Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.1999, Síða 10

10
lenning
MIÐVIKUDAGUR 21. JULI 1999
Um myndlist,
fólk og
menningarhús
á Seyðisfirði
Eg vaknaði í bítið einn
morgun í síðustu viku og sté
upp í rör. Stuttu síðar var ég
austur á Héraði og eftir smá-
bíltúr var ég komin ofan í Seyð-
isfjörð, þennan dásamlega þrönga fjörð undir
fossumprýddum fjallshlíðum. Ég var í hlutverki
gagnrýnandans og tilgangurinn var að skoða
myndlistina sem í boði er á listahátíðinni Á
seyði. Þar er af nógu að taka en fljótlega eftir
komuna varð mér samt ljóst að ég gæti ekki
haldið mig við svo þröngan ramma og ákvað að
skrifa frekar minnispunkta ferðalangs.
Ég byrjaði formlega skoðunarferð mina í Upp-
lýsingamiðstöð ferðamála sem nýlega hefur tek-
ið til starfa í gamla Sýslumannshúsinu, glæsi-
legu húsi sem var naumlega forðað frá niðurrifl.
Þar hitti ég leiðsögukonu mína, Aðalheiði Borg-
þórs, söngkonu og menningar- og ferðamálafull-
trúa með meiru.
Stórval, Koberling og Roth-
feðgar
í miðstöðinni er sýning á málverkum eftir
Stórval sáluga, sem er að uppistöðu sölusýning.
Sem myndlistarsýning er þetta tæplega sú besta
enda er líklegt að bestu verkin séu löngu seld. En
sem lifandi safn eða gjömingur í anda Stórvals
sjálfs er hún fín.
Næst var ferðinni haldið í hið glæsilega hús
Skaftfell, menningarmiðstöð sem félagsskapur
áhugafólks um menningarmál og húsavemd er
að gera upp af miklum stórhug og metnaði.
Bjöm Roth og Bemd Koberling sýna málverk í
aðalsalnum en í kaffihúsinu sem verið er að inn-
rétta í kjallaranum hanga 18 offsetþrykk eftir
Dieter heitinn Roth.
Sýningamar í Skaftfelli bera af öðrum mynd-
listarsýningum á hátíðinni. Myndir þeirra
Bjöms og Koberlings em óður til Loðmundar-
fjarðar, fallegar stemningarmyndir á mörkum
hins abstrakta og flgúratífa. Bjöm notar bæði
olíu- og vatnsliti og vinnur fremur gróft og kröft-
uglega á meðan vatnslitamyndir Koberlings ein-
kennast af kyrrð og flæðandi djúpum lit. Mynd-
imar fara alveg sérlega vel í kyrrðinni í þessu
gamla, sjarmerandi
húsi.
Surtseyjarsyrpa
Dieters Roth er skín-
andi dæmi um hug-
myndaflug og
vinnubrögð þessa
frábæra listamanns.
í gmnninnum er
ljósmynd af Surtsey
gjósandi sem er
unnin og þrykkt aft-
ur og aftur i ýmsum
skemmtilegum til-
brigðum. Dieter
Roth var algjör
galdramaður, verk
hans era svo fyrir-
hafnarlaus að sjá en
jafnframt kraftmikil
og spennandi. Að
tala um snilld em
engar ýkjur.
Mér skilst að endurbætumar á húsinu séu að
miklu leyti verk Bjöms Roths og Þóm Guð-
mundsdóttur arkitekts en salurinn er einstak-
lega bjartur og fallegur og kaffihúsið smekklega
innréttað. I framtíðinni er stefnt að því að koma
upp listamannaíbúðum á efri hæðinni. Það verð-
ur spennandi að fylgjast með Skaftfellshúsinu í
framtíðinni.
