Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.1999, Síða 16

16
lenning
MANUDAGUR 12. APRIL 1999
Að mála eða ekki mála...
Tæplega hefur nokkurt tíma-
bil verið málaralistinni jafnerfitt
og þessi öld. Ekki er nóg með
endalausar kollsteypur strauma
og kúvendingar í stefnum heldur
hefur tæknin líka tekið sinn toll.
Málverkið lifir reyndar enn, þótt
það hafi oft verið úrskurðað
dautt, en það er alls ekki jafn-
sjálfsagt og einu sinni var að
listamaður máli málverk. Oft er
miklu nær að nota aðra aðferð,
t.d. ljósmynd. Til þess að mál-
verkið eigi rétt á sér þarf það að
hafa huglæga dýpt til að bera,
hvort sem hún byggist á hug-
mynd, tilfinningu, hreinni fagur-
fræði eða einhverjum öðrum for-
sendum. Fyrst og fremst þarf
listamaðurinn því að spyrja
sjálfan sig ótal
spurninga og
setja sér
ákveðin mark-
mið. Ef hann
veit ekki hvert
hann stefnir og
tekst ekki á við
neina ögrun er
vægast sagt
ólíklegt að
verkið verði
spennandi.
Þessa dag-
ana standa yfir
tvær mál-
verkasýningar
sem áhugavert
er að bera sam-
an með ofan-
sagða hluti í
huga. Þær eru
ólíkar en eiga
það þó sameig-
inlegt að þar er
ekki tekist á
við mikla
spennu. Val-
garður Gunnarsson sýnir í Listasafni ASÍ og
Freyja Önundardóttir í Gallerí Listakoti.
Valgarður virðist ekki leggja þunga
áherslu á innihaldið. Myndimar eru fyrst og
fremst fallegar, mótíf er aukaatriði, eins og
skylda, eitthvað til að hafa á myndunum.
Fyrir vikið er sýningin nokkuð sundurleit
þó höfundareinkennin í pensilskriftinni séu
sterk. Myndin Njólabreiða er að mínum
dómi best. Þar er í raun ekkert eiginlegt mó-
tíf annað en áferðin. Óræður
gróðurinn breiðir sig jafnt út
yfir allan myndflötinn og
handbragð málarans nýtur
sín til fulls.
Valgarður Gunnarsson: Húfa, 1998.
orð um sín
verk: Einu
prentuðu upp-
Myndlist
Áslaug Thorlacius
Freyja Önundardóttir: Fossar, 1999. DV-myndir E.ÓI.
Pensilskrift Valgarðs
Valgarður Gunnarsson hefur ekki mörg
lýsingarnar
sem fylgja
sýningunni
hans er titla-
skráin. Það er
hins vegar
augljóst aö
hann leggur
mesta áherslu
á myndflötinn
og málar
hverja um-
ferðina af
annarri mjög
ákveðnum
strokum, gjarnan í nálægum litum, svo úr
verður nær einlitur en þó mjög lifandi flötur.
Hver einasti fersentímetri er málaður af
sömu ástríðunni fyrir áferðinni, út í blá-
horn. Þrívíddarmótunin er lítil sem engin.
Myndflöturinn er því jafn og lítið um áhersl-
ur, aðrar en þær sem felast í mismunandi lit.
Fossar Freyju
Freyja Önundardóttir hef-
ur ýmislegt að segja i sam-
bandi við sín verk. Sá galli er
hins vegar á að lítil samsvör-
un er á milli þess sem hún
segir um myndefni sitt og
þess sem maður sér. Sýning-
in ber yfir-
----- skriftina
„Fossar“ en
hún líkir
------ þeim við
mannfólkið,
___________________________ segir þá
táknræna
fyrir lífið -
„fortíð, nútíð og framtíð (...). Fossarnir ýmist
falla fram eftir farvegi sem fortíðin hefur
mótað eða þeir flnna sér nýjan.“
Ég sé hvorki dýpt né breidd í fossum
Freyju. Þeir eru allir svipaðir, síga eins og
hvítur lopi niður jarðgrænt/prússa-
blátt/úmbrulitað þunnildi sem hvorki er
hamraveggur né brekka. Landslagið hefur
enga fyllingu og er útilokað að flnna fyrir
farveginum sem listakonan segir viðfangs-
efni sitt. Hlutföllin í myndfletinum eru
ómarkviss, engar línur eru beinar, fossarnir
fá hvorki að falla niður af þunga né hylurinn
að hvíla fyrir neðan. Þessar sykruðu glans-
myndir, sem ná ekki einu sinni að vera fyr-
ir augað, hafa ekkert með lífið að gera. I nið-
urlagi ávarps síns segir listakonan: „Þetta
eru jú bara litir og léreft“, og þar ratast
henni satt á munn. Metnaðarleysi sem þetta
er málverkinu síst til framdráttar.
