Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2001, Qupperneq 14

14 ________MÁNUDAGUR 12. FEBRÚAR 2001
Menning — “ dv
S
Ilöngun og tregi
Óforvarandis hellist ljósraynda-
efni nú yfir íslenska listunnendur;
sýning Ljósmyndafélagsins og
blaðaljósmyndara í Gerðarsafni,
sýning á verkum sex norrænna
ljósmyndara í Norræna húsinu og
samsýning þeirra Nökkva Elías-
sonar og Brians Sweeney í Ljós-
myndasafni Reykjavíkur.
Markverðust þessara sýninga
þykir mér sú í Norræna húsinu.
Raunar þykir mér undarlegt að
sýningarsalir Norræna hússins
skuli ekki vera notaðir meira en
raun ber vitni, nú þegar myndlist-
armenn eiga ekki greiðan aðgang
að stærri sölum á höfuðborgar-
svæðinu. Ég á erfltt með að trúa
því að fólk sem reglulega gerir sér
ferð að Kjarvalsstöðum setji fyrir
sig skreppitúr út í Vatnsmýrina.
Það er Ljósmyndasafnið í Óðins-
véum sem kom þessari sýningu á
laggirnar fyrir sýningarsal Nor-
rænu sendiráðanna í Berlín undir
heitinu „Þrá eftir þrá“; þar var og
gerð vönduð skrá sem fylgir því
miður ekki með í kaupunum hér.
Frásagnarlegar áherslur og hvers-
dagslegur frásagnarmáti eru ein-
kenni á verkum ílestra ljósmyndaranna. Marg-
ar myndanna eru dulbúnar sem augnabliks-
myndir, ég eða þú hefðum kannski getað tekið
þær á góðum degi. En ef vel er að gáð luma þær
á meiningum og vísunum sem kalla á endalaus-
ar bollaleggingar.
Frá sér numiö land
Lars Tunbjörk frá Sviþjóð sýnir litríka
myndröð sem hann nefnir „Landet utom sig“ -
Frá sér numið land? - þar sem hann ljósmynd-
ar landa sína við ýmsa aíþreyingu, bæði heima
við og heiman. Allt umhverfið er sniðið að þörf-
um þeirra, hvort sem um er að ræða drykkju-
manninn sem kýs að fá sér öllara í grasgarðin-
um eða ferðamenn að „upplifa náttúruna" á eyj-
unni Öland. Samt eru allir eins og bugaðir af
þessari velsæld: umkomulausir, einmana og
lífsþreyttir. Löngunin er kannski fyrir hendi,
Mynd: Pekka Turunen
Fas fyrirsætanna einkennist af lífsfjöri, kankvísi og ríkulegu innra lífi.
en menn vita ekki hvert þeir eiga að beina
henni.
Nökkvi Elíasson: Frá Borgarfiröi eystra
Hvaö sega myndir hans um viöhorf okkar til fortíöarinnar?
Myndlíst
Það er sérstaklega lærdómsríkt að bera sam-
an myndir Tunbjörks og myndir Pekka
Turunens af alþýðufólki í norðausturhluta
Finnlands, þaðan sem hann er sjálfur ættaður.
Hann myndar fólkið í umhverfl sínu, ýmist
heima í stofu eða úti á víðavangi, og þótt fyrir-
sæturnar virðist ekki njóta sömu lífsgæða og
sænskir nágrannar þeirra, einkennist fas þeirra
af lífsflöri, kankvísi og ríkiúegu innra lífl.
Áhorfandinn hefur á tilfinningunni að þessir
horsku Finnar fái auðveldlega útrás fyrir lang-
anir sínar á eigin forsendum.
Norski Ijósmyndarinn Fin Serck-Hansen
bregður ekki upp svipmyndum af heilu þjóðfé-
lagi heldur af sérstökum hagsmunahópi á jaðri
þess félags, nefni-
lega eyðnismituð-
um hommum,
bæði einstakling-
um og pörum.
Einkennandi fyr-
ir þessar áhrifa-
ríku myndir er
hófstilla þeirra.