Þegar hér var komið sögu tók ég hliðarspor út
úr prógramminu og rak neflð inn
á farfuglaheimilið Hafólduna sem
Þóra arkitekt rekur í gamalli ver-
búð. Og þvílíkt ævintýri! Ég er
Náttúran tekur virkan þátt í listahátíðinni Á seyði. Hér hafa snjórinn og sólin sameinað krafta sína og framkall-
að þetta tilkomumikla mynstur hátt uppi í fjallshlíðinni.
ið ekki aðild að listahátíðinni en áhugi minn á
húsunum í bænum var vakinn og því hlaut ég
að skoða húsadeildina og litskyggnuverk Dieters
Roths sem í era myndir af öllum húsum bæjar-
ins um sumar og um vetur. Verkið á sér systur-
verk, Reykjavíkurmyndir, ekki síður merkilegt,
og mættu borgaryflrvöld i Reykjavík taka Seyð-
firðinga sér til fyrirmyndar en Reykjavíkurverk-
ið er á hrakhólum sökum fjárskorts.
Tækniminjasafnið er til húsa í hinu gamla og
reisulega íbúðarhúsi Ottós Wathne. Kjaminn í
safninu tengist sæsímastrengnum sem var tek-
inn í land á Seyðisfirði og var helsta tenging Is-
lands við umheiminn um langt skeið en einnig
era þar tól og tæki sem tengjast m.a. ljósmynd-
un, skrifstofustörfum og lækningum, auk húsa-
deildarinnar. í Tækniminjasafhinu hefur, eins
og svo víða, verið unnið irábært sjáif-
boðahðastarf. Stóran þátt í því mun
eiga kaupmaðurinn og listamaðurinn
Pétm- Kristjánsson safnstjóri sem lok-
aði búðinni sinni á meðan hann sýndi
mér húsin hans Dieters og útskýrði
fyrir mér alls konar gamlar græjur.
Eitt þeirra húsa sem þurfa hjálp bráðavaktar-
innar er þessi sérstaka skemma sem gengur
undir nafninu Angró.
Nei, þetta eru ekki stelpurnar í Gjörningaklúbbnum
heldur uppstiliing í heilsugæsludeild Tækniminjasafns
Seyðisfjarðar. DV-myndir Á.Th.
en venjulega, Daði er með krúsídúllukonumar
sínar og Ómar sínar yflrhlöðnu myndir um allt
heimsins böl. Tolli kom mér reyndar dálítið á

Frá Salon-sýningu Stórvals sáluga í Upplýsingamiðstöð ferðamála.
Þegar ein mynd er seld kemur önnur í hennar stað.
sannfærð um að þeir ferðalangar sem þar gista
fara ánægðari úr landi en ella, það er svo fallegt.
Heimamenn og fjórir sunnan-
menn
Eftir þetta fór ég rakleitt í skyldustörfin og
skoðaði sýninguna í bamaskólanum. Hún er svo
sem enginn skandall en ekki get ég sagt að ég
hafi tekið andköf af hrifningu. Þar sýna Eggert
Einarsson og málaramir Daði Guðbjömsson,
Ómar Stefánsson og Tolli.
Ómar og Daði þóttu mér hvorki verri né betri
óvart en hann sýnir málverk af skriðum sem
falla af ógnarkrafti niður flallshlíð. Ekki svo að
skilja að hann hafl kúvent, t.d. era efnisval og
vinnubrögð að vanda svo þrangin karlmennsku
að jaörar við rembu (sbr. myndband um lista-
manninn í aksjón). En skriðan fellur af þunga.
Eggert sýnir Ikarus, hreyfanlegan raslskúlp-
túr með braki og brestum í anda Jóns Gunnars
Ámasonar. Áhorfendur kveikja á verkinu sem
- . blakar jámvængjum sínum með
Aslauq Thorlacius höktandi takti og óhljóðin brjóta
------------------------ upp þögnina sem annars ríkir í
húsinu.
Heimamenn sýna í félagsheimilinu Herðu-
syna í
breið. Að vísu hafði hluti sýninganna verið flutt-
ur út úr húsi þar sem Stuðmannaball vofði yfir.
