Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2000, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 2000
Helgarblað
I>V
DV-MYND E.ÖL
Leikstjórinn með aðalkvenpersónum verksins
Ungfrú Giovanni og ungfrú Ashling sýna aödáun sína á leikstjóranum
lan McElhinney í verki. Stefán Karl Stefánsson sem ungfrú Ashling til
vinstri og Hilmir Snær Guönason sem ungfrú Giovanni til hægri.
Leikhús
er leikur
Ian McElhinney
leikstýrir
Með fulla vasa
af grjóti
í Þjóðleikhúsinu
Ian McElhinney er írskur leik-
stjóri sem hefur vakið mikla at-
hygli fyrir uppfærslu sína á
verki írska leikritahöfundarins
Marie Jones, Með fulla vasa af grjóti.
McElhinney er vel þekktur sem leik-
stjóri og leikari á Bretlandseyjum.
Hann hefur leikið í nokkrum bíó-
myndum og má þar nefna Hamlet,
Michael Collins, The Boxer,
Divorcing Jack auk þess sem hann
hefur komið fram í sjónvarpsþáttum
á borð við Taggart og Lovejoy. Leik-
húsverkin sem hann hefur leikið í og
leikstýrt eru verk eins og Beðið eftir
Godot, Brúðuheimilið, Þrettándanótt
og Júlíus Sesar.
Ian er staddur hér á landi vegna
þess að hann leikstýrir sýningu
Þjóðleikhússins, Með fulla vasa af
grjóti, sem frumsýnd er í dag. Verk-
ið er eftir konu Ians, Marie Jones,
sem er vinsæll leikritahöfundur og
leikkona i heimalandi sínu.
Verkið er sérstakt fyrir þær sakir
að allur umbúnaður er í lágmarki
þótt verkið sjálft sé innihaldsríkt.
Einungis eru tveir leikarar í sýn-
ingunni og leika þeir fimmtán per-
sónur og það án þess að bregða sér
í tilfinnanleg gervi. Leikararnir eru
Hilmir Snær Guðnason og Stefán
Karl Stefánsson sem eru orðnir okk-
ur að góðu kunnir fyrir framúrskar-
andi frammistööu á leiksviðum
borgarinnar. Aðstoðarleikstjóri
Ians er Bjöm Gunnlaugsson og hef-
ur hann haldið utan um æflngar
þegar Ian hefur verið fjarstaddur.
Fyndið en einlægt
„Ég kom hérna sjöunda nóvember
og var í tíu daga,“ segir Ian. „Þá
skoðuðum við bakgrunn verksins og
unnum með persónurnar og fram-
vindu sögunnar. Síðan hafa Hilmir
og Stefán urmið með Birni á æfmg-
um. Ég kom svo aftur núna til að
fylgja verkinu fram að frumsýningu,
hnýta lausa enda og slípa. Vinnan
hefur gengið vel og ég er hæst ánægð-
ur með útkomuna."
Ertu ánægður með leikarana?
„Já, þeir eru mjög góðir. Þeir taka
verkið mjög alvarlega og helga sig
því; Það er alltaf stór kostur. Það er
gaman að taka þátt í uppfærslu þessa
verks og ákaflega gaman fyrir áhorf-
endur að sjá það á sviði. Það er mjög
þakklátt að setja Með fulla vasa af
grjóti upp því verkið býr yfir svo
miklu; það er mjög fyndið en einnig
einlægt, hlýlegt og hreyfir við manni.
í lokin er tilfmningin sú að maður
hafi tekið þátt í lífi þessara manna og
þekki þá. Það er mjög upplífgandi.
Aðalpersónumar em eins og við
öll. Þetta era venjulegir menn sem
reyna að fmna hverjir þeir eru og
hver tilgangur lifsins er.“
Ekki illkynja
„Ég setti verkið fyrst upp í Belfast
fyrir einu og hálfu ári. Verkið fór síð-
an til Edinborgar á leiklistarhátíð og
ég vissi að þar myndu opnast leiðir
fyrir það. Við höfðum mikla trú á
þessu verki. Væntingar okkar voru
þó ekki í líkingu við það sem átti eft-
ir að gerast."
