Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1999, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 23. JUNÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Byggðagildran hin nýja
Þaö er eitthvað að þegar 22 af 23 nemendum skóla
falla á samræmdu prófunum. Þegar heill árgangur
nemenda er með meðaleinkunnina 2,57 í dönsku hlýt-
ur pottur að vera brotinn í skólastarfi. Meðaleinkunn-
in 3,19 í íslensku bendir ekki til að nemendum hafi
tekist að tileinka sér móðurmálið. Kennarar sem
þurfa að sætta sig við að nemendur þeirra fá ekki
hærri einkunn en 3,0 í stærðfræði geta ekki haldið því
fram að þeim hafi tekist ætlunarverk sitt við mennt-
un barnanna.
Skýringa á slökum árangri nemenda fjölmargra
skóla, sérstaklega á landsbyggðinni, er ekki að leita
hjá nemendunum sjálfum. Ungmenni á landsbyggð-
inni eru hvorki betri né verri námsmenn en jafnaldr-
ar þeirra á höfuðborgarsvæðinu. Skýringanna verður
ekki leitað annars staðar en í kennslunni sjálfri, upp-
byggingu skólastarfsins, hvernig búið er að nemend-
um og kennurum en síðast en ekki síst í því hugarfari
sem foreldrar og nemendur hafa tamið sér gagnvart
menntun. -N
Niðurstöður í samræmdum prófum nú í vor benda
til þess að skólastarf sé víða nafnið eitt - þar stendur
ekki steinn yfir steini. Vitaskuld geta menn deilt um
hvernig rnæla skuli gæði þeirrar menntunar sem börn
og unglingar njóta í grunnskólum landsins og þá sér-
staklega hvort samræmd próf í fjórum greinum gefi
raunhæfan samanburð á milli skóla. En á meðan deilt
er um aðferðafræðina brennur Róm.
Það hefur lengi verið opinbert leyndarmál að að-
staða og möguleikar nemenda í fámennum byggðum
landsins er allt önnur og erfiðari en í stærri sveitarfé-
lögum. Þannig hafa ungmenni á landsbyggðinni ekki
skilað sama árangri á samræmdum prófum og á höf-
uðborgarsvæðinu, þó eru þar á glæsilegar undantekn-
ingar.
Flest bendir til þess að undanfarin ár hafi ný
byggðagildra verið lögð í formi lélegra skóla og slakr-
ar menntunar barna og unglinga. Eftir því sem þjóðfé-
lagið verður flóknara og kröfurnar um góða almenna
menntim verða strangari stækkar gildran og fleiri
falla í hana. Sveitarfélög sem tryggja ekki að börn og
unglingar fái góða almenna menntun eru að takmarka
möguleika þeirra í framtíðinni - ekki aðeins til þroska
og frekari menntunar heldur ekki síður til að takast á
við síbreytileg verkefni nýrrar aldar. Ungmenni sem
búa ekki yfir undirstöðukunnáttu í stærðfræði eiga
litla sem enga möguleika á að nýta sér þau tækifæri
sem upplýsingatæknin býður upp á - tækni sem verð-
ur drifkraftur nýrrar aldar. Unglingar sem hvorki
hafa ekki náð tökum á móðurmálinu né erlendu máli
eiga það á hættu að einangrast í hröðum heimi upp-
lýsingaaldarinnar.
Það er eitthvað öfugsnúið við byggðastefnu sem mið-
ar allt við að halda fólki í sinni heimabyggð, með bein-
um og óbeinum opinberum styrkjum, en gleyma síðan
því sem méstu skiptir - menntun barnanna. Þó svo rík-
ið hafi með sérstökum samningi flutt ábyrgð á rekstri
grunnskóla til sveitarfélaganna sjálfra hafa yfirvöld
menntamála ákveðnum skyldum að gegna gagnvart
foreldrum og nemendum um allt land. Líklegast kann
að vera nauðsynlegt að menntamálaráðuneytið svipti
sveitarfélög forræði yfir skólum sem standast ekki þær
lágmarkskröfur sem gera verður til stofnana sem ann-
ast uppfræðslu þeirra kynslóða sem nú vaxa úr grasi.
Óli Björn Kárason
Stjómir stóm sjúkra-
húsanna í Reykjavík hafa
ákveðið að hefja stór-
aukna samvinnu á sviði
endurhæfingar. í desem-
ber 1998 skilaði faghópur
á vegum heilbrigðisráðu-
neytisins skýrslu um
sjúkrahúsamál. Sam-
vinnunefnd sjúkrahús-
anna í Reykjavík hefur
unnið þessar tillögur
áfram undir stjóm nýráð-
ins forstjóra sjúkrahús-
Endurhæfing sjúklinga skilar þjóðféiaginu miklu fé, segir höfundur.