Sjúkdómurinn
hefur ekki enn
rist rúnir sínar í
andlit fyrirsæt-
anna; en við
skynjum nærveru
hans í fjarrænu
og íhugulu yfir-
bragði þeirra;
mennirnir bíða
þess sem verða
vill. Hvergi er
löngunin meiri
en hér, jafnt lífslöngunin sem
ástþorstinn.
í bardagastuði
Þeir sérkennilegu einstakling-
ar sem ferðast á milli landa til
að klæða sig upp og berjast að
víkingasið eru einnig knúnir
áfram af einhvers konar löngun;
löngun eftir lífsfyllingu og ein-
faldara lífsmynstri. Þessa garpa
hefur Kristján Maack ljósmynd-
að á víkingahátíðum í Hafnar-
firði, ekki i bardagastuði, heldur
sem uppábúna einstaklinga sem
þykjast vera frjálsbornir höfð-
ingjar og berserkir; írónísk flar-
lægð er því alls staðar fyrir
hendi í þessum ljósmyndum.
Glæsilegustu myndirnar á
sýningunni eru samt portrett-
myndir Evu Merz af nokkrum
Grænlendingum í Kaupmanna-
höfn. Þessar dimmleitu myndir
líta út eins og mannfræðistúdíur
frá 19. öld, þar sem dókúm-
enteraðir eru næstum útdauðir
ættbálkar. Grænlendingarnir
eru myndaðir þröngt, með ein-
hvern Nýhafnarkanalinn í bak-
grunni og út úr hverri mynd skín tregi og þrá
eftir hafinu heima.
Pia Arke er einn af örfáum starfandi ljós-
myndurum frá Grænlandi; hér sýnir hún bæði
áhrifamiklar „pinhole" myndir og venjulegar
ljósmyndir þar sem hún brýtur til mergjar
tengsl sín við uppruna sinn og grænlenskt
landslag.
Auglýsingamyndir
Oft hafa sýningar íslensku ljósmyndarafélag-
anna verið misjafnar, en sjaldan eins mislukk-
aðar og nú. I Gerðarsafni lýtur nánast allt sem
heitir skapandi ljósmyndun lægra haldi fyrir
stúdíómyndatökunum, og er þá sama hvort litið
er til „venjulegra" ljósmyndara eða blaðaljós-
myndara. Ruglingurinn er algjör, sem sést best
á þvi að til „bestu ljósmyndar" er útnefnd hrein
og klár auglýsingamynd sem þar að auki hefur
óþægilega skírskotun til nasistatímabilsins. Og
hálf ógeðfellt er einnig það „kikk“ sem íslensk-
ir fréttaljósmyndarar fá út úr því að mynda
hörmungar þjóða hinum megin á hnettinum.
Hér þurfa menn að taka sig saman í andlitinu.
Mér tókst ekki að sjá áðurnefnda samsýningu
þeirra Nökkva og Brians, hins vegar hef ég
fylgst með vefsíðunni (www.is-
landia.is/~nokkvi) þar sem sá fyrrnefndi kynn-
ir myndir sínar. Myndir Nökkva af eyðibýlum
eru hversdagsleikinn uppmálaður, en í þeim
vega einnig salt ílöngun og tregi, engu síður en
í myndunum í Norræna húsinu. Hvað sem það
svo segir um viðhorf nútíma ísiendinga til for-
tíðar sinnar.
Aðalsteinn Ingólfsson
Þrá eftir þrá stendur til 18. mars I Norræna húsinu.
Opiö kl. 12-17 nema mán. Eyöibýli stendur til 1.
mars í Ljósmyndasafni Reykjavíkur, Tryggvagötu 15
(sami inngangur og i Borgarbókasafniö nýja). Opið
virka daga kl. 10-16 en kl. 13-17 um helgar.
Tónlist
Ærandi lúðraþytur
Blásarasveit Reykjavíkur, undir stjórn Kjart-
ans Óskarssonar, hóf tónleika sína í Langholts-
kirkju á laugardagskvöldið með rúmlega sextíu
ára gömlu verki eftir Þórarin Jónsson
(1900-1974), Fanfare. Tónleikarnir voru hluti af
tónlistarhátíðinni Myrkir músíkdagar, en samt
var ekkert drungalegt við tónsmíð Þórarins,
þvert á móti var hún glaðleg og glæsileg, hressi-
leg byrjun á tónleikunum.
