvæntu
tekjum hins látna eftir
andlátið, og þá kom
sannleikurinn í ljós. Það
mun vera algengur sið-
ur að stéttarfélög veita
útfararstyrki þegar fé-
lagsmenn andast, og svo
hafði verið gert þegar
„A meðan þessi óvissa ríkir í ei-
lífðarmálunum er varla að vænta
að skattstofur komist yfír að
kanna hvaðan fólki kemur fé til
að kaupa lendur í Garðabæ eða í
Gufunesi. Þar er persónuafslátt-
urinn alveg á hreinu. “
Nýlega kom til
mín maður og sýndi
mér innheimtuseðil
fyrir rúmlega 90.000
krónum, sem skjól-
stæðingur hans var
sagður skulda
skattayfirvöldum
fyrir árið 1998. Ekk-
ert hefði það verið
skrýtið ef umrædd-
ur maður hefði ekki
látist í septemher
1997 og engar tekjur
haft um árabil aðr-
ar en ofurlitla líf-
eyrissjóðsgreiðslu
og bætur almanna-
trygginga vegna
langvarandi heilsu-
leysis. Af þessum
tekjum var tekin
staðgreiðsla og
maðurinn því
skuldlaus við
skattayfirvöld þeg-
ar hann lést.
í heimsókn á
skattstofu
í heimsókn á
skattstofu kom i
ljós að víst var það
rétt. Hinn látni,
sem var einhleypur og barnlaus,
haföi ekki verið í vanskilum við
einn eða neinn þegar hann lést eft-
ir langa baráttu við banvænan
sjúkdóm, enda ættingjar litið til
með honum. Hinar skattskyldu
tekjur höfðu skapast EFTIR dauða
mannsins og nú skyldi greiddur af
þeim skattur og reyndar þegar
komnir dráttarvextir á skuldina,
þar sem tilkynningar höfðu ekki
umræddur maður lést. Styrkur
þessi var 181.000 krónur, sem kom
sér vel því að ekki var um mikla
sjóði i eigu hins látna að ræða.
Svo sérkennilegt sem það nú er
að slíkur styrkur sé skattskyldur,
þótti fyrirspyrjanda 90.000 krónur
nokkuð hátt skatthlutfall. En það
var auðskýrt á skattstofunni. Hinn
látni hafði misst persónuafsláttinn
á banastundinni, og því lagðist
skatthlutfallið á af fullum þunga!
Viðmælanda minum hafði orðið
það á að fara að hlæja. En á skatt-
stofunni stökk engum bros. Svona
er þetta bara. Honum var sagt að
hann gæti reynt að skrifa ríkis-
skattstjóra, sem ef til vill yrði að
senda erindið til ríkisskattanefnd-
ar, en allt myndi þetta taka
nokkurn tima. Á meðan hiæðust
upp dráttarvextir.
Málið í höndum yfirvalda
Nú veit ég ekki hvaða skoðanir
guð almáttugur hefur á skattamál-
um á himni eða jörðu. En illa er ég
svikin eftir langt nám í kristnum
fræðum í St. Jósefsskóla, ef það er
guði þóknanlegt að skattskylda
flytjist með mönnum á hinar eilífu
lendur ríkis hans, en ekki réttur-
inn til persónuafsláttar sem þeir
nutu þó í táradalnum á jörðu
niðri. Mætti hugsa sér að þarna
væri ef til vill verðugt verkefni
fyrir löggilta talsmenn guðs í land-
inu, biskup landsins og presta
Þjóðkirkjunnar, að segja sitt álit á
því hvort persónuafsláttur skuli
einnig gilda á himnum.
En á meðan svo er ekki gert, er
málið í höndum veraldlegra yfir-
valda, sem einungis huga að því
sem keisarans er, en minna um
það sem guðsríki tilheyrir. Á með-
an þessi óvissa ríkir í eilífðarmál-
unum er þess varla að vænta að
skattstofur komist yfir að kanna
hvaðan fólki kemur fé til að kaupa
lendur í Garðabæ eða í Gufunesi.
Þar er persónuafslátturinn alveg á
hreinu. Þetta er allt flóknara á
himnum og í það fer eflaust allur
tíminn.
Guðrún Helgadóttir
Skoðanir annarra
Otrúlegar tillögur
„í fyrradag voru kynntar tillögur nefndar sem
fjallað hefur um vanda landsbyggðarinnar. I tillög-
um nefndarinnar er m.a. lagt til að árlegur afslátt-
ur verði veittur af afborgunum námslána eftir
tveggja ára fasta og samfellda búsetu utan höfuð-
borgarsvæðisins. Hvers konar vitleysa er þetta?
Hverjum dettur í hug að það verði ekki fundnar
fjölmargar leiðir til þess að misnota svona vitlaust
kerfi? Það er satt að segja ótrúlegt að tillögur sem
þessar komi frá nefnd sem skipuð er ábyrgu fólki...
Þetta er afturhvarf til fortíðar... Þær auka á vand-
ann og gera lítið úr landsbyggðarfólki."
Úr forystugrein Mbl. 11. mars.
Valdataka Róberts
„Valdataka Róberts Guðmundssonar og sam-
starfsmanna hans í Sölumiðstöðinni er kröftug
áminning tfl stjómenda fyrirtækja sem eru á al-
mennum markaði með hlutabréf sín. Það er ekki
lengur sjálfgefið að forstjórar og stjórnarmenn
haldi völdum án tillits tfl árangurs í rekstri fyrir-
tækjanna eins og lengi hefur verið reglan í þeim tO-
töhóega þrönga hópi sem ráðið hefur helstu fyrir-
tækjum landsins. Þeir sem ráða yfir meirihluta
hlutabréfa munu í vaxandi mæli sýna vald sitt í
verki - og það geta verið aflt aðrir menn á morgun
en í gær.“
Elías Snæland Jónsson i Degi 11. mars
Sendiherrann í Kanada
„Er í lagi að sendiherrann sé á móti aðfld íslands
að NATÓ? Er í lagi að sendiherrann sé á móti varn-
arsamstarfi við Bandaríkin? Svörin verða að vera
skýr... Mér og fjölda fólks verða ríkisstjórnarflokk-
arnir að gefa skýr svör. Annars tel ég að stefnu-
breyting hafi orðið hjá þessum flokkum í utanríkis-
málum. Ef svo er þá skiptir ekki máli hver
stefnumið Samfylkingarinnar eru. Þá skiptir held-
ur ekki máli þótt „Græna framboðið" sé á móti í
þessum málaflokki."
Hreggviður Jónsson í Mbl. 11. mars.