ISIS OG OSIRIS
Kammertónleikar eru algengir hér á landi
en hliðstæðir söngtónleikar, þar sem fleiri
en einn söngvari syngja saman, eru fátíðari.
í raun heyrast hér ekki samsöngsatriði
nema í óperum og á skólatónleikum, sem er
synd því óperudúettar, oktettar og allt þar á
milli eru gjaman hin fegursta tónlist. Það
var því kærkomin
tilbreyting í tón-
leikaflóruna að fá
loksins að hlýða á
heilan samsöngs-
konsert í Salnum
síðastliðið mið-
vikudagskvöld, þar
sem skartað var
toppum úr þekkt-
um óperum, og í
leiðinni að kynnast
nokkrum efnileg-
um einsöngvurum
af yngri kynslóð-
inni. Einnig var
spennandi að fara
á tónleika þar sem
flettarinn var sér-
staklega nefndur i efnisskrá. Bara það lífgaði
upp á andrúmsloftið og skapaði eftirvænt-
ingu.
Tónleikarnir hófust á dúett Súsönnu og
Marcelinu úr Brúðkaupi Fígarós eftir Moz-
art, með þeim Huldu Björk Garðarsdóttur,
sópran, og Sigríði Aðalsteinssdóttur, mezzó-
sópran. Dúettinn var glæsilega fluttur, enda
eru bæði Hulda Björk og Sigriður með fagr-
ar raddir og hnitmiðaða raddbeitingu og
voru í þokkabót svo sætar og dúllulegar uppi
á sviðinu að það hálfa væri nóg. Dúett
Súsönnu og greifynjunnar úr sömu óperu
var litlu síðri en hann var fluttur af Huldu
Björk og hinni norsku Tonje Haugland, sópr-
an, sem hefur sérlega fallega og skæra rödd.
Á eftir komu fleiri atriði úr óperum eftir
Mozart, og komu þar til sögunnar, auk ofan-
talinna söngvara, þeir Sigurður Skagfjörð
Steingrímsson, baríton, Davíð Ólafsson,
bassbaríton, og Tomislav Muzek, tenór. Sig-
urður hreif undirritaðan ekki sökum veikrar
og holrar raddar en þess má geta að tilkynnt
var í lok tónleikanna að hann hefði verið
kvefaður og myndi hafa fallið á hvaða stera-
prófi sem væri. Vonandi fær maður því að
heyra Sigurð aftur í betra formi.
Óperuhópur í Salnum: F.v. Sigurður Skagfjörð, Tonje Haugland, Tomislav Muzek, Sigríður Að-
alsteinsdóttir, Davíð Ólafsson, Hulda Garðarsdóttir, Kurt Kopecky.
Ferskleiki og sönggleði
Davíð Ólafsson byrjaði ekkert allt of vel
sem Sarastro í terzett Paminu, Taminos og
Sarastros úr Töfraflautunni eftir Mozart.
Mátti helst ætla að hann væri að leika stytt-
Tónlist
Jónas Sen
una úr Don Giovanni eftir sama tónskáld,
sem passar engan veginn þvi þó Sarastro sé
æðstiprestur Frímúrarareglunnar er hann
ekki konungur dauðans. í þokkabót er Davíð
ekki nógu mikill bassi til að valda þessu
hlutverki, sem kallar á alvörubassarödd, en
á hinn bóginn brilleraði hann sem sauö-
drukkinn John Falstaff í óperunni
Die Lustige Weiber von Windsor, og
var verulega fyndinn, enda skelltu
áheyrendur upp úr.
Tomislav Muzek er afar efnilegur
tenór en hann á enn eftir að móta
rödd sína á neðra sviðinu. Dúett Don
Carlosar og
Posa úr óper-
unni Don Carlos
eftir Verdi var
kraftmikill og
hæfUega karlrembu-
legur, enda voru þeir
Sigurður Skagfjörð og
Tomislav þar að sverj-
ast í fóstbræðralag.
Annað á tónleikunum
var að mestu leyti
prýðUegt og var það
ekki síst að þakka pí-
anóleikaranum Kurt
Kopecky, sem lék
ágætlega á slaghörpu-
na aUt kvöldið.
Hápunktur tónleik-
anna var án nokkurs efa dúett Lakmé, eða
Lakshmi og MaUiku úr Lakmé eftir Delibes.
Bæði er tónlistin með því fegursta sem
samið hefur verið og svo var dúettinn svo
faUega fluttur af þeim Tonje og Sigríði að
maður komst við og sá nánast inn í æðri
heima.
Þó finna mætti að ýmsu voru þessir tón-
leikar bráðskemmtilegir. Ástæðan var sú að
söngvararnir skemmtu sér svo vel uppi á
sviði að þeir hrifu áheyrendur með sér. Þar
var ekki að sjá þetta þreytta yfírbragð sem
einkennir marga reynda tónlistarmenn þeg-
ar þeir eru að gera eitthvað sem þeir hafa
gert hundrað sinnum áður. Þvert á móti
skynjaði maður ferskleika og sönggleði sem
vonandi mun fylgja þessu unga tónlistarfólki
um ókomna tíð.
