Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.1999, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 17. ÁGÚST 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og Cltgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Fijálsrar fiölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Þyrnirósa-þjóð
Nokkur hundruð íslendinga létu fyrir tæpu ári ginnast
til að kaupa sig inn í gróðavon í sölu á undraúðanum
Waves, sem sagður var allra meina bót. Greiddu þeir frá
100.000 krónum upp í rúmlega 200.000 krónur fyrir að
komast á rétta hillu í píramída-sölukerfinu.
Svo ýkt var dæmið, að ekki var heil brú í neinu. Er-
lendir fagurgalar sungu um sérstöðu íslendinga í
fremstu víglínu sölumennskunnar, sem fyrirhuguð var
um allan heim. „Við ætlum að gera ykkur að súper-
stjörnum“. Fyrir þessu féllu menn unnvörpum.
Venjulegt fólk á að vita, að óheilindi og oftrú búa yfir-
leitt að baki píramída-sölukerfum. Það á að vita, að
undralyf utan apóteka koma yfirleitt ekki að neinu
gagni. Það á að kunna að gæta sin á sölumönnum, sem
reiða í þverpokum hrósið um fórnardýr sín.
Ofan á þetta bættist, að DV sagði í fréttum á þessum
tíma, að úðinn hefði að geyma efni, sem væru bönnuð
hér á landi, og að fréttaritari blaðsins í Kaliforníu hefði
aðeins fundið pósthólf í verzlunarmiðstöð, þar sem höf-
uðstöðvar framleiðslunnar áttu að vera.
Fólk vildi bara ekki hlusta á staðreyndir. Það vildi
ekki hlusta á neitt, sem truflaði glansmyndina. Mörg
hundruð manna voru sannfærð um, að þau væru dottin
í lukkupottinn og mundu græða milljónir króna án mik-
illar fyrirhafnar. Því gekk það í gildruna.
Skilningarvitin lokuðust fyrir þeirri frétt, að heilbrigð-
isráðuneytið hafði látið kanna allar vörurnar og upplýst,
að sala þeirra allra yrði bönnuð vegna innihaldsins.
Skilningarvitin lokuðust fyrir þeirri frétt, að höfuðstöðv-
ar úðans í Kaliforníu voru bara alls ekki til.
íslendingar virðast veikari fyrir rugli af þessu tagi en
flestar aðrar vestrænar þjóðir. ímyndunarafl okkar er
minna heft af raunvísindum. Menn trúa á happdrættis-
vinninga. Menn telja, að unnt sé að spá fyrir um óorðna
hluti. Menn tala gegnum miðla við látið fólk.
Það leiðir af sjálfu sér, að hér á landi trúa menn á
allrameinalyf utan lyfsölukerfisins. Einu sinni hét það
Áli og nú heitir það Herbalife, sem megrar og fitar eftir
þörfum. Waves komst aldrei á flug, ekki vegna skorts á
trúgirni, heldur vegna óreiðu hjá aðstandendum.
Píramída-sölukerfi njóta vinsælda meðal fáfróðra
þjóða. Þannig urðu nýfrjálsir Albanar gjaldþrota tugþús-
undum saman fyrir áratug. Hér á landi hafa slík kerfi
gosið upp hvað eftir annað. Þetta er sama kerfið og not-
að er um allan heim í fikniefnabransanum.
Það væri gagnlegt fyrir okkur að kanna, hvað það geti
verið í þjóðarsálinni, sem gerir okkur ginnkeypt fyrir
draumnum um skjótfengna gróðann, happdrættisvinn-
inginn, undralyfið. Er það sama genið og dáleiðir okkur
til að kaupa fótanuddtæki þúsundum saman?
Hér eru kolbítar í öskustó, sem bíða eftir að verða
slegnir töfrasprota, svo að þeir rísi á fætur og sigri heim-
inn. Hér eru Þymirósur, sem bíða eftir, að prinsinn
komi með gullskóinn. Hér er fullt af annars hversdags-
legu fólki, sem er bjartsýnt og trúgjarnt út í eitt.