Verkið fór til Lundúna og þar fór
það á milli leikhúsa og hefur verið
leikið á West End við mikla aðsókn
og feikilegar vinsældir. Verkið var
valið besta leiksýning ársins 1999 á
írlandi og hlaut nýlega Evening
Standard verðlaunin sem besta gam-
anleikritið.
Leikaramir sem léku i upphaflegu
uppfærslunni eru nú á leið til
Toronto í Kanada þar sem verkiö
verður sýnt í fimm vikur, allt þar til
það verður sett upp á Broadway.
„Með fulla vasa af grjóti er stórt
verk að því leyti að það hefur mikið
fram að færa. Það er þó lítið að um-
fangi þar sem leikaramir eru einung-
is tveir og sviðsmyndin samanstend-
ur af fjölnota kassa á hjólum. Að því
leyti er þetta ekki hefðbundin West
End- eða Broadway-sýning eins og
þær eru i hugum flestra."
Leikarapöranum sem fást við
verkin fer mjög fjölgandi því ensku-
mælandi leikarapör era orðin fjögur,
eitt sænskt og svo íslendingarnir
Hilmir Snær og Stefán Karl.
Er þetta ekki eins og æxli í örum
vexti?
„Jú,“ segir Ian. „En ég vona að það
sé ekki illkynja."
Einkar hagkvæm sýning
Tveir leikarar, einföld sviðsmynd
og svo framvegis. Þetta hljómar
mjög hagkvœmt.
„Með fulla vasa af grjóti er
draumur leikhússtjórans. Það hef-
ur lfka sýnt sig að það er mjög vin-
sælt og selst auðveldlega. Sýning
er sýning er sýning og kostnaður
við kynningu er alltaf eðlilegur en
allt annað umfang er í algjöru lág-
marki. Verkið er eins hagkvæmt
og hægt er.“
Var hugsunin frá upphafi sú að
hafa verkið svona hagkvœmt?
„Það er skemmtileg kaldhæðni
að í upphafi gerðum við þetta sem
aukaverk fyrir Lyric-leíkhúsiö í
Belfast. Leikhússtjórinn kom að
máli við mig og spurði hvort ég
vildi leikstýra hjá honum og ég
stakk upp á þessu verki. Hann var
mjög ánægður því Marie er vin-
sæll höfundur.
Einungis voru eftir þrjár vikur
af leikárinu og mestallt fjármagnið
uppurið og verkið þurfti að seljast
vel. í fyrstu var ætlunin einungis
að sýna verkið í þrjár vikur og það
sem verkið myndi hala inn á þeim
tíma yrði að standa undir uppsetn-
ingunni. Það var lág upphæð
vegna tímans. í upphafi spurði ég
sjálfan mig því alltaf hvort þetta og
hitt væri nauðsynlegt fyrir verk-
ið.“
Verkið reynir því mjög á leikar-
ana?
„Verkið reynir því mjög á leikar-
ana sem takast á við það. Frá sjón-
arhorni leikarans er Með fulla
vasa af grjóti því bæði draumur og
martröð því ef það tekst vel eiga
þeir mikinn heiður en svo getur
það líka mislukkast. Leikarar eru
yfirleitt bestir þegar kröfurnar eru
mestar.“
Gamansamt alvarlegt verk
Hér á landi má að sumu leyti tala
um fordóma gagnvart vinsælum sýn-
ingum. Er það líka raunin á þínum
heimaslóðum?