Meira um Nikulás
munk
Um daginn var hér skýrt frá áformum
dansks leikhóps um að ferðast á hestvögnum
gömlu pUagrímsleiðina ffá íslandi og suður tU
Jerúsalem árið 2001, með hliðsjón af Vegvísi
Nikulásar munks, sem síðar varð ábóti að
Munkaþverá i Eyjafirði.
Við þetta má bæta að undanfarin þrjú ár
hafa Hjálmtýr Heiðdal kvikmyndagerðarmaður
og Sumarliði R. ísleifsson sagnfræðingur
einmitt unn-
ið að heim-
Udarkvik-
mynd um
fór Nikulás-
ar til Lands-
ins helga
árið 1150 og
munu rekja
slóð hans
frá íslandi
og um Nor-
eg, Dan-
mörku,
Þýskaland,
Sviss, Italíu,
Grikkland, Tyrkland, Kýpur og ísrael.
Leiðarvísir Nikulásar er meðal þeirra ítar-
legustu og bestu sem ritaðir voru i Evrópu á
miðöldum. Hann greinir frá öllum helstu við-
komustöðum og fjallar gaumgæfilega um það
sem fyrir augu ber. Þeir Hjálmtýr og Sumarliði
leggja áherslu á að segja ferðasöguna frá sjón-
arhóli Nikulásar, en um hann er töluvert vitað,
en jafnframt verður efni myndarinnar tengt
menningar- og kirkjusögu hér á landi og er-
lendis á þessum tíma. Umsjón með tónlist hef-
ur Sverrir Guðjónsson tónlistarmaður. Þætt-
imir verða sýndir í Sjónvarpinu og ennfremur
hafa ýmsar erlendar sjónvarpsstöðvar sýnt
þeim áhuga. Helstu stuðningsaðUar eru SAS,
Hertz og Úrval-Útsýn. Aðrir styrktaraðUar eru
Kristnihátíðarnefnd, Menningarsjóður út-
varpsstöðva, Kaþólska kirkjan á íslandi, Eyja-
íjarðarsveit og Eyjafiarðarprófastsdæmi. Það
er svo kvikmyndagerðin Seylan ehf. sem fram-
leiðir þættma.
Heiðrum Chopin með því
að banna hann...
Stórafmæli tónskáldanna eru að verða meiri
háttar álag á tónlistarunnendum. Ekki eru þeir
fyrr búnir að verða sér úti um diskana 250 eða
svo sem PhUlips-útgáfan gaf út í tUefni af 200
ára dánarafmæli Mozarts árið 1991en farið var
að efna tU mikiUar
Brahms-útgáfu í tilefni 100
ára dánarafmæli hans;
var þá tjaldað öllu sem til
var og gefið út í „settum"
upp á mörg kUó. Nú er
þýska Hanssler-útgáfan
í miðjum klíðum við
„aldarlokaútgáfu" á
öllu sem eftir Bach
liggur, upp á 167
geislaplötur. Að
ógleymdri 50 geisla-
plötu-útgáfu á helstu
píanóleikuram
1 vorra tíma.
Nú er að bresta á 150
ára dánarafmæli Chopins (á mynd) og af
tUefni verða eflaust gefnir út geisladiskar í
metravis, þó svo til séu frábær „sett“ með tón-
smíðum hans í meðfórum þeirra Vladimirs As-
hkenazy, Arthurs Rubinstein og fleiri snUl-
inga.
Gagnrýnandi við New York Times, Beraard
HoUand að nafni, er orðinn eUítið þreyttur á
þessum viðamiklu afmælisútgáfum. Hann er
einlægm- aðdáandi Chopins en leggur samt tU
að haldið verði upp á þetta dánarafmæli meist-
arans með því að banna tónlist hans í nákvæm-
lega eitt ár; hætta að spUa hana á hljómleikum,
í útvarpi og heima i stofu, snúa öUum portrett-
um af honum tU veggjar og sefia allar nótur
með tónsmíðum hans undir lás og slá. Hann
viU að þeir sem kenni sónötur Chopins verði
handteknir og að þeir sem blístri þær opinber-
lega verði sektaðir. Sömuleiðis verði bannað að
fialla um Chopin í fyrirlestrum, birta um hann
greinar í blöðum og tímaritum, hvað þá að gefa
út bækur um ævi hans.
„Hversu undursamlega fersk verður ekki
tónlist Chopins í eyrum okkar þegar þessu
banni hefur loksins verið aflétt," segir Holland.
Og bætir við: „Heiðrum við ekki minningu
hans best með því að endurappgötva ferskleik-
ann i tónlist hans?“
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfssnn