Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.1999, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 17. ÁGÚST 1999
13
Lúxuslíf lífeyrisþega?
Kjör aldraöra eru
allmisjöfn í dag, íjöldi
ellilífeyrisþega lepur
dauðann úr skel,
þrátt fyrir að hafa
lagt grunninn að
þeirri velmegun sem
stór hluti þjóðarinnar
nýtur.
Lifeyrir aldraðra
er ærið misjafn, jafn-
vel úr opinberum
sjóðum sem byggðir
ættu að vera á jöfnuði
framlags en hátekju-
menn hafa getað tek-
ið sér athugasemda-
laust meiri rétt á örfá-
um árum en almennir
launþegar vinna sér
alla starfævina af al-
mannafé. - Ellilífeyr- ■ " ........
ir sem nægir til daglegs brauðs
hlýtur að vera eitt af aðalmark-
Kjallarinn
Guðmundur
Rúnar
Guðbjarnarson
verkamaður
miðum og einn af
hornsteinum í kjör-
um launamanna.
Vel rekinn
lífeyrissjóður
Einn af þeim sjóðum
sem talinn er vera vel
rekinn er Lífeyris-
sjóðurinn Framsýn
og er lífeyrissjóður
ófaglærðra. Lifeyris-
sjóðurinn Framsýn
'hefur meira en tvö-
faldar tekiur útgjalda
og eru iðgjöld þá ekki
talin með, en útlagð-
ur kostnaður sjóðsins
er um 61% af iðgjöld-
um sjóðfélaga.
Þessi afkoma sjóðsins
—— ætti að vera væntan-
legum ellilífeyrisþegum allmikill
áhyggjuléttir, gerir með öllu óþarf-
an aukaspamað, þar sem sjóðfé-
lagar ættu samkvæmt yfirliti
sjóðsins að hafa ellilífeyri, sem er
þurftaminni þóðfélagsþegnum all-
„Er svo nauðsynlegt að kosta
áróður fyrir, eða að vera með
einhvern séreignalífeyrissjóð, til
viðbótar því sem er jafn ríflegt
og lífeyririnn er, þ.e. 10-15 þús-
und krónum hærra en lágmarks-
laun (samkvæmt upplýsingum
Framsýnar ) fyrir þá sem á annað
borð ná því marki að verða lifeyr-
isþegar?“
sem er að stórum hluta til með
meira en eigin framfærslu. Þessi
frábæra afkoma ætti jafnvel að
vekja vonir manna um að hægt
verði í nánustu
framtíð að lækka
lífeyrisaldur enn
frekar.
ríflegur, um 11% hærri en lág-
markslaun vinnandi sjóðfélaga
Fleiri rök en frábær staða lífeyrissjóða eru fyrir því að lækka lífeyrisaldurinn; t.d. minna strit með breyttum lífs-
venjum. - Kynslóð sem varð að kyrrsetumönnum er að súpa seyðið af skyndibitum, og tíðni hjarta- og æða-
sjúkdóma hækkar ört.
Lækkun
lífeyrisaldurs
Það eru að sjálf-
sögðu mörg önn-
ur rök fyrir því
að lækka lífeyr-
isaldurinn, önn-
ur en frábær
staða lífeyris-
sjóðs, til dæmis
breyttar lífsvenj-
ur, minna strit
og óhollara fæði,
kynslóð sem varð að kyrrsetu-
mönnum er að súpa seyðið af
skyndibitunum, og sífellt minnk-
andi neysla sjávarfangs hækkar
ört tíðni hjarta- og æðasjúkdóma.
Enn er sú staðreynd til staðar sem
ekki verður fram hjá litið og marg-
sönnuð með vísindarannsóknum,
að samsvörun er á milli óheil-
næmra lifnaðarhátta og lægra
menntunarstigs, hinum betur
menntuðu í hag.
Annars vegar ætti því í ljósi
þeirra upplýsinga, sem allflestir
geta staðreynt, að vera óþarfi fyrir
hvem sem er að afla sér sér (auka)
eignalífeyrissjóðs. - Hins vegar
ætti ekki að þurfa að hvetja menn
til spamaðar vegna þess að það sé
svo nauðsynlegt, nema þá að við-
miðunin, taxtakaupið, sé svo bág-
borin að úrbóta sé þörf.
Þess vegna spyr ég: Er svo nauð-
synlegt að kosta áróður fyrir, eða
að vera með einhvem séreignalíf-
eyrissjóð, til viðbótar þvi sem er
jafn ríflegt og lífeyririnn er, þ.e.
10-15 þúsund krónum hærra en
lágmarkslaun (samkvæmt upplýs-
ingum Framsýnar ) fyrir þá sem á
annað borð ná því marki að verða
lífeyrisþegar?
