Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1999, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1999
Engar skýrar línur um ábyrgð húseigenda vegna hálkuslysa:
Undir hælinn
hvort bætur
- vegfarendur verða að bera ábyrgð á eigin athöfnum
Dæmt sitt á hvað
Tiltölulega fáir dómar
hafa gengið um ábyrgð
húseigenda vegna
hálkuslysa. Er vafa-
samt að draga almenn-
ar ályktanir af þessum
dómum. Niðurstöðum-
ar eru sitt á hvað og
sératkvæði dómara al-
geng. Sakar- og gáleys-
ismatið, vanrækslan,
ræðst nánar af sérstök-
um tilvikum í hverju
máli. Þama koma líka
til sögunnar sjónarmið
um sönnunarbyrði.
En það kemur fleira
til. Þótt vanræksla
húseiganda sé sönnuð,
rekja megi slys til
hennar og bótaskylda
Sá sem dettur í hálku framan við
hús og slasast getur ekki gengið að
því vísu að húseigandinn sé bóta-
skyldur. Að sama skapi er ekki al-
gilt að þeir sem eru duglegir að
moka snjó af gangstéttum eða tröpp-
um við hús sín og hálkueyða séu
stikkfrí ef einhver dettur við hús
þeirra. Mat á bótaskyldu er flókið
fyrirbæri.
„Almenna reglan er sú að menn
detta og meiða sig á eigin kostnað.
Það heyrir tO undantekninga að fall
manna sé á annarra ábyrgð. Til að
svo sé þurfa að vera ákveðin bóta-
skilyrði fyrir hendi. Ekki eru til
skráðar lögfestar reglur um ábyrgð
húseigenda heldur er farið eftir
dómafordæmum og ólögfestum meg-
inreglum. Þar gildir almenna skaða-
bótareglan. Skilyrði bótaskyldu er
að um sök, ásetning, gáleysi eða
vanrækslu sé að ræða. Sá sem vill
krefjast bóta verður að sanna sök
eða vanrækslu,“ segir Sigurður
Helgi Guðjónsson, hæstaréttarlög-
maður og framkvæmdastjóri
Húseigendafélagsins, í samtali
við DV.
Sigurður Helgi bætir við
að það sé síðan álitaefni hvað
eðlileg varkámi sé í augum
góðs og skynsams manns. Við sak-
armatið séu til leiðbeiningarreglur
um hversu mikil fyrirsjáanleg
hætta var á tjóni, hversu mikið tjón
var sennilegt, hvaða tök tjónþoli
hafði á aö meta hættuna og loks
hvaða fyrirbyggjandi ráðstafanir
hafi verið hægt að gera.
„Af þessum atriðum og fleirum er
dregin ein heildarályktun. Atriðin
eru vegin seunan og endanlegt svar
fer eftir mati hverju sinni.“
sé fyrir hendi kemur líka til eigin
sök eða aðgæsluleysi hins slasaða,
þ.e. að menn kunni ekki fótum sín-
um forráð og hegða sér ekki eftir að-
stæðum. í slíkum tilvikum er sök-
inni skipt, bætur lækkaðar vegna
eigin sakar tjónþola.
Öðrum kennt um
„Skaðabótamál vegna hálkuslysa
er tiltölulega ný bóla hér á landi
þrátt fyrir að aðstæður og veðrátta
hafi lítið breyst. Ef til vill er nú-
tímamaðurinn minna á varðbergi
gagnvart aðstæðum og
veðrabrigðum en
áður var. Það
er ekki
leng-
aður kann einnig að vera sökudólg-
ur. Loks getur verið að fólk flýti sér
almennt meira,“ segir Sigurður
Heigi.
Hann bætir við að bótaréttarvit-
und fólks hafl aukist og tali sumir
um bótafikn í því sambandi. „Ég
held að ábyrgðarkennd fólks hafi
áður beinst
meira að því
sjálfu en nú
b e i n i s t
h ú n
frekar
a ð
öðr-
um.
Fólk vill í auknum mæli draga aðra
til ábyrgðar ef illa fer en líta fram
hjá eigin þætti.“
Kröfur til stofnana
En hvað sem eigin ábyrgð líður
álíta margir lögfróðir menn aö
* strangari kröfur um aðgæslu og fyr-
irhyggju eigi að gera til eigenda at-
vinnuhúsnæðis og stofnana þar sem
almenningur þarf að koma eða er
beinlínis hvattur til að koma og
gera erindi sín. Ástæða er til að
hvetja menn til að moka tröppur
sínar og gangstíga og hálkueyða. Er
í lagi að beina þessum tilmælum til
stofnana eins og lögreglunnar en
það getur ekki talist í lagi að fólk
slasist við að heimsækja hana eins
og tíundað er í dómi hér til hliðar.
„Það er full átæða til aö hvetja
húseigendur til að sýna aðgæslu og
fyrirhyggju og draga ekki of við-
tækar ályktanir af þessum
lögreglustöðvardómi,"
segir Sigurður Helgi
Guðjónsson.
-hlh
ur fyrsta verk
manna að fara út á
tröppur og gá til
veðurs og huga að
öðru leyti að að-
stæðum og gera
ráðstafanir í sam-
ræmi við þær.
Notkun mann-
brodda er á undan-
haldi og pjatt-
aður fóta-
b ú n -
Gítarinn ehf.,
Laugauegi 45, simi 552-2125 og 895-9376.
Magnarar frá 7.900
Rafmagnsgitarar frá
16.900
Kassagitarar frá 8.900
★ ★ ★★ ★ ★
Pakkatilboð
Rafmagnsgítar,
magnari, snóra og ól,
aðeins kr. 82.900.
