Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1999, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 24. MARS 1999
Fréttir
Nýr forstjóri íslenskra sjávarafurða glímir við gífurlegan vanda:
ÍS á köldum klaka
Meðan alit lék í lyndi. Benedikt Sveinsson, fyrrverandi forstjóri ÍS, ásamt
Þorsteini Pálssyni sjávarútvegsráðherra í grillveislu í Newport News í
Virginfu, að fagna opnun verksmiðjunnar. Verksmiðjan hefur verið mjög
þungur kross á ÍS.
Viðskiptaheimurmn stendur
nánast á öndinni yfir atburðarás
hjá sjávarútvegsfyrirtækjum þessa
dagana. Skammt er um liðið síðan
Róbert Guðfinnsson frá Þormóði
ramma kom sem stormsveipur inn
í stjórn Sölmniðstöðvar hraðfrysti-
húsanna og felldi sitjandi stjómar-
formann, Jón Ingvarsson. í fram-
haldinu samþykkti meirihluti
stjómar svo á fóstudag að víkja
Friðriki Pálssyni, forstjóra SH, úr
starfi. En atburðir gerast víðar en
í ranni SH: íslenskar sjávarafurð-
ir, sem stofnaðar vom upp úr sjáv-
arafurðadeild SÍS, hafa verið í við-
skiptafréttum fjölmiðla undan-
farna mánuði og ár, ekki síst þeg-
ar hörð samkeppni átti sér stað
milli ÍS og SH um franska fisk-
vinnslufyrirtækið Gelmer SA og
nú síðast fyrir þá afleitu stöðu sem
nýbirtur ársreikningur ÍS fyrir
síðasta ár sýnir. Aðalfúndur fé-
lagsins verður haldinn á fostudag-
inn kemur og vænst er tíðinda
þaðan. Líklegt er talið að manna-
skipti verði í stjóminni og að for-
maðurinn, Hermann Hansson,
víki.
Skeifilegt ástand
DV hefur rætt við sérfræðinga
hjá tveimur verðbréfafyrirtækjum
og rýnt með þeim í ársreikning-
ana. Þeir segja að ástandið hjá ÍS
sé skelfilegt, svo skelfilegt að tak-
ist nýjum forstjóra, Finnboga
Jónssyni, að rétta fyrirtækið af þá
muni það verða í minnum haft
sem meiri háttar þrekvirki. ÍS sé
nánast á köldum klaka. Sam-
kvæmt ársreikningnum var halli
af reglulegri starfsemi fyrir skatta
901 milljón króna. Þessi upphæð
talar vissulega sínu máli, ekki síst
þegar haft er til hliðsjónar að eig-
ið fé fyrirtækisins er 988 milljónir
en þar með er ekki öll sagan sögð:
Inni í töluna eigið fé er nefnilega
búið að færa óefhislega eign, eða
Eiginfjárhlutfall ÍS
20,0%
1996 1997 1998 I
langtímakostnað upp á 166 milljón-
ir króna. Sérfræðingamir segja að
það sé fyllilega réttlætanlegt að
bókfæra slíka eign inn í framtíð-
ina þegar aðstæður eru eðlilegar
en við núverandi aðstæður hjá ÍS
sé stór hængur á. Til að slík eign
skili arði í framtíðinni verði félag-
ið að vera rekstrarhæft til lang-
ffarna. Um það hvort ÍS sé það yf-
irleitt séu áhöld inn á þessari
stundu.
Þá er annar bókhaldsliður sem
þeir setja spumingarmerki við en
það er liðurinn „frestuð skatteign"
upp á 177 milljónir króna. Þetta er
í rauninni ekki eign félagsins
heldur upphæð sem félagið getur
sparað sér i framtíðinni nái það að
skila hagnaði. Skili það ekki hagn-
aði innan tiltekins árabils fellur
þessi „eign“ niður. Samanlagt er
þessi ótrygga eign tæplega 343
milljónir króna sem er 34,7% af
eigin fé ÍS. Með öðrum orðum sagt
þá em 34,7% af eigin fé fyrirtækis-
ins úti að synda og líf fjárins und-
ir því komið hvort takist að reka
fyrirtækið með hagnaði í náinni
framtíð. Takist það ekki er þetta fé
týnt og tröllum gefið.