Guðmundur Rúnar Guðbjamarson
Málvernd og nafngiftir
Fjölmargir málvöndunarmenn
hafa miklar áhyggjur af framtíð ís-
lenskrar tungu. Það er jafnvel ekki
ástæðulausu. Tungutak ungu kyn-
slóðarinnar eykur ekki á bjartsýn-
ina. Erlendir straumar í kvikmynd-
um og fjölmiðlun gefa tilefni til að
full aðgát sé höfð gagnvart furðu-
legustu tökuorðmn sem skotið hafa
rótum í móðurmálinu. Baráttunni
fyrir varðveislu móðurmálsins
verður vart við komið af neinni
hörku annars staðar en í skólum.
Óviðeigandi nafngiftir
Snúum okkur að einum þætti
þessa mikilvæga máls. Það er orðið
mjög algengt að fyrirtæki sem
standa i einhvers konar milliríkja-
viðskiptum séu skráð erlendum
nöfnum. Það er þá jafnvel ofarlega
í huga þeirra sem að fyrirtækjun-
um standa að auðvelda samskiptin.
En þarf það að vera? íslensk tunga
er auðug af nöfnum af öllu tagi og
auðvelt ætti að vera að finna næg
þjál heiti sem geta leikið í munni
útlendra sem islenskra. Þetta skipt-
ir máli. Auðvitað höfum við engin
áhrif á alþjóðleg vöruheiti eins og
Kentucky Fried Chicken, Mc Don-
alds eða Coca Cola. Þetta eru orðin
svo rótgróin vöruheiti um allan
heim. Það er þó virðingarvert að
Coca Cola-fyrirtækið heitir Vífilfell
frá fyrri tíma.
Mannanöfn á skipum eru sífellt
að verða algengari og eru vafa-
laust notuð i þeim tilgangi að sýna
viðkomandi virðingu. Þetta getur
verið viðunandi ef viðkomandi
hefur verið viðriðinn sjósókn og
sjómennsku. En nafngiftin getur
verið mjög óviðeigandi ef viðkom-
andi hefur aldrei migið i saltan sjó
svo að gripið sé
til sjómanna-
málsins. Það er
t.d. ekki smekk-
legt þegar sagt
frá því að góð-
borgarinn Jón
Jónsson hafi tek-
ið niðri, eða
fengið aftan í
sig, þ.e. fengið
trollið í skrúf-
una. Ekki tekrn-
betra við þegar
fréttir skýra frá
því að mektarkonan Guðrún Guð-
mundardóttir hafi brætt úr sér.
Erfiður framburður
Löng íslensk mannanöfn eru
heldur ekki í öllum tilfellum þjál í
munni útlendinga. Það er hægt að
nefna dæmi. Fyrir mörgum árum
lenti undirritaður um borð í togar-
anum Steingrími trölla sem var í
siglingum með ísfisk dragnótabáta
frá Vestmannaeyjum
og til Grimsby.
Nauðsynlegt var að
láta vita af sér í gegn-
um talstöð því þetta
var löngu fyrir tíma
GSM-síma. Humber
radio svaraði kalli og
nefndi aðeins númer
skipsins. Þeir báðu
um að heitið yrði
stafað. Það var gert
samviskusamlega.
Eigi að síður gat loft-
skeytamaðurinn alls
ekki kveðið að þessu
magnaða og rammís-
lenska heiti. Einnig
kom í ljós að á öllum
nótum vegna af-
greiðslu skipsins var
heitið brenglað því
að viðkomandi gátu ekki kveðið
að þessu íslenska nafni og áttu því
einnig í erfiðleikum með að skrifa
það. Það er því alls ekki nægilegt
að velja íslensk nöfn á skip heldur
verður nafngiftin að vera þjál fyr-
ir alla, íslenska sem útlenda.
Oft misskilningur
Fyrr á árum báru togarar í
Hafnarfirði nöfnin Maí, Júní, Júlí
og Ágúst, svo eitthvað sé nefnt.
Þau nöfn voru afar þjál í notkun
fyrir alla. Full mannanöfn verða
aldrei þjál og verða stundum óvið-
eigandi. Það má í gamni ryfja upp
að Spegillinn tók upp fyrirsögn úr
dagblaði á sinum tíma og smjatt-
aði á hugsanlegum misskilningi:
„Albert kemur Maríu til hjálpar."
Þetta lá vel við höggi því þá voru
þessi nöfn alkunn í
stjórnmálaheiminum
og velt var vöngum
yfir því hvar Albert
hefði sýnt þennan
höfðingsskap. Snubb-
ótt fyrirsögnin í blað-
inu sagði ekki nema
hálfa söguna því að
það var varðskipið
Albert sem kom vél-
bátnum Maríu til
hjálpar og dró bátinn
til hafnar vegna véla-
bilunar.