Ekki ósvipað andrúmsloft rlkti í tónverki
Páls Pampichler Pálssonar, Preludio sinfonico,
sem hér var frumflutt. Eins og í Fanfare eru
tónhugmyndirnar auðskildar, framvindan for-
múlukennd og stemningin eins og verkið hafi
verið samið á sterum. Maður sá auðveldlega fyr-
ir sér riddara á hvítum gæðingum geysast fram
til orrustu, kannski var þetta tónlistin sem hefði
átt að vera i kvikmyndinni Braveheart. Tónmál
Páls kæmi vel út í bíómynd, en eitt og sér er það
ekki sannfærandi.
Annað tónlistaratriði sem einnig hefði sómt
sér ágætlega í stórmynd var Postludium eftir
Tryggva M. Baldvinsson. Þar var ekkert geflð
eftir, og var lúðrablásturinn svo sterkur að
maður óttaðist hálfpartinn að stjómandinn fyki
burt. Postludium var samið í tilefni Kristnihá-
tíðarinnar í sumar og er lokaþáttur hátiðar-
messunnar, en er ekki eins markvert sem sjálf-
stæð tónsmíð.
Frumstæð hrynjandi
Mun magnaðra er hitt verk Tryggva sem flutt
var á tónleikunum, Tvö hugtök, sem eru merkt
með stöfunum M og T. Þar er formgerðin stU-
hrein og samanstendur verkið af afmörkuðum
þáttum sem framstæð hrynjandi heldur að
hluta til saman. Mikið er um langa tóna sem
gefa manni ráðrúm til að meðtaka tónlistina, og
er ferli hennar í stórum dráttum frá krafti,
þunga og átökum niður í ró og kyrrstöðu.
Tryggvi útskýrir í tónleikaskránni að M og T
séu hugtök í eðlisfræði, M tákni massa og T
hitastig, þess vegna sé fyrri kaflinn þungur og
massífur í byrjun en köld tónbil ráðandi í upp-
hafi hins þáttarins. Við þetta má bæta að MT les
maður á ensku sem „empty“, eða „tómur“, og
andlega sinnaður áheyrandi er reynir að öðlast
„tóman“ huga sem er opinn fyrir æðri máttar-
völdum gæti fundið í verki Tryggva hina gagn-
legustu hugleiðslutónlist.
Tvær aðrar tónsmíðar voru leiknar á tónleik-
unum, Moto perpetuo eftir Einar Jónsson, hér
frumflutt, og Myrkraverk eftir Oliver Kentish.
Sú síðarnefnda er síður en svo eitthvert
satanistagól, þó titillinn sé nokkuð grunsamleg-
ur, heldur fínlega ofln tónsmíð sem mörkuð er
skýrum andstæðum og öll hin áheyrilegasta.
Verk Einars er ekki eins spennandi þó hand-
bragðið beri vott um hæfileika, tónsmíðaaðferð-
in er gamalkunn og auðvelt að detta í klisjurn-
ar. Einar er að stíga sín fyrstu skref á þessum
vettvangi og á greinilega enn eftir að móta sinn
stíl sem tónsmiður.
Að öðru leyti voru þetta skemmtilegir tón-
leikar, hljóðfæraleikurinn glæsilegur og
frammistaða stjórnandans til fyrirmyndar,
helst mátti flnna að hinni miklu endurómun
kirkjunnar, sem magnaði svo lúðraþytinn að
eyrnatappar hefðu átt að fylgja hverjum miða.
Jónas Sen.
Umsjón; Silja Aöalsteinsdóttir
Hálendið vinsælt
Hátt á annað hundrað
manns hafa skráð sig á
kvöldnámskeið um Hálendi
íslands hjá Endurmenntun-
arstofhun HÍ. Umsjónarmað-
ur og fyrirlesari er Guð-
mundur Páll Ólafsson, höf-
undur bókarinnar Hálendið í
náttúru íslands og handhafi
íslensku bókmenntaverð-
launanna. Námskeiðið hefst 19. febrúar og er
liður í námskeiðaröðinni ísland fyrir íslenska
ferðamenn sem hefur notið mikilla vinsælda.