★ ★ ★★ ★ ★
Standar 1.390
sqjóðkerfi 89.900
Pokar 2.500 ymi ijúö af
Taktmælar 2.700 hJjóöfærnm
Vi

Fara veröur varlega í hálkunni ef ekki á illa aö fara. DV-mynd ÞÖK
Ödýrt að verj-
ast hálkunni
Það er ódýrt að verjast hálkunni
og koma þannig í veg fyrir að fólk
fari sér að voða i umhleyp-
ingatíð, brjóti hönd, úlnlið
eða ökkla. Skyndikönnun
DV leiddi í ljós að sérstakur
hálkueyðir, hvítar kúlur, er
dýrastur en hann er oftast
seldur í 5 kg pokum. Kíió-
verðið er á bilinu 110-170
krónur. Hálkueyðir hefur
það fram yfir venjulegt salt
að skemma ekki skófatnað eða
teppi.
Hálkusalt er ódýrara, kostar
30-50 krónur kílóið og er yfirleitt
selt í 5 kg pokum.
Sandur er þó ódýrastur. Fá má 40
kg poka af hálkusandi á 270 krónur
ðea 6,75 krónur kílóið.
En aðgerðimar einangrast
ekki við umhverfið. Fólk
getur einnig gert ráðstafan-
ir með því að ganga í gróf-
botna skóm með góðu gripi
eða spennt á þá mann-
brodda. Slík tól kosta á bil-
inu frá 850 til 2400 krónur.
Þá er ótalið gamalt ráð fyr-
ir þá sem spássera um á sléttbotna
skóm, t.d. með leðursólum. Þeir geta
bjargað sér milli húsa með því að
líma heftiplástur neðan á sólana.
-hlh
Hálku-
dómar
1966 gekk dómur vegna manns
sem datt á útidyrapalli verslunarinn-
ar Málarans í Baiikastraeti (þar sem
nú er kaffihúsið Sólon íslandus) og
slasaðist. Á pallinum var efni sem er
hálla en venjuleg steinsteypa en eig-
andi þó ekki talinn bótaskyldur.
Undir hælinn lagt
í dómi frá 1995 voru konu, sem féll
á marmarastétt framan við Austur-
stræti 17, dæmdar bætur frá húseig-
anda. Bótaskylda hans þótti óumdeil-
anleg en í dómi Hæstaréttar sagði
hins vegar aö það „væri undir hæl-
inn lagt“ hvort vegfarendur vöruðust
hina sérstöku slysahættu sem þar
hafi leynst á almennri gönguleið.
Datt á trépalli
í dómi frá 1986 var ríkið sýknað af
kröfú nemanda í öldungadeild MH
sem féll í hálku á trépalh við inngang
skólans. Var á því byggt að pallurinn
hefði ekki verið óforsvaranlegur að
gerð. Engar kvartanir hefðu borist
vegna hálku og ósannað væri að
hálkan hefði verið lengi, sennilega
myndast skyndilega við umferð
gangandi fólks. Minnihluti Hæsta-
réttar vildi þó sakfella ríkissjóð.
Rennibraut
Loks er ný-
genginn dómur
vegna konu sem
kom á lögreglu-
stöðina í Reykja-
vík, datt í tröpp-
unum utan við
húsið og slasað-
ist Lýsti konan
aðstæðum
þannig að tröppurnar hefðu verið
fúllar af snjó, nánast eins og renni-
braut. í dómnum segir að konunni
hafi því borið að sýna sérstaka að-
gæslu, einkum með því að halda sér
í handriðið og þræða brúnir sem
voru að að hennar sögn auðar. Síðan
segir: „Er þess einnig að geta að
áfrýjandi (konan) hafði skömmu
áður gengið upp tröppumar og hlaut
að vera ljóst hvemig aðstæður vom.
Ekki verður séð að vanbúnaður á
tröppunum hafi átt þátt í slysi áfrýj-
anda (konunnar)." Yflrlögregluþjónn
hafði engu að síður sagt að tröppum-
ar hafi verið yfirfúllar af snjó og
virkað eins og rennibraut
Skylda verslunar
1996 gekk svokallaður Blómavals-
dómur vegna konu sem var á leið út
úr verslunarhúsnæði Blómavals og
datt í hálku á stéttinni fyrir framan.
Eftir að starfsmenn urðu slyssins
varir var stéttin sandborin. Starfs-
menn vissu um hálku á stéttinni en
talið að aðstæður sem þama mynd-
uðust hefðu gerst svo nýlega að ekki
hefði verið hægt að koma í veg fyrir
þær. í dómnum var talað um að sér-
stök skylda hefði hvílt á verlsuninni
að koma í veg fyrir slysahættu með
því að bera sand eða íseyðandi efni á
stéttina sem hvorki var tímafrekt né
kostnaðarsamt. Verslunin var dæmd
bótaskyld.
Á háum hælum
f dómi frá 1985 segir frá konu sem
féll í hálku og slasaðist á stétt fram-
an við verslun í Grundarfirði. Eíg-
andi verslunaninanr var sýknaður af
bótakröfú hennar. Hæstiréttur sagði
að hálka á stéttinni hefði ekki verið
meiri en annars staðar á umferðar-
leiðum í kauptúninu. En minnihluti
Hæstaréttar taldi að hálkan hefði
valdið hættu sem kallaði á ráðstafan-
ir. Vildi minnihlutinn reyndar
skipta sökinni, konan tæki á sig
þriðjung þar sem hún hraðaði fór
sinni meira en vænlegt var miðað
viö aðstæður og var í skóm með
háum hælum.