Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1999, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 9. APRÍL 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóran JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiölunar: http://www.visir.is
Ritsfjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 4626613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblaö 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Ogöngur
Heilbrigðisráðherra hefur ákveðið að sett verði þak á
greiðslur fyrir læknisaðstoð sem flokkast undir svoköll-
uð ferliverk. Þessi ákvörðun kemur í kjölfar frétta DV
um furðulegar reglur sem gilda um gjaldtöku af sjúk-
lingum sem dvelja skemur en 24 tíma á spítala eftir að-
gerð. Heilbrigðisráðherra gerði rétt að breyta þeim regl-
um sem enginn skildi og er engin ástæða til tortryggni
þrátt fyrir að stutt sé í kosningar. En málið ailt sýnir
hins vegar í hvers konar ógöngur íslenskt heilbrigðis-
kerfi er komið. Sorglegast er að ekki skuli tekist á við
vandann í heild sinni, heldur fremur stundaðar smá-
skammtalækningar eftir geðþótta eða jafnvel ábending-
um fiölmiðla.
Gífurlegir hagsmunir eru í húfi þegar kemur að upp-
byggingu heilbrigðiskerfisins, hvort heldur litið er til
þeirra miklu fiármuna sem til þess renna eða almennr-
ar velferðar landsmanna. Um markmiðið eru allir sam-
mála. Við eigum að reka öflugt og gott heilbrigðiskerfi
fyrir alla með sem minnstum kostnaði. Vandinn er að
finna leiðina að þessu markmiði.
Á hðnu ári námu útgjöld hins opinbera til heilbrigð-
ismála nær 41 þúsund miUjónum króna eða 149 þúsund
krónum á hvem landsmann. Þetta þýðir að útgjöld á
hveija fiögurra manna fiölskyldu námu nær 600 þúsund
krónum. Langstærsti hluti þessa kostnaðar er vegna al-
mennra sjúkrahúsa. Á síðustu áratugum hefur kostnað-
urinn við heilbrigðiskerfið vaxið jafiit og þétt, en 1980
námu útgjöldin á hvem mann 93 þúsund krónum á
verðlagi síðasta árs. Kerfið kostaði því 56 þúsund krón-
um meira á mann á síðasta ári en fyrir tæpum tuttugu
árum. Ef ekkert verður að gert má ljóst vera að kostn-
aðurinn á eftir að aukast stórkostlega á komandi árum,
enda íslendingar að verða eldri og þar með þurftafrek-
ari á þessu sviði. Um leið fækkar þeim sem standa und-
ir þessum mikla kostnaði.
Smáskammtalækningar sem stundaðar hafa verið
skipta engu og ef ekkert verður að gert mun heilbrigð-
iskerfið sigla í strand og við íslendingar færumst fiær
því marki að viðhalda og byggja upp góða heilbrigðis-
þjónustu.
Enginn stjómmálamaður mun hafa kjark til þess að
ræða opinskátt og af hreinskilni um þann vanda sem við
blasir - allra síst þegar kosningar em skammt undan.
Enginn þorir að sefia spilin á borðið og benda á nauðsyn
þess að sjúklingurinn gangist undir uppskurð - flestir
lofa plástrum í formi loforða um aukna fiármuni.
Það er ekki fiársvelti sem hijáir íslenskt heilbrigðis-
kerfi, heldur sú mara samkeppnisleysis sem yfir því
hvílir.
Sfiómmálamenn sem og aðrir geta skemmt sér við
deilur um hvort hagkvæmt sé að fela einkaaðilum þjón-
ustu í heilbrigðiskerfinu. Slíkar deilur skipta litlu og
skila engu. Aðalatriðið er að einokun og hömlur á sam-
keppni hafa jafn skaðvænleg áhrif í þessari grein og á
öðrum sviðum þjóðlífsins. Þær hækka kostnað og draga
úr framleiðni. Það er kominn tími til að íslendingar geri
sér grein fyrir að það er tvennt ólíkt að ákveða hver og
hvemig er greitt fyrir þjónustu og hvemig og hverjir
eigi að veita hana.
