Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1999, Blaðsíða 11

r
lennmg
ÞRIÐJUDAGUR 18. MAI 1999
dacjlem lífinu
Ef einhvem tímann verður tekið saman yfir-
litsrit með úrvali íslenskrar ljósmyndunar frá
upphafi og til nútiðar má reikna með því að
landslagsljósmyndir verði þar frekar til rúms-
ins. Það gerir sinálægð landslagsins og tákn-
ræn þýðing þess í íslenskri sjálfstæðisbaráttu
og seinni tima þjóðrækni.
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingólfsson
í spánnýju yfirlitsriti rnn danska ljósmynd-
un í 150 ár er hins vegar ekki að finna eina ein-
ustu landslagsljósmynd, sem út af fyrir sig ætti
ekki að koma neinum á óvart. Okkur íslend-
ingum hefur aldrei þótt Danir eiga sér lands-
lag. í staðinn er í öndvegi manneskjan í starfi
og leik og þar sem Danir hafa alltaf kimnað að
meta holdsins lystisemdir ér leikurinn fyrir-
ferðarmikill í ljósmyndaúrvalinu: strandlíf,
götulíf, ástalíf, lífið á fjölunum. Við fáum á til-
finningima að þessi ágæta vinaþjóð okkar hafi
Rauðsokkur gera innrás í Tuborg-verksmiðj-
urnar 1970. Ljósm. Christen Hansen
alltaf lifað og starfað fyrir opnum
tjöldum, ef til vill í rikara mæli en
nokkur önnur Evrópuþjóð.
Bókin sem hér er til umræðu
heitir Danske fotografier - for
og nu og er gefin út af Fogt-
dal-útgáfunni. Útgefandinn,
Palle Fogtdal, er raunar sér-
stakur áhugamaður um ljós-
myndun. Frá 1996 hefur hann
rekið sérstakt ljósmynda-kaffihús í
Ostergade í Kaupmannahöfn, þar sem
hann hefur sett upp þematískar
sýningar á ljósmyndum. í
bókinni er að finna úrval
ljósmynda af þessum
sýningum, um 400
myndir alls. Myndefh-
inu er deilt niður i
kafla sem nefnast
Líkaminn, Portrett
af konum, Höfuð-
atriói (sem eru
ýmiss konar til
brigði um höfuð-
fata-stef), Götulíf
og Leikhúslíf.
Þeir settu
svip á bæ-
inn
Það þarf ekki
að fletta bókinni
lengi til að komast
að því að hér er ekki
á ferðinni fræðileg
úttekt á danskri
ljósmyndun heldur
er markmið höf-
unda fyrst og
fremst að hafa texta í lágmarki og búa til eins
konar myndaalbúm um tíðarandann á hverjum
tíma, samansafn af skemmtilegum „myndasög-
um“ úr daglega lífinu, með sérstaka áherslu á
þá sem „settu svip á bæinn“. Út frá þessum for-
sendum má njóta bókarinnar til fullnustu og
draga um leið af henni margháttaðar menning-
arsögulegar ályktanir, séu menn á þeim buxun-
um.
Aðall bókarinnar eru hugmyndaríkar sam-
setningar ljósmyndanna; til dæmis hvemig
höfundar tefla saman konumyndum frá ýmsum
tímum eða rekja breytingar á „baðstranda-
Franciska Clausen listmálari, 1985.
menningu“ Dana í heila öld, án
þess að lesanda þyki nokkurri
mynd ofaukið.
Vel hefúr tekist til með val
á myndum í flesta kafla. í
„líkamskaflanum" má til
dæmís rekja breytingar á
viðhorfi manna til líkams-
ræktar og líkamans yfir-
leitt, allt frá kraftajötnum á
ströndinni við Múllers-æfing-
ar til ungra pönkara með
gaddajám í gegnum
naflann. Og í kafl-
anum um
kvennaportrett
er fjöld fi-á-
bærra andlits-
mynda sem
aldrei hafa
áður birst;
einkum eru
eldri mynd-
imar af-
bragð. Gaml-
ar
myndir
af ung-
um al-
þýðukon-
um, fang-
elsuðum
fyrir ýms-
ar smá-
vægileg-
ar sakir, em
einnig átak-
anlegri en
tárum taki.
Fyrst í
stað virk-
ar kaflinn
um höfuð-
fot eins og
út úr kú, en við nánari skoðun vinnur hann á,
ekki síst þegar bæði menningarsöguleg og
táknræn þýðing höfuðfata er höfð í huga.