Endurhæfing
endurskipulögð
anna, Magnúsar Pét-
urssonar, og ákveðið
nýja tilhögun endur-
hæfingarmála og
reyndar æðaskurð-
lækninga. Unnið er að
hagræðingu og
breyttu skipulagi á
fleiri sviðum og þegar
komnar ákvarðanir
um breytingar og
aukna samvinnu í
lyfjamálum sjúkra-
húsanna. Á lokastigi
eru breytingar á
skipulagi starfs-
mannamála á Land-
spítala.
í nýútkominni
skýrslu Félags ís-
lenskra endurhæfing-
arlækna segir að nú séu á landinu
samtals um 270 sjúkrarúm ætluð
endurhæfingu. Á höfuðborgar-
svæðinu má telja 24 rúm á Grens-
ásdeild SHR auk þeirra rúma sem
taugadeildin notar fyrir endurhæf-
ingarsjúklinga, um 160 rúm á
Reykjalundi og á Heilsustofnun
NLFÍ er að jafnaði 30-50 einstak-
lingum veitt sérhæfð endurhæf-
ingarmeðferð hverju sinni.
Skipulögð endur-
hæfingarstarfsemi
hófst hér á landi fyrir
rúmlega 35 ámm.
Kjallarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
verkfræðingur
ekki er unnt að
senda heim fyrr en
að lokinni frumend-
urhæfingu. Nú verð-
ur það eitt aðalá-
hersluatriði Land-
spítalans að koma
upp endurhæfingar-
deildum í Kópavogi.
Þar er afar hentugt *
húsnæði til slíks
starfs og er óðum að
losna þegar vist-
menn hælisins út-
skrifast á sambýli
eða aðra hentugri
vistun. Ráðgert er að
í Kópavogi verði
tvær 7 daga deildir,
hvor með 12 rúm og
ein 5 daga deild með
12 rúm. Með þeirri tilhögun ætti
að vera vel séð fyrir þörfum end-
urhæfingarsjúklinga. Með breyttu
skipulagi verða taugadeild og end-
urhæfingardeild á Grensásdeild
aðskildar og gætu rúm til endur-
hæflngar orðiö nær 40 ef með eru
talin þau rúm sem taugadeildin
mun nota til lækninga og endur-
hæfingar heilablóðfallssjúklinga.
Heilbrigðisráðherra mun skipa
nær ser.
Breytingar um
áramót
Um næstu áramót
er gert ráð fyrir að öll
endurhæfing sjúkra-
húsanna verði sett
undir eina samræmda
stjórn. Á Landspital-
anum hefur endurhæf-
ingardeildin sem slík ......
engin sjúkrarúm til
umráða en hún sér öllum bráða-
deildum fyrir endurhæfingarþjón-
ustu auk göngudeildarþjónustu.
Ekki er ólíklegt að um 30 sjúkling-
ar, sem þurfa á endurhæflngar-
þjónustu að halda, liggi á hverjum
tima á ýmsum deildum spítalans.
Þessi háttur mála er spítalanum
erfiður enda teppa endurhæfingar-
sjúklingar þannig rúm spítalans.
Hér er um að ræða sjúklinga sem
„Þaö skiptir þjóðfélag okkar
miklu máli að sjúklingar nái
vinnufærni hið fyrsta og virk
endurhæfing er ekki lítils virði í
því sambandi. Góð endurhæfíng
sem byrjar svo fljótt sem auðið
er getur haft gríðarleg áhrif á
hvernig og hve fíjótt sjúklingur
endurhæfingarráð og ráðgert er að
ráðið geri þjónustusamning við
Reykjalund vegna þeirra sjúklinga
sjúkrahúsanna sem þar er unnt að
sinna. Þannig ættu sjúkrahúsin að
vera sæmilega í stakk búin til þess
að sinna frum- eða þungri endur-
hæfingu rúmlægra sjúklinga á
bráðadeildum þar til þeir eru
heimferðaifærir. Afar mikilvægt
er að sjúkrahúsin hafi stjórn á
þessum þætti endurhæfingarinnar
þannig að sjúkrarúm til lækninga
teppist ekki. Stór hluti þessara
sjúklinga er fólk sem fengið hefur
heilablæðingu eða tappa. Slík til-
vik eru hér á landi milli 400 og 500
á ári. Miðað við meðallegutíma
um 3 vikur má sjá að rúmafjöldi
vegna þessara sjúklinga þarf- að
vera nær 30.
Léttari endurhæfing getur að
mestu leyti farið fram utan sjúkra-
húsanna ef frá eru talin tilvik fóks
sem ekki er gróið sára sinna en
þarf að njóta góðrar endurhæfing-
ar. Utan þessara hópa gætu verið
hópar sem þurfa viðhaldsendur-
hæfingu eða verða að tengjast
stofnunum um lengri tíma.
