Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.1999, Blaðsíða 6

6
MÁNUDAGUR 4. OKTÓBER 1999
Fréttir
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri Baugs, í DV-yfirheyrslu:
Enginn glæpur að græða
Guöni Ágústsson landbúnaöarráö-
herra segir áhyggjuefni aö 90 prósent
matvöruverslunar séu komin á tvœr
hendur. Baugur og Kaupás séu komin
í lykilstööu og fákeppni og samþjöpp-
un einkenni verslunina í dag. Hverju
svarar þú ráóherranum?
„Hlutdeild þessara félaga er 75 pró-
sent samanlagt. Á markaðnum eru
mjög sterk félög svo sem Kaupfélag
Suðurnesja sem er að kaupa verslanir
á hverjum degi. KEA og Fjarðarkaup
eru einnig mjög sterk. Samkeppni er
því næg.“
- Eruó þiö ekki alltof stórir og ráö-
andi á markaönum eins og ráðherr-
ann bendir á?
„Matvörumarkaðurinn er einn opn-
asti markaðurinn í viðskiptalífinu.
Það er mjög létt að komast inn á hann
og ef menn standa sig ekki þá eru þeir
strax slegnir af. Ef risarnir sofna þá
eru nýir menn strax mættir inn völl-
inn.“
- Karl faóir þinn, Jóhannes í Bón-
usi, sagöi í eina tíö aö óheppilegt vœri
aó einhver einn œtti meira en 10 pró-
sent í smásöluversluninni. Er nokkuö
sem réttlœtir það aö einhver einn ráói
rúmum 50 prósentum?
„Á þeim tíma sem Bónus var að
byggjast upp einkenndist landslagið af
mörgum heildsölum. Nú er allt annað
uppi á teningnum. Erlendis er sífellt
verið að sameina til að ná fram sem
mestri hagræðingu og sama á við hér-
lendis. Baugur er af algjörri lágmarks-
stærð til að geta hagrætt verulega á
matvörusviðinu. Það munar miklu
hvort Baugur getur keypt 50 vöruteg-
undir í gámum eða 300 vörutegundir.
Það er verið að tala um 5-7 prósenta
verðmun."
- Var þetta þá skortur á framsýni
hjá Jóhannesi í Bónusi?
„Það eru einfaldlega breyttar for-
sendur."
- Bónus hefur í gegnum tíóina geflö
sig útfyrir aö vera vinur litla manns-
ins. Sú var tíö aö þiö lömduó á Sölu-
félagi garöyrkjumanna og keyptuö
allt sem hœgt var fram hjá þvi félagi
og uppskáruð aödáun neytenda. Nú er
svo aó sjá aö þió séuö komnir upp í
bóliö hjá óvininum og þiö rekið sam-
an fyrirtœkiö Ávaxtahúsió sem annast
innflutning á grœnmeti og ávöxtum.
Hvaó breyttist?
„Við eigum með þeim Ávaxtahúsið
að hálfu. Það er aðallega til að ná
fram hagræðingu í innflutningi.“
- Er þaö trúveröugt að eiga sam-
starf viö þann sem dafnaö hefur í
skjóli ofurtolla á grœnmeti? Þiö segist
haröir andstœöingar ofurtolla en þeir
hljóta aó styöja þaö fyrirkomulag.
„Við náum að auka veltuhraðann á
grænmeti og ávöxtum með því að
flytja inn heilu gámana, t.d. af appel-
sínum, sem við kaupum þá beint af
framleiðandanum. Baugur nær ekki
slíkri hagkvæmni einn. Það eru engir
samningar við Sölufélagið um annað
en innflutning. Eftir sem áður berj-
umst við af fullri hörku gegn ofurtoll-
unum og við munum ekki klappa
þeim sem það fyrirkomulag styðja. Ég
bendi á hversu einir við erum í bar-
áttunni þar sem Neytendasamtökin
hafa verið mjög slöpp í að berjast gegn
ofurtollum. Við höfum því miður tal-
að fyrir daufum eyrum.