íframhaldiafþess-
ari hugleiðingu, sem
aðeins er varpað
fram í gamni til um-
hugsunar, má gjarn-
an rifja upp gömlu
gamansöguna af unga
manninum sem kom til Suður-
lands fyrir mörgum árum frá
Norðurlandi í leit að vertíðar-
plássi. Hann hafði heppnina með
sér og fékk skipspláss. í ofboði
sendi hann skeyti norður til
mömmu sem var eitthvað á þessa
leið: „Elsku mamma. Er á Sigríði
og verð á henni. Sendu mér sæng-
ina strax. Þinn Nonni.“
Það skal því ítrekað að það
kann að vera æskilegast að skipin
séu nefnd sínum þjálu hefðbundnu
skipsnöfnum en mannanöfnin
prýði eingöngu fólk. Hundar og
kýr haldi sínum gömlu, góðu,
hefðbundnu nöfnum og við skul-
um vona að ekki verði farið að
skíra gæðingana í höfuðið á
kærustunni eða eiginkonunni.
Jón Kr. Gunnarsson
„Það er t.d. ekki smekklegt þegar
sagt frá því að góðborgarinn Jón
Jónsson hafí tekið niðri, eða feng-
ið aftan í sig, þ.e. fengið trollið í
skrúfuna. Ekki tekur betra við
þegar fréttir skýra frá því að
mektarkonan Guðrún Guðmundar-
dóttir hafí brætt úr sér.“
Kjallarinn
Jón Kr.
Gunnarsson
framkvæmdastjóri
Meö og
á móti
Eiga ofbeldisfullir tölvu-
leikir rétt á sér?
Um helgina var haldið mikið mót í
þrívíddarleiknum Quake á vegum
Landssímans. í stuttu máli sagt
gengur Quake út á að drepa and-
stæöinginn með hinum ýmsu vopn-
um og í frétt DV um málið var fullyrt
að sumir „lifðu nánast fyrir“ leikinn.
Góð afþreying
„Quake snýst ekki eingöngu
um ofbeldi eða dýrkun á því. Til
þess að vera góður í leiknum
þarf þjálfaða rökhugsun, að
sýna skjót viðbrögð og skyn-
semi. Þó að leikurinn gangi út á
að drepa and-
stæðinginn
með vopnum
er það ekki
bara ofbeldi.
Leikurinn er
góð afþreying
og sterkir hóp-
ar myndast í
kringum hann
sem aftur
treystir vin-
áttu manna.
Til dæmis eru ýmsar gerðir af
leiknum til þar sem mikið er
gert út á samstöðu. Þá eru
margir saman í liði og byggja á
samspili og því að geta unnið
saman sem heild.
Mér þykir líka ólíklegt það
sem einhverjir eru aö halda
fram að geðveiki einstaklinga
sé stjórnaö af tölvuleikjum. Ég
held frekar að ef menn eru veik-
ir fyrir þá finni þeir geðveiki
sinni farveg, sama hvort eitt-
hvað er til sem heitir Quake eða
ekki. Svo er einnig hægt að líta
á leikinn sem útrás, að þarna
fái menn útrás fyrir ofbeldis-
hneigð sína fremur en úti í
samfélaginu. Ég verð líka að
uppfræða fólk um það aö um-
hverfi leiksins er allt fantasíu-
kennt og ekki til þess fallið að
gefa fólki hugmyndir sem hægt
er að tengja við lífið sjálft. Þó að
leikurinn snúist um að drepa er
ekki þar með sagt að þú sjáir
fyrir þér að geta slátrað ná-
grannanum á sama hátt.“
Óheilbrigði
„Böm og imglingar eru eins
og óskrifað blað, þau eru enn að
mótast sem manneskjur og
tölvuleikir af þessu tagi hafa
áhrif, hvað svo sem hver segir
og hörmuleg dæmi hafa sannað
að það er mik-
ilvægt að vera
vel á verði.
Þegar ég var í
námi í San
Fransisco átti
sér stað at-
burður þar
sem sló fólk
gífurlega.
Ungur dreng-
ur á mótor-
hjóli keyrði niður og drap
gamla konu og í ljós kom að
drengurinn hafði stundað að
leika mjög vinsælan tölvuleik
sem gekk út á að keyra niður
ímyndaða vegfarendur á ímynd-
aðri götu. Eftir miklar rann-
sóknir kom í Ijós að hann hafði
ekki gert greinarmun á ímynd-
un og raunveruleika og þetta
hörmulega slys mátti rekja
beint til áhuga hans á þessum
ógeðfellda tölvuleik. í Skandin-
avíu fyrir nokkrum árum
drápu líka ungir drengir félaga
sinn en bjuggust við því að
hann risi upp jafngóður eftir og
hægt væri að byrja á leiknum
aftur, eins og þeir höfðu vanist
úr videomyndum og tölvuleikj-
um. Það getvn aldrei verið til
skemmtunar að drepa sem
flesta þó það sé „bara leikur“.
Það getur aldrei verið neinn
sigur fólginn i svo óheilbrigð-
um leik.“ -þhs
Vlgfús Þór Árnason
sóknarprestur.