Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.2000, Síða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.2000, Síða 12
MIÐVIKUDAGUR 12. APRÍL 2000 ÐV *vr> i *. w t' 'úvSmBi 'JéiSjjf/ ' •** w Stóru framleiðendurnir eins og Dodge og General Motors önsuöu því ekki að reyna að búa til torfærutæki eftir útboðslýsingu bandarísku herstjórnarinnar, fyrst og fremst vegna ákvæða um hámarksþyngd tækisins. En Dodge átti öfluga aldrifsherbíla eins og þennan Dodge, 1/2 tonns Command Car, meö tengjanlegu framdrifi þótt ekki væri hægt aö setja í lágt drif. - Þessir bílar í ýmsum útfærslum gengu á íslandi undir nafninu „Dods Karíól“. Þetta er Willy’s MB frá árinu 1944. Svona voru jepparnir sem íslendingar kynntust á árum heims- styrjaldarinnar síðari. Þróun aldrifsins í rúm 100 ár Þó gamli Villi kæmist víða þar sem aðrir komust ekki var hann ekki vinsæll til vetrarferða á íslandi með blæjunni sem hann var búinn frá verksmiðju. En menn voru fljótir að smíöa á hann alls konar hús viö hæfi, sum furðu lagieg og góð. Einfaldleikinn í fyrirrúmi. Eitt af skilyröum bandarísku herstjórnarinnar var aö handbremsan væri úr mælaborði fyrir miðju - til þess að fleiri gætu náð til hennar en bílstjórinn er hann væri vanbúinn til nauöhemlunar þegar á þyrfti aö halda. - Þessi bíll er uppgerður á síðari árum og einhver aukabún- aöur kominn á stýrisstöngina vinstra megin sem ekki var þar í árdaga. Allt frá því að fyrst tókst að búa til nothæfa sjátfrennireið - sem seinna hlaut heitið bíll - var mönnum ljóst að því fylgdu ákveðnir kostir ef takast mætti að láta hana hafa drifkraft á öll- um hjólunum. Þetta vafðist í sjálfu sér ekkert voðalega mikið fyrir þeim galdramönnum tækninnar sem bjuggu til fyrstu bílana. Það sem stóð í þeim var að búa þá þannig úr garði að sú mishröðun sem óhjákæmilega verður milli hjóla þegar helmingurinn af þeim fer að snúast með öðrum hraða heldur en hinn helmingurinn verkaði ekki hemlandi á bílinn í heild. Þetta gerist þó þegar beygt er, ytri hjólin í beygjunni verða þá að fara hraðar en innri hjólin. Það veldur togi á milli fram- og afturása sem leiðir til hemlunar. Þetta þekkja t.d. jeppaöku- menn vel. Ýmsir snillingar leituðu lausna á þessu máli og fundu sumir snjallar, þó kostnaðarlega væru þær ekki tíma- bærar fyrir öld eða svo. Ferdinand Porsche bjó til dæmis árið 1900 til far- artæki, La Toujours Contente, með drif á öllum hjólum. Þar var einn raf- mótor í hverju hjóli og bíllinn gekk fyrir rafhlöðum sem þá voru enn lé- legri og enn dýrari og þyngri en nú er orðið. Seinna endurbætti hann þessa hugmynd þannig að hann hafði bens- ínvél í bílnum. Við hana var tengdur rafall sem sá rafmótorum hjólanna fyrir rafmagni. En þetta var líka of dýrt á þeim tima. Hann var þó ekki fyrstur manna með aldrifsbíl. Sennilega er það franski framleiðandinn Latil sem átti þann heiður. Hans hugmynd var í rauninni liðbíll: fremri hlutinn lék á snúningsás fyrir framan afturpartinn. Þetta var framlenging af hestvagnin- um þar sem beislisstöng með dráttar- hemlum var fest á snúningsbolta fram- an á hestvagninn og sveigðist tO hlið- anna um þennan bolta en síðan fylgdi vagninn eftir. Þetta var árið 1898. 1907 sóttu bræðurnir Felix og Norman Caldwell i Ástralíu um einka- leyfi á fjórhjóladrifi og fjórhjólastýr- ingu og slógu svo í kompaní við Henry Vale um framleiðslu á Caldwell Vale aldrifsbílum. 