Sala eigna og hlutafjár
Það er vissulega spuming hvort
það tekst að reka ÍS með hagnaði á
næstunni. í ársreikningi kemur
fram að eiginfjárhlutfallið er 8,7%
miðað við 12,6% árið 1997 og 20%
árið 1996. Þegar tölur um veltufé frá
rekstri era bomar saman kemur í
ljós að árið 1994 var það 209 milljón-
ir, 1995 var það 206 milijónir, 1996
313 milljónir en 1998 er það orðið
neikvætt um 786 milljónir króna
sem er stóralvarlegt mál og sam-
bærilegt við það að fara hressilega
yfir á tékkareikningi heimilisins.
í ársskýrslu ÍS kemur ffarn að
Innlent
fréttaljós
----—---------
Stefan Asgrimsson
bragðist hefúr verið við vandanum
með sölu eigna, m.a. hlutabréfa í
hlutabréfasjóðnum íshafi sem á
hlutabréf í sjávarútvegsfyrirtækj-
um, eins og t.d. Básafelli, Borgey,
Vinnslustöðinni í Vestmannaeyjum
o.fl., og með umdeildu hlutafjárút-
boði þar sem reglur og kröfúr Verð-
bréfaþings íslands um upplýsinga-
gjöf vora ekki uppfylltar. Raunar
tókst ekki að selja allt það hlutafé
sem í boði var en hlutafélagið
Mundill, sem er að 85% í eigu Sam-
skipa, brá þá við og keypti það sem
út af borðinu stóð. Þá keypti Olíufé-
lagið hf. hlutabréf ÍS í Vinnslustöð-
inni í Vestmannaeyjum og greiddi
fyrir þau yfirverð, keypti bréfin á
genginu 2,30 þegar markaðsverðið
var 1,9.
Án þess að nokkuð sé um það full-
yrt hér þá bera þessi kaup keim af
björgunaraðgerðum frernur en
hreinum viöskiptasjónarmiðum, en
ÍS, Samskip og Oliufélagið era öll í
þeim geira islensks viðskiptaum-
hverfis sem áður laut forystu Sam-
bands íslenskra samvinnufélaga og
sumir vilja nú nefna „smokkfisk-
inn“ til mótvægis við SH og Eim-
skip sem menn i sömu andránni
nefha þá „kolkrabbann".
SH og ÍS hafa vissulega átt í
harðri samkeppni. Sú samkeppni
tók á sig skringilega mynd þegar
fyrirtækin kepptu um að kaupa
franska fiskvinnslufyrirtækið Gel-
mer í Frakklandi. ÍS bar hærri hlut
en af ársreikningi ÍS verður ekki
ráðið að kaupin hafi staðið undir
þeim væntingum sem forráöamenn
ÍS höfðu um þau í ársskýrslu ÍS
1997. í henni segir að kaupin á Gel-
mer SA og uppbyggingin í Banda-
ríkjunum muni leiða af sér hækkun
á brúttótekjum og leiða til aukinnar
ffamleiðni og að nettóhagnaður á
árinu 1998 verði 150 milljónir króna.
Þetta gekk alls ekki eftir.
Trúnaðarbrestur
í nýbirtum ársreikningi fýrir
árið 1998 era vandamálin í rekstri
ÍS rakin að 95 hundraðshlutum til
erfiðleika í rekstri dótturfyrirtæk-
isins Iceland Seafood í Bandaríkj-
unum. Gert hafi verið ráð fyrir því
að reksturinn yrði í jafhvægi á ár-
inu eftir flutning starfseminnar
frá Pennsylvaniu til Newport
News í Virginíu haustið 1997. í
ársreikningunum segir síðan:
„Skemmst er frá því að segja að
þessar væntingar stóðust ekki.