Eins og Halldór Laxness sagði í Innansveitarkróniku,
þá eru íslendingar lítt næmir fyrir skynsamlegum rök-
um. Þetta vita þeir, sem hafa langa reynslu af að reyna
að beita rökum í skrifum um menn og málefni. Leiðin að
hjarta íslendinga liggur um aðrar slóðir.
Þess vegna er nú enn von á úðanum fræga, sem mun
lækna öll mein þjóðarinnar og flytja hana í eitt skipti fyr-
ir öll á bleika skýið í dansi Þyrnirósar í höllinni.
Jónas Kristjánsson
„Hver skyldi rödd Arthúrs Björgvins Bollasonar vera innan um raddir grýluskarans í Vikivaka?"
Grýlur sækja
aö Gunnari
Kjallarinn
Guðbergur
Bergsson
rithöfundur
byggilega málæðis að
Gunnar hafi tengst nas-
ismanum, en að það
verði aldrei sannað. En
hví fór hann þá ekki í
öryggið til vinar síns,
Hitlers í Berlín, í stað
þess að hverfa til ís-
lands, frá allri frægð og
frama, skömmu fyrir
stríð, og settist að í
væntanlegu óvinabæli
sem þeir áttu sinn þátt í
að gera honum sem
höfðu búið óáreittir öli
stríðsárin í Danmörku
og trúlega ekki leynt
þar kommúnisma sín-
um og uppreisnar-
gjarnri óvild í garð nas-
ismans?
„Undir það síðasta eiga helst rít-
höfundar það til að vilja færa
sjálfa sig, hugsjónir og innihald
verka sinna andstæðingum á
silfurfati vegna flónsku og fá-
ránlegrar þarfar fyrir sættir og
þarfar fyrir að afsaka það, að í
æsku hafi þeir verið ungir og lif-
andi.u
Gunnar Gunn-
arsson er eini ís-
lenski rithöfundur-
inn sem hefur fylgt
á flestum sviðum í
lífi sínu vissum
göfugum evrópsk-
um menningar-
hefðum. Eins og
þeirri að reisa með
gjafmildi sinni í
erfðaskrá grunn að
stofnun til farsæld-
ar félaga sinna í
skáldskapnum “ og
þjóðar sinnar um
leið. í verkum
engra annarra hér-
lendra höfunda er
hægt að greina jaih
ríkan anga af flest-
um andlegum
hræringum sem
bærðust á megin-
landi Evrópu á
þessari öld, frá
ómenguðum ex-
istensialisma til
markvissra um-
brota á sviði tung-
unnar.
Með Jóni úr Vör
gerði hann ís-
lensku málbylting-
una. Hann færði í
mál eða bjó raunar
til tungu brimsins
með því að þeyta upp setningun-
um en Jón lét okkur heyra í ljóð-
máli sínu tungutak þeirrar algeru
kyrrðar sem nálgast þögn.
Enginn nákominn
Sagt er hér á mörkum hins upp-
Venjulega er sá háttur hafður á,
þegar stofnun einhvers merkis-
manns er sett á fót, að einhver úr
fjölskyldu hans sitji í stjórn henn-
ar. Þannig er það í Lorcastofnun-
inni, svo dæmi sé tekið. Þar situr
Manuel Montesinos, systursonur
skáldsins, og ræður örlögum þess.
Hvað varðar stofnun Gunnars er
víst enginn nákominn sem ræður
þar einu eða neinu.
Víst er það að ættmenn geta ver-
ið hindrun í vissum málum, en
engu að síður tryggja þeir oft að
gjafmildi eða orðstír hins látna
verði ekki misvirt og lendi
kannski í óvinahöndum.