- Getur þú sagt í fullkominni ein-
lœgni að þetta samstarf sé ekki óþœgi-
legt?
„Ég hef sagt að þeir verði að sópa
hjá sér og búa sig undir samkeppni.
Samstarfið er ekki slæmt ef litið er til
þess að við náum betri gæðum með
innflutningi. Ég bendi þó á að ástand-
ið í grænmetinu er nánast grín ef mið-
að er við mjólkuriðnaðinn þar sem
tveir aðilar skipta á milli sín mark-
aðnum. Osta- og smjörsalan neitar t.d.
að taka þátt í þeirri hagræðingu að
láta vöruhúsið okkar dreifa í verslan-
ir. Nei, það er ekki hagræðing er
þeirra svar. Þeta geta þeir sagt í skjóli
einokunar og okkur er gert að greiða
sama verð og hver önnur smáverslun.
Við kaupum fyrir 850 milljónir og
greiðum sama verð og aðili sem kaup-
ir fyrir 8,5 milljónir."
- Er mikill munur á því aö skipta
vió fyrirtœkin í mjólkuriönaói og önn-
ur fyrirtœki?
„Það er teljandi á fingrum annarrar
handar þau skipti sem forstjórar Osta-
og smjörsölunnar og Mjólkursamsöl-
unnar hafa komið í verslanir okkar til
að kanna hvort eitthvað megi betur
fara. Ég hef aldrei séð þessa menn.
Aðrir framleiðendur eru í stöðugu
sambandi.
- Nú er Baugur orðinn stœrri en
SlS var í smásöluverslun. Landbún-
aðarráóherra benti á þaö í DV aó all-
ir hafl agnúast út í Sambandiö en nú
segi enginn oró. Hverju skiptir hvort
markaösráóandi blokk heitir Baugur
eöa SÍS?
„Það sem varð SÍS að falli var að
það átti það enginn. Við urðum bara
stórir af því að við stóðum okkur.
Neytendur velja okkur á hverjum degi
og það eru þeir sem gerði okkur
stóra."
- SÍS bjó á sínum tíma viö ímynd-
arkreppu og hafói fólk á móti sér.
Bónus hefur veriö meö ímynd sem vin-
ur litla mannsins en nú eru dœmi um
aö ólíklegasta fólkfari aó versla í
KEA-Nettó meö þaö pólítíska markmiö
aó styöja viö frjálsa samkeppni.
Hverju svararöu þessufólki?
„Þetta er fráleitt sjónarmið. Þessir
aðilar hafa aldrei komið með neitt
nýtt í verslunarrekstri. Sagan sýnir
að kaupfélög hafa aldrei verið neyt-
endavæn"
- En ef fólk skynjar ykkur sem risa
án jarósambands er þaö þá ekki
vandamál?
„Við gerum reglulega kannanir
meðal fólks og fylgi við okkur hefur
ekki dalað. Fólk skynjar verslanir
Baugs sem gæðaverslanir. 10-11, Ný-
kaup, Bónus og Hagkaup eru hver á
sínu sviði með mjög gott orðspor."
- Eruö þiö ekki orónir svo ríkir aö
þiö hafiö misst jarösambandió? Hugs-
ar ekki fólk þar sem þú birtist á
blaóamannafundi nýbúinn aö kaupa
Fjárfestingabankann, meó Orca-hópn-
um, aö þú hljótir aö hafa grœtt ein-
hver ósköp á Bónusi?