Einna skemmtilegasti kaflinn er um „götulíf-
ið“ þar sem allt morar í undarlegu mannlífi,
auk þess sem sagan er þar sínálæg. Sjálfur
hefði ég sett spumingarmerki um leikhúskafl-
ann sem höfðar til innvígðra í rikara mæli en
aðrir kaflar þessarar ágætu myndabókar.
Danske fotografier - for og nu, 178 bls.
Forlaget Palle Fogtdal, Kaupmannahöfn, 1999
Ljósm. Ole Haupt
Umsjón
Adalsteinn Ingóffsson
Af sjaldheyrðum verkum

asta og Helga lék sín sóló afar fallega í þeim
þriðja. Samleikur þeirra var í heild góður,
einkum i lokakaflanum þar sem þau vora
sem eitt og var útkoman stórgóð.
Freistingar heilags Antoníusar
Eftir hlé var svo komið að Alinu Dubik
messósópran og strengjakvartett að viðbættri
Sigrúnu Eðvaldsdóttur. Fyrst fluttu þau verk
Samuel Barbers, Dover Beach, sem hann
samdi árið 1931 við ljóð Matthews Amolds
sem var skáld og menntafrömuður á Viktor-
íutímabilinu. Ljóðið er afar svartsýnt og
dökkt og tónlistin í samræmi við það og var
það vel flutt þannig að angistin og einmana-
leikinn nísti inn að beini. Síðasta verkið á
efhisskránni var svo La Tentation de Saint
Antoine eftir þýska tónskáldið Wémer Egk
sem hefði orðið 98 ára í gær (17. maí). Verk-
ið, sem var framflutt árið 1947, er sóló
kantata fyrir altrödd og strengjakvartett og
er byggt á frönskum alþýðukveðskap frá 18.
öld. í verkinu segir frá tilraunum djöfsa til að
afvegaleiða Antoníus hinn góða á kaldhæðn-
islegan og kómískan máta og þá ekki síst á
kostnað hins guðhrædda dýrlings. Tónlistin
var uppfull með þennan gáska og var greini-
legt að hljóðfæraleikararnir skemmtu sér
konunglega á sviðinu og léku sér að því að
búa til umgjörðina fyrir textann sem Alina
túlkaði hreint frábærlega. Var það réttur
endir á verulega skemmtilegum tónleikum.
Gnægtabrunnur tónbókmenntanna
verður seint þurrausinn og því gefur auga-
leið að sum verk fá meiri athygli og spil-
un en önnur sem týnast i fjöldanum, heyr-
ast sjaldan eða aldrei. Á tónleikum í Saln-
um á sunnudagskvöld voru flutt þrjú verk
sem ekki er vitað til að hafi verið flutt op-
inberlega á landi áður, Píanókvartett nr. 2
í g-moll ópus 45 eftir Gabriel Fauré, Dover
Beach ópus 3 eftir Samuel Barber og La
tentation de Saint Antoine eftir Wemer
Egk. Lítið er vitað um sögu píanókvart-
ettsins en hann var að öllum líkindum
Tónlist
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
saminn á árunum 1885-6, rétt eftir að
Fauré hafði hlotið Chartier-verðlaun
Listaakademíunnar fyrir kammerverk
sín. Píanóleikarinn Emmanuel Ax hefur
látið þau orð falla um þetta verk að „þar
riki fegurðin ofar öllu og jafnvel örvæntingin
sé prýdd ljómandi geislabaug". Nokkuð er til
í því auk þess sem hugmyndaauðgi Faurés
virðist engin takmörk sett. Því er undarlegt
að verkið skuli ekki hafa öðlast vinsældir.
Flytjendur verksins voru þau Sif Tulinius,
fiðla, Helga Þórarinsdóttir, víóla, Richard
Alina Dubik - „túlkaði hreint frábærlega."
Talkovsky, selló, og Virginia Eskin, píanó-
leikari. Falleg litbrigði vora í leik þeirra í
fyrsta kaflanum og var allt að því viðkvæmn-
islegur leikur Sifjar í draumkenndum köflum
i fyrsta kaflanum verulega finn. Píanóleikar-
inn fór á kostum í kraftmiklum og bitastæö-
um parti í skertsókaflanum sem og þeim síð-
Við elda Indlands
í vetur hafa Félag íslenskra háskóla-
kvenna og Kvenstúdentafélag íslands
skipulagt ýmiss konar námskeið og fyr-
irlestra fýrir félagskon-
ur, til dæmis fræðilega
fyrirlestra um Njálu, um
leikhús og sjálfsstyrk-
ingu kvenna. Nú fer
einnig i hönd námskeið
þessara félaga um verð-
bréfaviðskipti.