Lögmál samkeppninnar gilda á sviði heilbrigðisþjón-
ustu eins og ails staðar. Að halda öðm fram er líkt og
reyna að telja fólki trú um að þyngdarlögmálið gildi
ekki á íslandi. En auðvitað hafa verið og verða alltaf til
sfiómmálamenn sem reyna slíkt.
Óli Bjöm Kárason
„Ásamt stjórnendum 18 annarra Natóríkja samþykkti ríkisstjórn íslands að hefja loftárásir á Júgóslavíu. ísland
hefur þar með slegist í hóp með þýska flughernum, die Luftwaffe, sem endurnýjar reynsluna frá 1941 af því að
bombardera Belgrad." Frá heræfingu á Keflavíkurflugvelli.
Loftárásunum
verður að linna
Um páskana voru
góð veðurskilyrði í
Júgóslavíu, að sögn
fréttamanna, svo góð
að Nató gat sprengt og
sprengt. Veðurskilyrð-
in voru kannski ekki
jafhgóð fyrir þau himd-
ruð þúsunda sem
hrekjast um
Balkanskaga beint og
óbeint undan loftárás-
um Nató. Þeir mar-
skálkur Bjarnason og
generáll Ásgrímsson
hefðu kannski átt að
bregða sér til
Júgóslavíu og njóta
góðviðrisins.
Marskálkurinn og
generállinn hafa komið
„ Þjóöernishreinsanirnar í Króa■
tíu 1995 þegar 100 þúsund
Serbar voru drepnir afsaka ekki
aöra glæpi en þeim hreinsunum
var reyndar stjórnað af banda-
rískum herforingjum.u
Kjallarinn
Birna
Þórðardóttir
herstöðvaandstæðingur
íslandi i strið. Ásamt stjómendum
18 annarra Natórikja samþykkti
rikisstjóm íslands að hefja loft-
árásir á Júgóslavíu. ísland hefúr
þar með slegist í hóp með þýska
flughemum, die Luftwaffe, sem
endumýjm: reynsluna frá 1941 af
því að bombardera Belgrad.
Einn glæpur afsakar
ekki annan
Loftárásimar leysa engan vanda
heldur auka einungis hörmungar
íbúanna sem vora æmar. Fyrir
loftárásimar voru um 250 þúsund
íbúar Kosovo á flótta, innan, og
utan héraðsins, flóttamenn þaðan
era nú taldir um 450 þúsund.
Fyrir árásimar var talið að
650-700 þúsund manns væm á
flótta eða vergangi í Serbíu,
stærstur hlutinn
flóttamenn frá
Króatíu og Bosníu.
Loftárásirnar hafa
ekki komið í veg
fyrir árásir hers og
lögreglu Serba á
Kosovo-Albani. Ef
eitthvað er tryggja
þær stöðu Milos-
evics á sama hátt og
árásimar á írak
hafa tryggt stöðu
Saddams Husseins
um leið og þær
murkuðu lífið úr
íbúunum. Einn
glæpur afsakar
aldrei annan. Glæp-
ir lögreglu og her-
sveita Belgrad-
stjómar afsaka
ekki glæpi svo-
kallaðs Frelsis-
hers Kosovo. Þjóð-
emishreinsanirn-
ar í Króatíu 1995
þegar 100 þúsund
Serbar vom
drepnir afsaka
ekki aðra glæpi en
þeim hreinsunum
var reyndar
stjómað af bandarískum herfor-
ingjum.
Samkvæmt bréfi sem mér barst
frá Belgrad þann 5. apríl fer þjóð-
remba og útlendingahatur vax-
andi, sálfræði stríðsástands mall-
ar. Hjá okkur mallar hún í ffétta-
afbökunum, hlutimir era málaðir
svart/hvítir, litlar fréttir berast af
víðtæku, alþjóðlegu andófi gegn
stríðinu heldur sendir Ríkisút-
varpið fréttir beint frá aðalstöðv-
um Nató í Brússel.
Hagsmunir Nató
Nei, árásunum á Júgóslavíu er
ekki ætlað að bjarga einhveijum
mannslífum, enda væri það alveg
ný aðferð að lækna sjúklinginn
með því að drepa hann. Árásun-
um er ætlað að tryggja stöðu Nató
og einkum Bandaríkjanna á svæð-
inu.