Varnarleysi rithöfunda
Það er algengt að listamenn
lendi í höndum óvina sinna,
stundum meðan þeir eru á lífi, oft-
ar eftir dauðann. Undir það síð-
asta eiga helst rithöfundar það til
að vilja færa sjálfa sig, hugsjónir
og innihald verka sinna andstæð-
ingum á silfurfati vegna flónsku
og fáránlegrar þarfar fyrir sættir
og þarfar fyrir að afsaka það, að i
æsku hafi þeir verið ungir og lif-
andi. En kannski vita þeir um
varnarleysi sitt og vilja gera sjálf-
ir það sem grafarlífið í þjóðfélag-
inu gerir hvort sem er: Að þeim
látnum sæta óvinirnir lagi og
eigna sér þá, hirða kræsingarnar
og setja silfurfatið á höfuðið sem
hjálmprýði á sama hátt og Don
Kíkóti sápuskálina og tala um
flónsku sína með meiri freyðanda
en hann. - Þannig hefur þetta ver-
ið og núna sækja grýlurnar að
Gunnari Gunnarssyni.
Oft sjá skáldin fyrir örlög sín í
þessu sem öðru. Það gerði Gunnar
líka og þess vegna spyr ég eins og
fávís kerling: Hver skyldi rödd
Arthúrs Björgvins Bollasonar
vera innan um raddir grýluskar-
ans í Vikivaka?
Guðbergur Bergsson
Skoðanir annarra
Þjónustusamningar sveitarfélaganna
„Ég tel einsýnt að í næstu framtíð muni þjónustu-
samningar um einstök viðfangsefni verða teknir upp
í auknum mæli, svo sem um rekstur íþróttahúsa,
sundstaða, leikskóla og skíðasvæða, svo eitthvað sé
nefnt. Starfsmenn og rekstraraðilar taka á sig aukna
ábyrgð með þvi fyrirkomulagi þótt heildarumsvif
málaflokksins séu ákvörðuð í fóstum samningi um
fjárframlög. Með slíku fyrirkomulagi er aukin
ábyrgð færð yfir á rekstraraðilana sem leiðir til
skynsamlegri forgangsröðunar og betri nýtingar
f]ármuna.“
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, i forystugrein 3. tbl.
Sveitarstjórnarmála.
Skriðuklaustur og Arnarhreiðrið
„Húsið að Skriðuklaustri er trúlega þýzkasta
bygging á Islandi, og ber öll einkenni höfundar síns,
hins fræga Fritz Högers. Hjá þýzkum ferðamönnum,
sem á annað borð þekkja eitthvað til sögu sinnar,
kallar hún ugglaust fram minningar um aðrar sögu-
frægar byggingar þessa tíma í Þýzkalandi, t.d. Arn-
arhreiðrið. Stjórn Gunnarsstofnunar hljóta að sviða
slík hugrenningatengsl. Ef hún vill vera sjálfri sér
samkvæm og reyna að fela tiltekna kafla í sögu
Gunnars, hlýtur hún að taka næsta rökrétta skref:
Rífa Skriðuklaustur hið snarasta og reisa þar
burstabæ í staðinn."
Karl Th Birgisson í „Hringborði" Austurlands 12.
ágúst.
Töpuð afnotagjöld af starfsmönnum RÚV
A“Útvarpsstjóra og öðrum starfsmönnum Ríkisút-
varpsins þykir mörgum ekkert tiltökumál að fólk
greiði afnotagjöldin og í hvert sinn sem laun hækka
þá eigi afnotagjöldin einnig að hækka. Vef-Þjóðvilj-
inn minnist þess ekki að útvarpsstjóii hafi óskað eft-
ir lækkun afnotagjalda þegar launavísitala lækkaði í
byrjun áratugarins. Ef til vill hefur það áhrif að
starfsmenn Ríkisútvarpsins hafa ekki þurft að
greiða afnotagjöldin frá árinu 1979. Fastráðnir
staifsmenn RÚV eru 369. Alls eru því afnotagjöld fyr-
ir rúmar 9 milljónir króna feUd niður vegna starfs-
manna. Þó fer ekki á mUIi mála samkvæmt lögum
um Ríkisútvarpið að þeir eiga að greiða afnotagjöld-
in eins og aðrir. Þeir hafa heldur ekki greitt skatt af
þessum hlunnindum sínum “
Úr Vef-Þjóðviljanum 13. ágúst.