Afar margt fór úrskeiðis í stjóm-
un og rekstri fyrirtækisins og nið-
urstaða rekstrarins er tap að fjár-
hæð 631 millj. kr...“ segir í nýju
ársskýrslunni. Aðalfúndur ÍS
verður haldinn nk. fostudag, 26.
mars. Þar verður væntanlega lögð
fram tillaga um heimild til stjóm-
ar að selja 400 milljónir af viðbót-
arhlutafé að nafhvirði. Verðbréfa-
salar eru ekki vissir um hversu
vel á eftir að ganga með að selja
þetta hlutafé í ljósi stöðunnar nú
og þess hvemig síðasta útboð gekk
fyrir sig og þess að yfirmenn fyrir-
tækisins hafa ekki gefið réttar
upplýsingar um stöðu þess og
horfúr að undanfomu.
„Það er spuming með þetta félag
hvort það sé yfirleitt hæft til að vera
á hlutabréfamarkaðnum," segir
annar verðbréfasérfræðinganna
sem DV hefur rætt við. Veltufjár-
hlutfall þess sé 0,98 og veltufé frá
rekstri er neikvætt um 786 milljón-
ir. Þetta þýði að fyrirtækið eigi í
verulegum erfiðleikum meö að
standa undir skuldbindingum sín-
um. Á þvi hvíli miklar langtíma-
skuldir sem þurfi að greiða niður
um 320 milljónir á næsta ári. Vaxta-
kostnaður ÍS hafi tekið risastökk
upp á við. Hann hafi árið 1997 verið
108,5 milljónir króna en ári síðar,
1998, er hann rokinn upp í 457,5
milljónir króna. Sérfræðingurinn
segir að þennan vöxt sé fyrst og
fremst aö rekja til kaupanna á Gel-
mer. Þau og tapið á Iceland Seafood
hafa verið fjármögnuð með almenn-
um bankalánum, jafiivel yfirdráttar-
lánum.
Þetta má lesa út úr ársreikning-
um ÍS. Þar kemur í ljós að bókhalds-
liðurinn skuldir á bankareikning-
um er í árslok 1996 um 58 milljónir
króna en fer upp í tæplega 1,3 millj-
arða um mitt ár 1998 en lækkar nið-
ur í 1,1 milljarð í lok ársins. Lækk-
unin verður þegar seldar era eignir,
sem voru sem fyrr sagði hlutabréf í
öðrum sjávarútvegsfyrirtækjum og
í Vinnslustöðinni í Vestmannaeyj-
um til Olíufélagsins og farið út í
umdeild hlutafjárútboð upp á 200
milljónir sem gaf 344 milljónir í
aðra hönd. Samtals kom um millj-
arður króna út úr þessum aögerð-
um.
Tekst Finnboga hið illmögu-
lega?
Viðbrögð stjórnenda ÍS hafa ver-
ið þau, að því er kemur fram í árs-
skýrslunni, að greina vandamál í
stjómun og rekstri ÍS-samstæð-
unnar og þó ekki sist hjá Iceland
Seafood í Bandarikjunum og gerð-
ar margvíslegar úrbætur. Þá er
greint frá fyrmefndri eignasölu og
hlutafjársölu upp á 200 miUjónir.
Þá urðu þær breytingar á yfir-
stjóminni að Benedikt Sveinsson
forstjóri fór til Bandaríkjanna til
að taka við yfirstjórn Iceland
Seafood og loks var Finnbogi Jóns-
son, fyrrverandi forstjóri Síldar-
vinnslunnar í Neskaupstað, ráð-
inn forstjóri í stað Benedikts. Sér-
fræðingar verðbréfafýrirtækjanna
segja í samtali við DV að Finnbogi
sé manna líklegastur til að koma
ÍS á réttan kjöl. Þeir minna á far-
sælan feril hans við stjómvölinn
hjá Síldarvinnslunni sem var ekk-
ert of burðug þegar hann kom þar
til starfa. Finnbogi hefur jafnan
haft þann stíl að segja fremur
minna en meira um verk sín.