„Mér fmnst slíkir fordómar dálítið
heimskulegir. Með fulla vasa af grjóti
var ekki skrifað til að verða mark-
aðsvænt. Verkið var skrifað því við-
fangsefnið var þess virði. Það var
skrifað af höfundi sem skrifar listavel
um alvarleg viðfangsefni á skemmti-
legan hátt. Það þykir mér mikill
styrkur í fari Marie. Sumir vilja að al-
varleg list þeirra sé flutt á alvarlegan
hátt. Staðreyndin er að ein besta leið-
in til að sýna alvarlegt viðfangsefni er
gamanleikurinn. Með fulla vasa af
grjóti er alvarlegt verk, flutt á gaman-
saman hátt.
Ég held að þegar fólkið gerir þenn-
an samanburð horfi það oft á öfgam-
ar sem birtast annars vegar í verkum
sem hafa þann eina tilgang að láta
fólk hlæja og hins vegar í háalvarleg-
um verkum þar sem hláturinn er
fjarri. Það hefur hvort tveggja sína
ókosti. Ég sé ekki tilgang í því að
skrifa verk um ekki neitt. Að sama
skapi sé ég ekki ástæðu til þess að
leikrit drepi fólk úr leiðindum með al-
varleika. Háalvarleg verk sem ná til-
fmningataki á áhorfandanum era aft-
ur á móti stórfengleg.
Það sem mér þykir skemmtilegast
við þetta verk er að þótt einhver sitji
og horfi án þess að hlæja er verkið eft-
ir sem áður afskaplega áhugavert."
Galdrar
Hver er galdurinn á bak við vel-
gengni verksins?
„Ég veit það ekki og er hræddur
um að við myndum skemma fyrir
okkur ef við kæmumst að því.
Hluti galdursins er kannski sá að
það eru vissir töfrar í sýningunni.
í lokin horfir áhorfandinn á tvo
leikara hneigja sig en hugsar með
sér að hann hafi kynnst fimmtán
manns í sýningunni. Þessir leikar-
ar verða fyrir galdur að þessum
fimmtán manneskjum þrátt fyrir
að ekki séu notaðir leikmunir, bún-
ingar og önnur hjálpartæki. Hvern-
ig fóru þeir að því? Er þetta galdur-
inn?“
Hvernig varð þér við þegar Stefán
Baldursson þjóðleikhússtjóri bar
upp erindi sitt um aó þú leikstýrðir
Með fulla vasa af grjóti á íslandi?
„Ég var mjög ánægður. Aðal-
vandamálið var hversu lítinn tíma
ég hafði vegna sýningarinnar í
Lundúnum og í Norður-Ameríku.
Við vissum alltaf að ef ég tæki
þetta að mér gæti ég ekki haldið
utan um æfingar allan tímann. Ég
er afskaplega ánægður að við
komumst að samkomulagi. Ég vona
að þetta verði Þjóðleikhúsinu góð
sýning.“
Leikhús er ekkl vinna
Sástu Hilmi Snœ og Stefán Karl á
sviði áöur en þú tókst leikstjórnina
aó þér?
„Nei, en það fyrsta sem ég gerði
var að sjá þá á sviði. Þeir eru báðir
mjög vinsælir leikarar þannig að ég
gat séð þá í mismunandi verkum.
Ég sá þá báða í Draumi á Jóns-
messunótt, Hilmi í Horfðu reiður
um öxl og Stefán Karl i Kirsuberja-
garðinum. Ég var mjög ánægður
með það sem ég sá þar.“
Þú hefur sett sama verkiö upp aft-
ur og aftur undanfarið. Líóur þér
núorðið eins og Job? Ertu ekki orð-
inn leiður á þessu?
„Nei, alls ekki. Ég lít ekki og hef
aldrei litið á leikhúsið sem vinnu.
Ég hef leikið og leikstýrt og mér hef-
ur aldrei fundist ég vera í vinnunni.
Guði sé lof. Ég hef ekki í hyggju að
setjast í helgan stein. Mér fmnst
þetta gaman. Mér gefst kostur á að
leika mér eftir að æskunni lýkur.
Fæstir fá færi á því. En ég tek leik-
inn alvarlega.“ -sm