„Það hefur enginn grætt eins mikið
á Bónusi og neytandinn. Við verðum
varir við þessa umræðu og það er
skiljanlegt að upp komi spumingar
þegar fyrirtæki kemst í þessa stærð-
argráðu. Við ætlum hins vegar að
sýna fram á að þetta fyrirtæki muni
tryggja lágt vöruverð á íslandi til
frambúðar. Neysluvísitalan i matvöru
hefur hækkað minna heldur en al-
mennt verðlag síðan Baugur var
stofnaður. Við ráðum hins vegar ekk-
ert við grænmetisverðið sem stjómast
af ofurtollum. Ég er með jarðsam-
bandið í lagi og heimsæki að jafnaði 5
til 6 verslanir daglega"
- En eruö þiö ekki einfaldlega orðn-
ir alltof ríkir?
„Viðhorf fólks gagnvart því að fyr-
irtæki hagnist er sem betur fer orðið
breytt. Það er enginn glæpur að
græða svo sem fólk áleit gjarnan fyrir
5-6 ámm. Nú kemur það öllum til
góða ef hagnaður næst. Þjóðfélagið
hagnast vegna þess að hagnaðinum er
skOað út til neytenda, starfsfólks og
almennings. Ég vil ekki meina að
yhrheyrsu
Haukur Lárus Hauksson
Reynir Traustason
menn missi jarðsambandið við að
eignast einhverjar milljónir króna."
- Má ekki segja aó þú sért flugrík-
ur einstaklingur?
„Hvað meinið þið með flugríkur?
Ég átti ekkert þegar ég lagði 450 þús-
und krónur í Bónus fyrir 10 áram en
þeir peningar hafa ávaxtað sig ágæt-
lega.“
- Hversu mikiö hafa þeir ávaxtaó
sig?
„Ágætlega."
- Orcahópurinn, sem þú ert einn af,
hefur bersýnilega gengió gegn Davíö
Oddssyni forsœtisráóherra sem hefur
gagnrýnt ykkur harkalega. Nýlega
vakti Davíö athygli á því aö sam-
þjöppun í matvörugeiranum vœri
alltof mikil og ástœóa til aö skoóa
nánar. Hvíla augu Davíös á þér og
þínum fyrirtœkjum?
„Það er furðulegt að forsætisráð-
herra skuli koma með þessi skot á
þessum tíma í byrjun september þeg-
ar það eina sem ekki haföi hækkað á
milli mánaða var matur og drykkjar-
vörur.
- Eruö þiö þá ekki ábyrgir aö hluta
fyrir veróbólgunni?
„Davíð er á mis við réttar upplýs-
ingar um hagstjórnina. Það vekur at-
hygli mína að Davíð virtist ekki hafa
uppgötvað að hagstjórnarhraðlestin
er farin út af sporinu. Hann leitar nú
sökudólga á röngum stöðum."
Einn af viöskiptavinum Bónuss,
Karl Ólafsson kartöflubóndi, segir
einokun vera skollna á og vísar til
ráöandi markaösdeildar ykkar. Hann
segir aö verslunin leggi gífurlega mik-
iö á og sé aó greióa meó hagnaöinum
stríö undanfarinna ára á markaön-
um. Hverju svararöu oröum kartöflu-
bóndans?
„Okkar verslanakeðja er mjög vel
rekin og er að skila hagnaði af mat-
vörasölu sem nemur 1,3 prósentum
fyrstu 6 mánuði þessa árs. í saman-
burði era matvörufyrirtæki í
Englandi að hagnast á sömu þáttum
um 7 prósent."
- Er ekki gagnrýni Karls óþœgileg
fyrir ykkur og munuö þiö hœtta aó
skipta viö hann?
„Þetta er furðulegar ásakanir og
standast ekki. Það er Bónus sem held-
ur í honum lífinu og kaupir af honum
framleiðsluna. Við munum ekki refsa
honum og höldum áfram að kaupa af
honum á meðan hann býður góða
vöru.“
- Gagnrýni Karls beinist aó Sölufé-
laginu og tengslum ykkar. Hann segir
SG beita þvingunum á verslanir til aö
fá þá til aó kaupa af sér en hafna ein-
yrkjunum. Þekkió þiö þessa hlió á
þeim?