Dökkt útlit hjá IS
- tölur í milljónum króna _
Veltufé frá rekstri
***- Hagnaður/tap fyrir skatta
1996
1997
1998
DV
Benedikt Sveinsson, fyrrverandi forstjóri, og Hermann Hansson stjórnarfor-
maður. Framtíð hins síðarnefnda er óviss í stjórnarformannsstólnum.
r
A undan lægðinni
Svo sem kunnugt er telja
nokkrir ráðandi Vestfirðingar
að fjölmiðlar séu til ills eins og
stjómi heilu atburðarásunum.
Nú er þessi skoð-
un komin á
æöra plan og
orðin hluti af
trúarbrögðum
hinnar lút-
ersku kirkju. í
stólræðu í ísa-
fjarðarkirkju
lagði séra
Skúli Ólafs-
son Skúla-
sonar út af fjölmiðlum.
Þar sagði hann á boðunardegi
Maríu að fjölmiðlar hefðu svert
áöur tandurhreina ímynd Vest-
fjai'ða. Sem dæmi um illgimina
benti hann að Sjónvarpið hefði
sent fréttamann vestur á undan
lægð sem ól af sér stórviðri. Sá
sendi síðan suður um heiðar
reglubundin tíðindi af snjósköfl-
um og meintum háska. Amen...
Mikill kall, Arafat
Enginn skyldi efast um mikil-
fengleik Yassers Arafats, leið-
toga Palestínumanna, en heldur
þótti fréttamaður Bylgjunnar
taka stórt upp í
sig um hann í
hádegisfréttum
sl. þriðjudag
þegar hann
kenndi sögu-
frægt ljall við
manninn. í
fréttinni var
lýst helgisið-
um múslíma
sem nú
standa sem hæst um hinn
múslímska heim, m.a. með stór-
felldri sauðflárslátrun í Sádi-Ar-
abíu og göngu á fjallið Ararat
sem nefnt var í fféttinni Arafat-
fjaUL
Katrín skilur þá að
Sandkom greindi frá því ný-
lega að innan Samfylkingarinn-
ar í Reykjaneskjördæmi væri
verið að leita logandi ljósi að
einhverjum til
að setja í sætið
á milli þeirra
cillaballanna
Lúðvíks
Geirssonar og
Magnúsar
Jóns Árna-
sonar vegna
þess að stór-
háski væri
talinn á ferð-
um ef þeir lentu hlið við hlið
á Ustanum. Nú er sú leit á enda
því að ákveðið hefúr verið að
Katrín Júlíusdóttir fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Stúd-
entaráðs, skipi þetta sæti. Hún
verður sú girðing sem skilja á
að þá flokksfélagana.
Karl í áróðurinn
Nú hefúr Karl Th. Birgisson,
fyrrverandi ritstjóri með meira,
verið kaUaður til höfuðborgar-
innar eftir langa dvöl austur á
Stöðvarfirði þar
sem hann hefúr
verið að tölvast
og sýsla í fata-
kaupmennsku.
Nefndur Karl
hefur mikla
þjálfun í áróð-
ursskrifum, er
annar höf-
unda forseta-
bókarinnar og
Samfylkingin nýta krafta hans á
því sviði. Karl fer því beinustu
leið I höfuðstöðvar Samfylking-
ar við komuna suður, hvar sem
hana er nú að finna. Ekki er að
vita nema samfylkingarmenn
geti einnig notið góöra ráða
Karls í fatavali...
Umsjón Stefán Ásgrímsson
Netfang: sandkom @ff. is