í kvöld kl. 19.30 efna
félögin hins vegar til for-
vitnilegs vorfundar um Indland, en
áður hafa Japan, Mexíkó og Egyptaland
verið á dagskrá þeirra. Fyrirlesarar á
þessu Indlandskvöldi verða Shabana
Christensen, listakokkur sem rekið hef-
ur indverskan veitingastað í Kópavogi
(á mynd), Einar Falur Ingólfsson, mynd-
stjóri af Morgunblaðinu, sem segir frá
Indlandsferð sinni í máli og myndum,
og loks fjallar Ema Magnúsdóttir líf-
efnafræðinemi um stöðu kvenna á Ind-
landi en hún dvaldi þar um nokkurra
mánaða skeið fyrir skömmu.
Vorfundurinn um Indland fer fram í
Þingholti, Hótel Holti, þar sem ind-
verskur matur verður fram reiddur í
tilefni dagsins. Er öllum heimil þátttaka
gegn vægu gjaldi.
Hlín á Tíbrá
í kvöld fara fram síðustu tónleikam-
ir í Salnum, Kópavogi í tónleikaröðinni
Tíbrá, sem Jónas Ingimundarson píanó-
leikari er upphafsmaður að en Kópa-
vogsbær hefur styrkt af rausn.
Þá flytja þau Hlín Péturs-
dóttir sópransöngkona (á
mynd) og Gerrit Schuil pianó-
leikari fjölþætta efnisskrá
með söngvum eftir Mozart,
Mendelssohn. Pál ísólfsson,
Þorkel Sigurbjörnsson, Ric.
hard Strauss og Kurt Weil.
Hlín hefur ekki haft sig mik-
ið í frammi hér á landi en
hefur orðið vel ágengt í hörðum heimi
evrópskra söngvara. Árið 1994 hlaut
hún gestasamning við óperuna í Stutt-
gart en árið eftir fastan samning til
tveggja ára við Pfalzteater í
Kaiserslautern; í kjölfarið fylgdu samn-
ingar við óperuna í Frankfurt, leikhús í
Múnchen og óperuna í Bremen.
Meðal hlutverka hennar era Val-
encienne í Kátu ekkjunni, Zenia í Boris
Godunov, Hirte í Tannháuser, Despina í
Cosi fan tutte, Sophie í Rosenkavalier og
Fransquita í Carmen.
„Southem winds come
streaming"
Meðal vönduðustu árbóka sem hér
era gefnar út er án efa Ritmennt, ársrit
Landsbókasafns Íslands-Háskólabóka-
safns. Bæði er útlit þessa rits til fyrir-
myndar, enda vélar þar um Torfi Jóns-
son, ráðgjafi DV vegna menningarverð-
launa fyrir hönn-
un, og efhið er fjöl-
breytt og áhuga-
vert. Meðal efnis í
nýútkominni Rit-
mennt er grein um
Jónatan Þorláks-
son, landsfrægan
bókasafnara á 19
öld, grein um ensk-
ar þýðingar á ljóðum Jónasar Hall-
grímssonar, umfjöllun um íslendinga í
Hamborg fyrr á öldum, kynningu á dag-
bókasafni Landsbókasafnsins, grein eft-
ir Gunnlaug S.E. Briem um glerverk
sem hann vann fyrir Þjóðarbókhlöðu
fyrir nokkram árum og ýmislegt annað
markvert.
Meðal þess forvitnilegasta sem þarna
er birt, era þýðingar bandaríska pró-
fessorsins Dick Ringlers (t.v. á mynd) á
ljóöum Jónasar Hallgrímssonar. Marg-
ar þeirra era býsna læsilegar. Sjá til
dæmis fyrstu hendinguna af Ég biö aó
heilsa upp á ensku: Serene and warm,
now southem winds come streaming / to
waken all the billows on the ocean, / who
crowd toward Iceland with an urgent
motion - / isle of my birth! where sand
and surf are gleaming.
Myndasögur úr