T.d. var sýning á finnskum arkitektúr ekki að-
gengileg þennan dag. En þama sýnir fólk á öll-
um aldursskeiðum, hannyrðir, fóndur, ljósmynd-
ir, tölvugrafik, kveðskap, málverk, teikningar
o.fl. og er greinilegt að fólk fæst við ýmislegt
uppbyggilegt í tómstundum sínum.
Húsin í bænum
Með ferð í Tækniminjasafnið lauk yfirreið
minni á Seyðisfirði. Að vísu á Tækniminjasafn-
Skelfingu lostin af
hrifningu
Um kvöldið fór ég burt, uppnumin
yfir því hvað það er magnað að geta
hoppað svona fyrirhafnarlítið inn í
annan heim. Landslagið fyrir austan
er allt öðravísi en á suðvesturhominu,
lika blómin í vegkantinum. Og ekki
varð ég minna hrifin af fólkinu sem
leggur svo hart að sér til að halda í
gömul verðmæti og byggja upp öflugt
menningarlíf.
Það er dýrmætt að eiga þess kost að
fara í samþjappaða menningarreisu útfyrir höf-
uðborgarsvæðið, við erum alltof vön því aö
það sé eingöngu á hinn veginn. Listahátíðin
Á seyói er ekki sist merkileg fyrir það að
þangað hefur verið reynt að fá góöa aðkomu-
listamenn í bland við heimamenn. I þeim
efnum má þó ekki slaka á heldur verður að
gera enn betur næst.
Ég hef eins og fleiri velt fyrir mér hug-
myndunum um að byggð verði menningar-
hús um allt land. Væri ekki viturlegra að
gera betur við þá menningu sem þegar þrifst
og þau hús sem fólk hefur þegar komið sinni
langsveltu starfsemi fyrir í? Á Seyðisfirði
verður manni bókstaflega illt af að hugsa um
þessa hluti, þar eru þvílík menningarverð-
mæti fólgin í gömlu húsunum sem mörg eru
á heljar-
þröm af
aldri og
van-
hirðu.
Þar
standa
menn-
ingar-
húsin í
röðum
og bíða
þess
eins að
verða
bjargað
eða
rutt úr
vegi.
Mér
skilst að
hug-
myndir
séu uppi
um nið-
urrif þar sem mörg gömlu húsanna standa á
lóðum sem henta til atvinnustarfsemi. Ég hef
nú mínar efasemdir um að starfsemin sem
nýju húsin yrðu byggð yfir ætti eitthvað
bjartari framtíð en sú sem mætti koma fyrir
í þeim gömlu. Hvílíkt stórslys yrði það ef
þessi fallega bæjarmynd yrði eyðilögð! Það
er nokkur huggun í vitneskjunni um aö á
Seyðisfirði er hópur fólks sem berst fyrir til-
veru þessara gömlu húsa. Jafnframt er aug-
ljóst að þangað vantar miklu fleira áhuga-
samt fólk því verkefnin eru meira en næg.
Tvær af Surtseyjarmyndum
Dieters Roth á kaffihúsinu sem
vonandi tekur bráðum til starfa í
kjallara Skaftfells.
„Ný" bók eftir
Hemingway
Emest Hemingway lét eftir sig ókjör hand-
rita af óbirtu efni, hálfköraðum smásögum,
skáldsögum, greinum og ljóðum. Þeir sem
gaumgæft hafa þetta efni eru flestir á því að þar
sé fátt um fina drætti; búið sé að gefa út allt
bitastætt eftir „Papa“. Það aftraði ekki syni
skáldsins, Patrick,
frá því að hræra
upp í 800 síðna
drögum að skáld-
sögu hans frá 1954
og gefa þau út und-
ir nafninu True at
first Light. Þar seg-
ir af rithöfundi og
konu hans á villi-
dýraveiðum í
Kenýju; mikið er um lýsingar á slíkum veiðum,
kona rithöfundarins eltist við ljón og drepur
það, veikist svo og fer til Naíróbí, rithöfundur-
inn saknar hennai' en fer samt á flörur við unga
blökkustúlku, loks heldur hann út í nátt-
myrkrið til veiða, vopnaðui' spjóti einu saman.