Mikilvægi endurhæfingar
Víða erlendis skilst mér að
reynt sé að færa út af bráðasjúkra-
húsunum svo fljótt sem auðið er
fólk sem ekki er í reynd lengur til
lækninga. Á það við um þá sem
þurfa endurhæfingu og þá sem
þurfa á hjúkrunarheimilisþjón-
ustu að halda. Mestu held ég að
valdi varðandi þetta hinn gríðar-
legi kostnaður við hvert rúm inni
á bráðasjúkrahúsum, hátækni-
sjúkrahúsum. Kostnaður vegna
hvers rúms á endurhæfingar-
deild er líklega um 60-70 % af
kostnaði við hvert rúm á bráða-
deildum. Ljóst er líka að mikil-
vægt er að endurhæfing byrji
eins fljótt og auðið er og sé ár-
angursrík. Það skiptir þjóðfélag
okkar miklu máli að sjúklingar
nái vinnufærni hið fyrsta og
virk endurhæfing er ekki lítils
virði í því sambandi. Góð end-
urhæfing sem byrjar svo fljótt
sem auðið er getur haft gríðar-
leg áhrif á hvernig og hve fljótt
sjúklingur nær sér.
Miklar vonir eru því bundnar
við þær breytingar sem nú standa
fyrir dyrum hjá stóru sjúkrahús-
unum varðandi endurhæfinguna.
Þessar breytingar eiga að auka
hagkvæmni og hagræðingu, gera
endurhæfinguna virkari og ná
fyrr til sjúklinga og verða þannig
til góðs bæði fyrir einstaklinga og
heild.
Guðmundur G. Þórarinsson
Skoðanir annarra
Þjóðin var ekki að hafna Fljótsdalsvirkjun
„Síðustu kosningar eru nýjasti mælikvarðinn
sem við höfum á álit Edmennings, þó að ég fullyrði
ekki að kosið hafi verið um þetta mál. Það var alveg
ljóst hvaða stefnu stjórnarflokkarnir höfðu fyrir
kosningar; þeir voru ekki með það á stefnuskrá
sinni að krefjast lögformlegs umhverfismats. Fram-
sóknarflokkurinn tapaði nokkru fylgi en Sjálfstæð-
isflokkurinn bætti við sig. Samfylkingin var með
misvísandi stefnu, sem ég hef lýst. Úrslit kosning-
anna eru því engin skilaboð um að þjóðin hafi hafn-
að Fljóstsdalsvirkjun,"
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra, í Morgunblað-
inu.
Milljónerar við borð Jóns og Bryndísar
„Kvöldverður fyrir milljónera, styrktarmeðlimi
Washington Óperunnar. Hver og einn hafði greitt
húsverð fyrir að fá að sitja við borð sendiherra Is-
lands. En þú skalt ekki halda, Kolla mín, að það sé
vegna þess að sendiherra íslands sé í hærri verð-
flokki en aðrir. Óperan hér í borg safnar rekstrarfé
á þennan hátt. Virkjar sendiráðin. Fær þau til að
bjóða til kvöldverðar. Fólk borgar fyrir matinn. Að-
gangseyririnn rennur til Óperunnar. Placido Dom-
ingo er í forsæti. Óperan er lyftistöng allrar menn-
ingar hér um slóðir."
Bryndís Schram, í Bréfi til Kollu í Degi
Aukin tæknivæðing, færri störf
„Það má spyrja sem svo, ef öll þau miklu áform
um atvinnuuppbyggingu sem eru hér á landi ræt-
ast, hvort vinnuafl sé fyrir hendi hjá þjóð sem tel-
ur ekki nema 265 þúsund manns. í því sambandi
má ekki gleyma því að störfum mun fækka með
aukinni tæknivæðingu við stærsta atvinnuveg
landsins, sjávarútveginn. Þróunin hefur verið sú á
undanförnum árum. Aðrar atvinnugreinar þurfa að
taka við nýju vinnuafli sem kemur inn á vinnu-
markaðinn ef takast á að halda í horfinu. Nýjar há-
tæknigreinar hafa einnig dregið fólk hingað heim
sem hefur verið búsett erlendis og starfað þar. Það
er því ljóst að sækja verður fram á mörgum víg-
stöðvum ef það takmark á að nást að halda uppi
fullri atvinnu á nýrri öld og vera í fremstu röð í
heiminum hvað það snertir."
Jón Kristjánsson, formaöur fjárlaganefndar, ræðir
um „framleiðslu í eyðslugóðæri" í Degi i gær.