Lægi mannúð að baki hefði ver-
ið sest niður fyrir að minnsta
kosti sex ámm og reynt að finna
pólitíska framtíðarlausn á þeim
vandamálum sem íbúar
Balkanskaga standa frammi fyrir.
í staðinn hefur verið kynt undir
ófriðinn með gömlu góðu aðferð-
inni: divide et impera - deildu og
drottnaðu. Pólitísk lausn felst ekki
í svokölluðu samkomulagi sem
lagt var fram í Rambouillet.
Þar var Belgradstjóm einfald-
lega stillt upp við vegg af fulltrúa
Bandaríkjanna: annað hvort sam-
þykkið þið að Natóher setjist að í
landinu eða Nató gerir loftárásir
og kemur með hersveitir inn í
landið. Lausn getur aðeins falist i
því að hætta loftárásunum og setj-
ast að samningaþorði undir stjóm
fulltrúa Sameinuðu þjóðanna eða
Samtaka óháðra ríkja.
Og ófriðurinn breiðist út
Nú em um 12 þúsund Natóher-
menn í Makedóníu; um 30 þúsund
í Bosníu/Hersegóvíníu og er her-
liðið þar búiö sprengjum, hlöðnum
endurannu úraníumi (depleted
uranium); Natóhermenn era
komnir til Albaniu og fleiri banda-
rískir væntanlegir með 26 Apache-
þyrlur sem ku einkar góðar til loft-
árása. Það er líklegt að einhverjir
telji sig eiga harma að hefna gagn-
vart stjómvöldum og íbúum þeirra
landa sem hýsa árásarliðið.
Þann 6. apríl skrifaði DV að
flogið hefði verið með 150 flótta-
menn frá Makedóníu til Tyrklands
en þarlend stjómvöld ætli að taka
við 20 þúsund flóttamönnum. Ef til
vill verður þeim komið fyrir með-
al Kúrda sem hafa verið ofsóttir
áratugum saman af tyrkneska
Natóhemum og í skjóli flugbanns
Bandaríkjanna og Breta yfir Norð-
ur-írak bombardera tyrkneskar
Natóvélar Kúrda. Mannúðin hefur
mörg andlit.
Bima Þórðardóttir
Skoðanir aimarra
Endurskoðun almannatrygginga
„Full ástæða er til að umræða fari fram um þess-
ar tillögur formanns Tryggingaráðs. Um alllangt
skeið hefur verið augljóst, að almannatryggingakerf-
ið gegnir ekki því hlutverki, sem kröfur era gerðar
um nú til dags. Nægir þar að nefha kvartanir aldr-
aðra, öryrkja, sjúkrastofiiana og fleiri aðila innan
heilbrigðiskerfisins. Markmiðið hlýtur að vera það,
að almannatryggingakerfið verði skilvirkt og þjóni
tilgangi sínum.“
Úr forystugreinum Mbl. 8. april
Stjórnmálafundur í sjónvarpssal
„Þar vora mættir formenn allra þeirra flokka og
fylkinga sem bjóða ffarn á landsvisu í vor - nema
hvað Davíð Oddsson lét ekki sjá sig frekar en á hlið-
stæðum fundi fyrir páska. Hann telur sig ljóslega
langt yfir það hafinn að ræða þjóömálin við formenn
annarra flokka í sjónvarpsmiðlunum."
Úr forystugrein Dags 8. april
Hlutabréf besti kosturinn
„Greinilegt er að vakning hefur orðið hjá fólki
með fjárfestingar í hlutabréfum, almenningur er
orðinn meðvitaðri um að það sé raunhæfur kostur
fyrir venjulegt fólk að setja sparifé sitt í hlutabréf, i
hlutabréfasjóði eða í eitt eða fleiri hlutafélög, í stað
þess að leggja féð inn á venjulega bankabók með
stöðugum en gjaman lægri vöxtum. Hlutabréfin gefa
hagnaðarvon kryddaða spennu vegna áhættunar
sem alltaf fylgir.“
Þ.B. í Viðskiptablaði Mbl. 8. apríl