Enn er hægt að skrá sig á námskeiðið.
Ný heimasíða
Bandalag sjálfstæðra leikhúsa hefur opnað
nýja heimasíðu sem ætlað er að vera upplýs-
ingaveita og umræðuvettvangur. Slóðin er:
www.centrum.is/iceart og verður vonandi fjöl-
farin.
Rúrí og Harpa
Myndlistarmennirnir
Rúri og Harpa Björnsdóttir
halda fyrirlestra á vegum
Opna Listaháskólans í vik-
unni. Rúrí talar í dag kl.
12.30 í stofu 024 í Listahá-
skóla íslands á Laugarnes-
vegi 91 um eigin listaverk
sem flalla um tíma og tíma-
hugtakið. Meðal annars
verður flallað um innsetn-
ingar, gjörninga, mynd-
bandsverk og útiverk. Á
Listasafni íslands stendur
nú yfir sýning á verki henn-
ar Glerregni sem gert var
árið 1983 og hefur vakið
mikla athygli.
Harpa heldur sinn fyrirlest-
ur í stofu 113 í LHÍ, Skipholti 1, á miðvikudaginn
kemm- kl. 12.30. Fyrirlesturinn nefnir hún „Afrísk
áhrif á myndlist 20. aldar'1 og þar fjallar hún um í
þau áhrif sem afrísk listsköpim hafði á þróun
módemismans og hvemig vestrænir myndlistar-
menn nýttu þessi áhrif í verkum sínum.
Bækur og bókverk
Á námskeiðinu Bækur og bókverk, sem hefst
í Listaháskóla íslands í Skipholti 1, stofu 112,
19. febrúar, verður farið lauslega yfir sögu ís-
lenskra bókverka. Kenndar verða einfaldar
bókbandsaðferðir en aðaláhersla lögð á að búa
til bók sem myndverk. Kennari er Sigurborg
Stefánsdóttir myndlistarmaður.
Á námskeiði I í módelteikningu verður lögð
áhersla á stöðu, hlutfóll og líkamsuppbyggingu.
Unnið verður með blýanti, krítum og bleki.
Námskeiðið hentar bæði fyrir byrjendur og
lengra komna og er góður undirbúningur und-
ir myndlistarnám. Kennari er Hafdís Ólafsdótt-
ir myndlistarmaður og kennt verður í Listahá-
skóla íslands að Laugarnesvegi 91, stofu 022, frá
19. febrúar.
Söngleikurinn
í tilefni af sýningu Þjóð-
leikhússins á söngleiknum
Singin’ in the Rain í vor
standa leikhúsið og Endur-
menntunarstofnun HÍ fyrir
námskeiði fyrir almenning
um söngleiki sem hefst 20.
febrúar. Þar verður farið
yfir sögu söngleikja á tuttug-
ustu öldinni og söngleikur-
inn skoðaður sem leiklistarform. Þátttakendur
fara í heimsókn á æfingu á Singin’ in the Rain
og fá líka að sjá sýninguna fullbúna.
Umsjónarmaður er Melkorka Tekla Ólafs-
dóttir leiklistarráðunautur. Frekari upplýsing-
ar eru á vefsíðunum www.endurmenntun.is.
Möguleikar útvarpsins
Jón Hallur Stefánsson út-
varpsmaður verður með nám-
skeið í útvarpsþáttagerð fyrir
byrjendur í Fjölbrautaskólan-
um við Ármúla frá 1. mars.
Skráning í síma 581 4022 kl.
11.00-15.00 og á vefsíðunni
www.fa.is/simenntun.
Námskeiðið er kynning á
möguleikum útvarpsins og
um leið tækifæri fyrir nemendur að spreyta sig
á að búa til samsett útvarpsefni. Fjallað verður
um þá grunnþætti sem unnið er með í útvarpi,
texta, viðtöl, vettvangsupptökur, hljóð og tón- j
list, og sagt frá helstu tegundum af unnu út-
varpsefni með dæmum. Möguleikar útvarps
sem tjáningarmiðils eru ótæmandi og það er |
auðvelt og gaman að byrja. En athuga ber að
það getur verið erfitt að hætta!