1911 var hafin framleiðsla á bílum sem hétu einfaldlega FWD, skamm- stöfun á Four Wheel Drive. Uppruna- lega munu þeir hafa verið franskir en framleiddir víðar. M.a. notuðu herir Breta og Bandaríkjamanna þá talsvert í heimsstyrjöldinni fyrri og þeir eru nú eftirsóttir safngripir þar sem þeir finnast. Af þessari tegund var fyrsti aldrifsbíllinn sem kom hingað til lands. Það var í ársbyrjun 1927 og ekki vonum fyrr að íslendingar fréttu af þessari nýung. Það var Jónas frá Hriflu sem lagði árið 1926 fram tillögu um fjárveitingu til kaupa á svona bíl handa Vegagerðinni. Upprunalega var hann með snjótönn framan á og átti að halda veginum yfir Hellisheiði snjólausum um vetur en það hefur sjálfsagt frá upphafi verið ofætlun fyr- ir svona bíl sem aðeins var með 42 hestafla vél en sjálfur 3,7 tonn að þyngd fyrir utan íslenskt hús og snjó- tönn með tilheyrandi lyftibúnaði. Engu að síður dugði þessi myndarlegi bíll fram á síðari áratugi aldarinnar þegar bálfór hans var haldin - sem margir vildu nú óska að aldrei hefði verið. En svona er það - enn í dag er því á loft haldið að tæki sem hafa gengið sér til húðar eða hafa orðið að lúta í lægra haldi fyrir öðrum betri séu „rusl, skran og mengun" en ekki gætt að því að nytjalilutur í dag eru orðnir að forngripum og menningarheimild á morgun. Eitt merkasta ár í sögu aldrifsins var árið 1934 þegar Dodge fann upp á því að nota sams konar drif fyrir framhjól og afturhjól með tengjanleg- um millikassa. Þá var loks hægt að nota aldrif þegar það átti við en slá það frá þegar ekið var á góðum vegum og ekki þörf á framhjóladrifmu. Þar með var fundin lausn á spennunni milli fram- og afturása með drifi. Þetta ruddi brautina fyrir aldrifið eins og við þekkjum það í dag og næsta stóra stökk var þegar jeppinn kom fram, undir forystu Bantam til að byrja með, þó að Willy’s næði þar fljótlega yfirhöndinni. Á árum heims- styrjaldarinnar síðari breiddust tengj- anlegt aldrif og millikassar með hátt og lágt drif mjög ört út, ekki síst vest- an hafs, þar sem stríðshagsmunirnir sléttuðu út alla einkaréttartogstreitu milli bílaframleiðenda í þessu efni. Annars staðar, svo sem í Sovétríkjun- um, var hugmyndin tekin beint upp frá Bantam-jeppunum en verulegur fjöldi þeirra lenti einmitt þar sem stríðsaðstoð að vestan. Eftir heimsstyrjöldina varð þróun- in mjög ör. Framan af árum voru þetta þó einkum „trukkar", ætlaðir til átaka og óheflaðra verka, þó framleið- endur eins og t.d. Willy’s kæmu með heldur flngerðari bíla eins og Willy’s stationbílinn sem þó varð ekki aldrifs- bíll fyrr en eftir 1950. Toyota kom með sinn fyrsta LandCruiser 1951 en hann var grófur og hrjúfur og á lítið skylt við núver- andi kynslóð Landcruisera, svo sem 90, hvað þá 100. Fyrsti lúxusjeppinn mun hafa verið Range Rover þegar hann kom árið 1970 og hann var líka með sídrif sem fram til þess tíma var ekki algengt. Ford kom með sinn fyrsta Bronco 1976 en kannski fór tappinn ekki úr í alvöru fyrr en með Mitsubishi Pajero 1982 eða 3. Þar með fóru (fjór)hjólin fyrir alvöru að snúast og keppnin komst á fullan skrið sem við höfum engan veginn séð fyrir end- ann á ennþá. Meginheimild: 4wdonloine.com

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.