„Ég veit ekki hvað Sölufélagið ger-
ir við minni félaga á markaðnum og
ætla ekki að svara fyrir þá. Sölufélag-
ið þarf á okkur að halda en því er ekki
að neita að þeir hafa mjög sterk tök.
Hvar eigum við að fá gúrkur annars
staðar en hjá þeim? Það þarf að leyfa
vemd á íslensku grænmeti en hætta
með ofurtolla. Sölufélagið getur nýtt
sér það svigrúm sem er vegna ofur-
tollanna. Vandinn er sá að grænmetis-
framleiðendur eru ofverndaðir."
Matvöruverö hefur hœkkaö umfram
aðra vöru um sem nemur 6 prósent-
um. Sérstaka athygli vekur aö munur-
inn á lœgsta veröi Bónuss og öörum
verslunarkeöjum hefur minnkaö.
Hvernig skýrir þú þetta?
„Ef menn horfa á markaðinn sl. 4
ár þá sveiflast það mjög hvar Bónus
lendir í samanburðinum. Munur
hæsta og lægsta verðs á matvöru-
markaði er mjög mikill. Þama er ein-
faldlega um að ræða sveiflu milli
kannana."
- Mun fólk þá ekki sjá þaó í rwestu
verökönnun aö enn hafi dregió sam-
an?
‘,,Nei.“
- Alþekkt er aö forstjórar olíufélag-
anna hafa samráö um verðheekkanir
og félögin hœkka venjulega samdæg-
urs. Er einhvers konar samráö milli
Baugs og Kaupáss sem ráöa stœrstum
hluta markaöarins?
„Við erum ekki með neitt samráð
og það eru engir kaffifundir. Við for-
stjóri Kaupáss tölumst ekkert við. Það
þarf ekki nema að skoða verðlagið og
hversu breitt bilið er tfi að sjá að svo
er ekki. Það er í raun fáránlegt að ráð-
ast á grænmetisgeirann þegar litið er
tfi þess hvað olíufélögin og fleiri í við-
skiptalífínu era að gera.“
- Af hverju getur ekki Nýkaup farió
í verðstríó viö Bónus? Eruö þiö ekki
einfaldlega búnir aó raóa verslunum
ykkar niöur á veröskalann þar sem
hver á sitt sœti?
„Allir sem selja cocoa-puffs eru í
samkeppni. Það er þó ljóst að þær
verslanir sem meira er lagt í þurfa
ákveðið tfi að standa undir sínum
fjárfestingum og sínum glæsilega
búnaði.“
- Þiö boöuöuö stórlœkkaö lyfja-
verö meö hagstœöum samningum
viö erlenda aðila. í Morgunblaöinu
bar talsmaöur erlenda aöilans
þetta til baka og sagöi enga samn-
inga vera til staöar. Voruö þió aö
blekkja neytendur?
„Þeir sögðu ekkert samkomulag
vera komið á og það erum við mjög
ósáttir við. Þetta mál er enn í
gangi og takist þetta munum við
geta sniðgengið heildsala og þar
með fellt út millilið. Það vantar í
lyfjaiðnaðinn þá hagræðingu sem
átt hefur sér stað í matvælaiðnað-
inum. Það verður að fækka milli-
liðum þar.
- Er þessi lyfjainnflutningur í
uppnámi?
„Það skýrist á næstu vikum en
til framtíðar litið munum við
lækka lyfjaverð í landinu veru-
lega.“
- Hversu mikilli lœkkun lyfja
getur þú lofaö neytendum?
„Við höfum gert ráð fyrir 5 tfi 10
prósenta lækkun.“
- Hvar mun Jón Ásgeir næst
dúkka upp í viöskiptalífinu?
„Við horfum fyrst og fremst á
okkar möguleika erlendis. Þegar
eru 9 verslanir komnar af stað i
Ameríku undir merkjum Bónuss.
Við höfum yfir að ráöa góðri
þekkingu á þessum rekstri sem
við getum heimfært yfir á aðra
markaði."