Allt er þetta æði kunnuglegt, jafnvel klisju-
kennt, þeim sem lesið hafa fyrri bækur skálds-
ins. Það er og viðkvæði þeirra gagnrýnenda
sem flallað hafa um þessa skáldsögu. Gagnrýn-
andi New York Times, James Wood, tíundar
helstu galla hennar i umsögn þann 11. júlí sL:
„Hún er uppfull með vemmilega karlmennsku-
dýrkun, þar-sem karlmennskan er meðhöndluð
sem væri hún upphafinn heimspekilegur vandi
(villidýraveiðar era hluti af merkingarleit
mannsins, að langa í kvenmann er að „takast á
við einsemdina"). Gert er lítið úr öllu sem heit-
ir skynsamleg hugsun .... Frægur ritstíll Hem-
ingways er sjaldnast nema svipur hjá sjón ...
langar setningar gefa sig út fyrir að vera ljóð-
ræn meistaraverk, en hafa einungis upplýsinga-
gildi.“
Wood segir samt að bókin sé aldrei verulega
leiðinleg. „Það er enn nægt púður í setninga-
skipan Hemingways til að gera lesandanum til
geðs, þótt það gerist ekki oft.... Öðru hvora má
þó rekast á fallega ljóðrænar lýsingar á hegðan
dýra sem halda manni fóngnum."
Niðurstaða gagnrýnandans er sú að nú væri
nóg komið af uppvakningum úr dánarbúi Hem-
ingways, menn ættu að snúa sér að einhverju
öðra.
Þriðja Reykholtshátíðin
Á fóstudaginn verður hleypt af stokkunmn
þriðju Reykholtshátíðinni, sem er sérstakt hug-
arfóstur Steinunnar Birnu Ragnarsdóttur pí-
anóleikara. í sögulegu umhverfi Reykholts
verður flutt sígild tónlist af norrænum og balt-
neskum upprana, en einnig tónverk eftir
Schubert, Fauré og Brahms. Sérstakir gestir há-
tíðarinnar verða Jo-
hanna Sjunnesson
sellóleikari frá Svíþjóð
(á mynd), Guðrún
Ingimarsdóttir sópran-
söngkona, sem starfar
í Þýskalandi, „Litli óp-
erukórinn" frá Kon-
unglega leikhúsinu í
Kaupmannahöfti og
Martynas Svégzda von
Bekker fiðluleikari frá
Lithaugalandi.
Opnunartónleikar verða fóstudagskvöldið kl.
20.30, en þá verða leikin verk eftir Helga Páls-
son, Stenhammar og Berwald, en sænsk tónhst
veröur mikið leikin á hátíðinni. Á laugardegin-
um kl. 14.30 flytja Guðrún Ingimarsdóttir og
Steinunn Bima Ragnarsdóttir norræn sönglög
og óperaaríur. Um kvöldið kl. 20.30 heldur „Litli
óperukórinn" tónleika og syngur margar perlur
óperabókmenntanna, t.d. fangakórinn úr
Nabucco, Habaneruna úr Carmen, þjóðlög og
negrasálma. Á sunnudeginum kl. 17 verða síðan
lokatónleikar með verkum eftir Fauré, Isaye,
Brahms og fleiri og lýkur hátiðinni á hinu
þekkta píanótríói í B-dúr eftir Schubert. Allir
tónleikamir verða haldnir í Reykholtskirkju.
Jodi
í tengslum við myndlistarmessuna ARCO,
sem opnuð verður i Madríd innan skamms,
verður kynnt ýmisleg myndlistariðkun á Net-
inu. Þar verður tvíeykið Jodi með það sem þeir
kalla „gagnvirka veraldarveflist". OSS heitir
nýtt verk eftir þá sem menn geta hlaðið niður
gratís - ef þeir þora. Samkvæmt lýsingunni
tryllist nefnilega tölvan meðan á flutningi
verksins stendur. Sem sagt, varúð. En slóðin er
http://oss.jodi.org.
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson