Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1999, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 10. SEPTEMBER 1999
13
Hálfsannleikur Hafró
Hálfsannleikur Hafró
Hafrannsóknastofn-
un býsnast nú yfir
miklum seiðafjölda
þorsks sem „árangri“
af visindalegri þekk-
ingu og markmiðum. Ef
við lítum til baka feng-
um við næststerkasta
árgang þorskseiða 1976.
Sá árgangur átti að
skila miklum afla eftir
upp úr 1980. „Árangur-
inn“ birtist sem
„hættuástand" sem
leiddi af sér kvótakerf-
ið 1983. Seiðmetið frá
1976 reyndist þorskár-
gangur sem nánast
hvarf og veiddist aldrei.
Nýieg reynsla úr
Barentshafi
Ef flett er upp á frétt í Mbl. 11.
sept. 1996 er eftirfarandi fyrirsögn:
„Nýliðun þorsks góð í Barents-
hafi“. Undirfyrirsögn: „Næst-
stærsti árgangur frá upphafi mæl-
inga“ Síðan er vitnað í Arvid Hy-
len, leiðangursstjóra seiðarann-
sókna í Barentshafil996. Hann seg-
ir: „Við erum satt að segja mjög
hissa á því að hrygningarstofn sem
hefur verið að minnka skuli geta
komið með svona stóran árgang.
Hann er sá næststærsti sem við
höfum mælt fyrr og síðar, aðeins
árgangurinn frá 1992 var stærri."
Síðan kemur millifyrirsögn: „Sex
stórir í röð“ og texti fylgir: „Hylen
sagði einnig, að þetta væri í fyrsta
sinn í sögunni, að fram hefðu kom-
ið sex stórir árgamgar í röð, en
hann vildi ekki spá neinu um áhrif
mælinganna nú á þorskkvótann
eftir nokkur ár. Kvað hann ekki
vitað hve stóri þorskurinn æti
mikið af þeim smáa þegar lítið
væri um annað æti.“
Kjallarinn
Kristinn
Pétursson
framkvæmdastjóri
eins og
dæmi.
1983
stofnun í dag er að
stofnunin gerist sek
um að skapa enn
einu sinni vænting-
ar með því að segja
hálfsannleika.
Seiðamælingin er
eflaust rétt. Reynsl-
an sýnir hins vegar
að mikið magn af
seiðum er jafnvel
bara slæm frétt,
miðað við reynsl-
una úr Barentshafi
þar sem lítið fiskast
í dag. Líka skv.
reynslu okkar af
seiðunum frá 1976.
Lélegir seiðaár-
gangar hafa líka
reynst metárgangar
árgangurinn sem
Reynslan
Ef vitnað er í Arvid Hylen sagði
hann að þeir hafi verið mjög hissa
hve lítill hrygningarstofn gaf
sterkan árgang 1996, þá er það
svipuð reynsla og hérlendis 1983
Það sem er athugavert við
fréttaflutning frá Hafrannsókna-
Skip Hafrannsóknastofnunar við bryggju. Höfundur telur veiðráðgjöf stofnunarinnar tóma dellu.
og 1984, - lítill hrygningarstofn gaf
sterkan árgang! Að safna fiski í
stóran hrygningarstofn er því alls
ekki nauðsynlegt til að fá sterka
árganga. Af hverju er þá verið að
safan þorski í hafið nú? Er ekki
aukin ákætta af sjálfáti þorsks
með slíkri stefhu? Hafrannsókna-
stofnun taldi „hættuástand" ríkja
á miðunum 1983 eftir að fyrsta til-
raun hennar til „að byggja upp
stofninn" mistókst. Seiðin frá 1976
áttu að „byggjast upp“ - en týnd-
ust! Svo mikið „hættuástand“
skapaðist i kjölfar þessarar til-
raunar að setja þurfti núverandi
lög um fiskveiðistjómun í árslok
1983.
Ég segi enn og aftur: Rannsókn-
arstarfsemi Hafrannsóknastofnun-
ar er til fyrirmyndar og gögn
þeirra eru vel nothæf. Þegar kem-
ur að því að túlka rannsóknar-
gögnin er eins og allt fari í tóma
dellu. Reynslu er hent til hliðar en
vafasamt reikni-
líkan notað til að
túlka rannsóknar-
gögn. Veiðiráð-
gjöfin í þorskveið-
um er því tóm
della. Reynslan
sýnir að það getur
verið hættulegt
fikt við náttúruna
að safna þorski í
hafið. Þorskur er
ránfiskur. Hann ræðst á afkvæmi
sín og étur þau í ómældu magni ef
hann er ekki veiddur. Þetta sýnir
reynslan. Reynslan sýnir líka að
nánast engin áhætta er að auka
þorskkvótann strax um a.m.k. 100
þúsund tonn. Reynslan er áreiðan-
legri vísindi en tölfræðtilgáta sem
aldrei hefur staðist. Burt með til-
gátur og reynsluna á borðið!
Kristinn Pétursson
„Það sem er athugavert við
fréttaflutning frá Hafrannsókna■
stofnun í dag er að stofnunin ger-
ist sek um að skapa enn einu
sinni væntingar með því að segja
hálfsannleika. “
Stórvirkjanir eru
Guði þóknanlegar
í sköpunarsögunni í fyrstu
Mósebók segir svo: „Og Guð skap-
aði manninn eftir sinni mynd,
hann skapaði hann eftir Guðs
mynd, og hann skapaði þau karl-
mann og kvenmann. Og Guð bless-
aði þau og sagði til þeirra: verið
frjósöm og margfaldist og upp-
fyllið jörðina og gjörið hana ykkur
undirgefna! Drottnið yfir fiskum
sjávarins og yfir fuglum loftsins
og yflr öllum dýrum sem hrærast
á jörðinni." (Genesis 1. kapítuli,
27.-28. vers) Ekki getur kjallara-
höfundur séð betur en að formæl-
endur stóriðju á Austfjörðum sem
annars staðar séu að fylgja boðum
Skaparans. Það stendur nefnilega
ekkert um það í heilagri Ritningu
að maðurinn megi ekki nota vald-
ið yfir jörðinni og öðrum dýrateg-
undum sem Drottinn gaf honum í
árdaga, eins og honum sýnist.
Hann hlýtm- því að hafa leyfi til að
nota það til þess að breyta ásjón
jarðarinnar eða eyða þeim jurtum
og dýrategundum sem ekki geta
beinlínis komið honum að gagni.
Þetta skilja stórframkvæmda-
menn, eigendur stórframkvæmda-
véla og stóriðjumenn, alls staðar á
jörðinni. Þetta skilja líka Austfirð-
ingar sem telja sig hafa orðið út
undan í stór-framkvæmdakapp-
hlaupinu hér á síðustu áratugum.
Hins vegar skilja þeir ekkert í
biskupi íslands sem dró í efa að
stórframkvæmd-
irnar á Eyja-
bökkunum væru
Guði þóknanleg-
ar. Getur verið
að biskupinn
hafi ekki lesið
Biblíuna sína
nógu vel eöa
kunni ekki að
túlka hana?
Óhætt að
stugga við
hreindýrun-
um
Svo er þetta með
ásjónu járðar-
innar sem öfga-
fúllir náttúru-
vemdarsinnar segja að ekki megi
breyta. Kjallarahöfundur verður
að játa að þegar hann leit slétta og
íðilfagra ásjónu umhverfisráð-
herrans okkar í sjónvarpinu hér
um daginn, með Eyja-
bakkakargann í baksýn
hvarflaði að honum
hvort spegilslétt uppi-
stöðulón hefði ekki ver-
ið fagurfræðilega betur
við hæfi sem bak-
grunnur. Kannski á
Ómar Ragnarsson eftir
að mynda ráðherrann,
með þann bakgrunn,
fyrir sjónvarp allra
landsmanna, ef hann
verður áfram starfs-
maður þar á bæ. Hvað
hreindýrin snertir, þá
era þau nýbúar á öræf-
unum. Þau era innflutt
eins og lúpínan og geta
jafnvel talist vera
mengun. Því er alveg
óhætt að stugga við þeim. Það gæti
að vísu leitt til þess að eitthvað af
þeim yrði sjálfdautt eða þau flyttu
sig nær mannabyggð en þá er bara
að rýmka skotleyfin. Um gæsirnar
er það að segja að þær kunna að
vísu að hafa unnið sér nokkurn
þegnrétt á landinu áður en land-
nám hófst á Islandi en um svoleið-
is smámuni er ástæðulaust að fást.
Drottinn hefur veitt manninum
rétt yfir þeim eins og öðrum dýr-
um og þó einhverjir veiðimenn,
sem vilja endilega skjóta gæsir,
séu að malda i móinn, má friða þá
með því að veita skotleyfi á aðrar
fuglategundir, t.d. álftir eða lóur.
Nýtt náttúruverndarráð
Er þá einhver leið til að hrinda
þessu þjóðþrifamáli
í framkvæmd, fyrr
en síðar, til að forða
frá landauðn á
Austurlandi. Vissu-
lega og vandinn er
ekki annar en sá að
ryðja úr vegi eða
ýta til hliðar þeim
sem hafa verið að
fetta fingur út í
stóriðjustefnu ríkis-
stjómarinnar.
Framsóknariðnað-
arráðherrann og
framsóknarum-
hverfisráðherrann
eiga að fylgja for-
dæmi framsóknar-
heilbrigðisráðherr-
ans og byrja á því
að reka náttúravemdarráð og
semja nýja reglugerð um náttúru-
vemd á Islandi sem fellur að stór-
iðjustefnunni. Formaður hins nýja
ráðs er sjálfkjörinn en það er hinn
nýi formaður samtakanna Afl fyr-
ir Austurland, aðrir fulltrúar
mættu koma frá Landsvirkjun og
iðnaðarráðuneytinu og ekki
mundi saka að fá íslenskan full-
trúa álframleiðenda á Islandi.
Hugsanlega mætti svo efla byggð á
Austurlandi með því að flytja
skrifstofur náttúraverndarráðs til
Egilsstaða. Að þessum ráðstöfun-
um loknum mætti byrja að slá upp
fyrir stíflunum norðan Vatnajök-
uls og grafa fyrir álverinu á Reyð-
arfirði.
Árni Björnsson
„Það stendur nefnilega ekkert
um það í heilagri Ritningu að mað•
urinn megi ekki nota valdið yfír
jörðinni og öðrum dýrategundum
sem Drottinn gaf honum í árdaga
eins oghonum sýnist. Hann hlýtur
þvi að hafa leyfí til að nota það til
þess að breyta ásjón jarðarinnar
eða eyða þeim jurtum og dýrateg•
undum sem ekki geta beinlínis
komið honum að gagni.“
Kjallarinn
Árni Björnsson
læknir
Með og
á móti
Einsetning grunnskólanna
árið 2001
Aö undanförnu hefur mikið verið
rætt um einsetningu grunnskóla sem
á lögum samkvæmt að Ijúka fyrir árið
2002. Sum sveitarfélög eru illa stödd
fjárhagslega og eiga erfitt með að
ráða við verkefnið án þess að auka
skuldir. Sú ákvörðun sveitarstjórna
víða um land að fara út í þessar
framkvæmdir getur verið mjög vara-
söm að marga mati. Aðrir segja
að hagstæðara sé að fara
í þetta strax þar sem það
verði til sparnaðar.
Ekkert val
Gísli Gísiason, bæj-
arstjóri á Akranesi.
„Það er ljóst að samkvæmt
grunnskólalögum ber sveita-
stjórnum að ljúka einsetningu
grunnskólanna fyrir árið 2002.
Meðan því lagaákvæði er ekki
breytt verða sveitarfélög að upp-
fylla þessa
lagaskyldu.
Hins vegar er
ljóst að þessi
skylda hefur
víða í for með
sér gríðarlega
fjárskuldbind-
ingu og tilmæli
ráðherra ríkis-
stjórnarinnar
um aðhald í
fjármálum og lækkun skulda
koma ekki heim og saman við
það sem samþykkt hefur verið á
Alþingi. Fyrir sveitarfélögin er
þetta óþolandi staða - en því
miður er það ekki í þeirra hönd-
um að breyta landslögum. Þessi
staða er einnig þekkt varðandi
aðrar framkvæmdir, svo sem
holræsamál og fleira, en ríkis-
valdið er alltof liðugt við að
skapa sveitarfélögunum skuld-
bindingar án þess að láta fjár-
muni fylgja til lausnar verkefn-
unum. Þess vegna sígur á ógæfu-
hliðina hjá sveitarfélögunum
hvað skuldir varðar og ekkert út-
lit er fyrir að þetta lagist. Varð-
andi einsetninguna er þetta því
ekki val um hvort sveitarfélögin
vilja einsetja grunnskólana held-
ur hvernig þau vilja standa að
verki innan tilgreinds
tímaramma."
Þenslutímar
„Einsetning grannskólanna er
að mínu mati ekki sú töfralausn
sem menn hafa verið að telja
fólki trú um að hún sé. Það er
langur vegur frá því. Skólinn
verður ekki betri við það eitt að
vera einsetinn.
Og eins og
staða sveitarfé-
laganna er í
dag þá sé ég
ekki hvernig
þau eiga að
fiármagna ein-
setninguna án
þess að skuld-
setja sig enn
frekar. Það
verður lítið
fjármagn eftir til annarra fram-
kvæmda sem sveitarfélögunum
ber skylda til að sjá um. Nú, á
tímum þenslu, eiga sveitarfélög-
in ekki að auka á hana með því
að ráðast í vitlausa fjárfestingu.
Það felst líka heldur lítil hag-
kvæmni í að byggja stærra til að
láta standa autt eftir miðjan dag.
Varla fara menn að hækka út-
svar til borga fyrir þessa töfra-
lausn sína. Þessum tímamörkum
sem rikið setur um árið 2001,
þeim verður að fá breytt. Sveitar-
félögin eiga aö hafa sjálfræði um
það hvenær og hvort þau einsetji
skólana. Ég held aö menn séu
alls ekki búnir að skoða málið
frá öllum hliðum. Er samfélagið
undir það búið að allir séu í fríi
á sama tíma? Ég held ekki. Er
þetta hagkvæmt fyrir atvinnulíf-
ið? Ég held að menn eigi að
skoða þetta betur og flýta sér
hægt.“ -DVÓ
Elínbjörg Magnús-
dóttir, bæjarfulltrúi
á Akranesi.