Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.2001, Side 14

14
Menning________________________
Listsöfnun og listasaga
Meðal alvarlegustu vanrækslusynda ís-
lenskra listasafna er skeytingarleysi þeirra
um ævistarf margra listamanna sem sannar-
lega hafa sett mark sitt á okkar stuttu mynd-
listarsögu. Með reglulegu millibili er tekinn
púlsinn á sömu listamönnunum: Ásgrími
Jónssyni, Gunnlaugi Scheving, Jóni Stefáns-
syni, Þórarni B. Þorlákssyni og Kjarval. Nú
orðið er harla fátt sem við vitum ekki um
þessa listamenn.
En hvað um Júlíönu Sveinsdóttur, Jón
Þorleifsson, Gunnlaug Blöndal, Ásgeir Bjarn-
þórsson, Jón Engilberts, Jóhann Briem, Guð-
mund Einarsson frá Miðdal, Snorra Arin-
bjarnar, Jóhannes Geir, Drífu Viðar og ólík-
indatólið Kristin Pétursson. Hvers eiga þau
að gjalda? Verk flestra þessara listamanna
eru þorra íslenskra listunnenda enn sem lok-
uð bók, sérstaklega yngri kynslóðinni.
Myndlist
Meðan þetta ófremdarástand varir er sér-
stakur fengur í sýningum Gerðarsafns á
einkasöfnum nafnkenndra íslendinga. Þar er
oft að finna lykilmyndir vanræktra lista-
manna sem annars hefðu aldrei komið fyrir
augu okkar. Meðal listaverka úr búi Þor-
valds Guðmundssonar í Síld og fisk var til
dæmis mynd eftir Mugg sem breytti alfarið
viðhorfi mínu til þessa fjölgáfaða lista-
manns. Sýningin á myndverkum í eigu Pét-
urs Arasonar var vissulega sér á parti í þessu
samhengi, en sýndi þó hversu óburðug og
hugmyndasnauð innkaupa- og sýningarstefna
íslensku safnanna er.
Þorvaldur óþekktur
Yfirstandandi sýning á verkum í eigu
Sverris Sigurðssonar færir okkur heim sann-
inn um það hve margt við eigum ólært um
einn „þekktasta" listamann þjóðarinnar, Þor-
vald Skúlason. Hvenær er það í rauninni sem
hann tók þá örlagaríku ákvörðun að gangast
óhlutbundnu listinni á hönd? Hvaða þýðingu
hafði Cobra-listin fyrir hann á árunum
1946-48? Að hve miklu leyti voru síðari af-
straktverk hans náttúruvakin? Og var hann í
rauninni sá „guðfaðir" afstrakt-kynslóðarinn-
ar sem menn hafa talið hann vera?
Litrík málverkin eftir Jóhann Briem í eigu
Sverris vekja einnig upp spurningar um list-
feril og viðhorf þess ágæta listamanns sem
einungis ítarleg yfirlitssýning getur svarað.
Og stakt málverk Júlíönu af grárri krukku af
bláu borði vakti upp löngun þess sem þetta
skrifar til að sjá málverk og vefnað listakon-
unnar hlið við hlið, nokkuð sem er orðið
löngu tímabært að framkvæma.
Af safni Sverris getum við einnig ýmislegt
lært um þær kröfur sem listaverkasafnarinn
verður að gera til sjálfs sín. Menn eiga ein-
ungis að kaupa listaverk sem „tala til“ þeirra,
svo notuð séu orð Sverris sjálfs, jafnvel þótt
þau séu ekki í tísku. Og jafnvel þótt ýmislegt
þrýsti á þá að ganga á svig við hugboð eða
myndlistarlega sannfæringu.
Kröfuharka
Það hefur örugglega ekki verið auðvelt fyr-
ir Sverri, sem var nákunnugur öllum Septem-
bermönnunum, að beina viðskiptum sínum
til þeirra Þorvalds, Karls Kvaran, Guðmundu
Andrésdóttur, Hjörleifs Sigurðssonar, Nínu
Tryggvadóttur, Kristjáns Davíðssonar og
Svavars Guðnasonar, pn sniðganga félaga
þeirra, þá Benedikt Gunnarsson, Eirík Smith,
Hörð Ágústsson, Jóhannes Jóhannesson,
Kjartan Guðjónsson og Valtý Pétursson. Og
til marks um rykti Sverris hversu margir
þessara „vanræktu" listamanna héldu engu
að síður tryggð við hann.
En kröfuharkan og sjálfsafneitunin bar
þann ávöxt sem við þekkjum í dag. Lista-
verkasafn Sverris Sigurðssonar er í senn eitt-
hvert persónulegasta og ágætasta samsafn
listaverka í einkaeigu á íslandi. Menn skyldu
berja það augum áður en það verður sent til
síns heima.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýningin Úr einkasafni Sverris Sigurössonar stendur til
31. mars. Gerðarsafn er opiö kl. 12-18 alla daga
nema mán.
20. öldin í myndlist
Yfirlitssýningar og ýmiss konar
þemasýningar úr myndlistarsögu
heimsins draga um þessar mundir
til sín mikinn fjölda gesta inn á söfn
víös vegar. Sum söfn eiga þá svo gott
aö geta gengiö í eigin sjóði, önnurfá
lánaöa dýrgripi héðan og þaóan og
setja saman á sýningu undir lokk-
andi heitum. Um þessar mundir get-
um við séö merkilega sýningu á mál-
verkum frá Petit Palais-safninu í
París í okkar eigin Listasafni ís-
lands en ef þiö fariö utan um pásk-
ana er upplagt aö sjá fleira.
Ef þið eigið leið um New York þá
var í febrúar opnuð yfirlitssýning úr
eigu Guggenheim-safnanna í Evrópu
og Ameríku sem stendur fram yfir
páska, eða til 22. april. Sýningin ber
heitið The Global Guggenheim og þar
eru til sýnis um 175 verk, málverk og
höggmyndir, sem saman spanna öld
af alþjóðlegum módernisma.
Svona stór sýning á 20. aldar verk-
um í eigu safnsins hefur ekki verið
haldin síðan 1992 en safninu hafa
bæst margir dýrgripir síðan þá.
Fjöldi verka var fluttur til New York
frá útibúum safnsins í Berlín, Bilbao
og Feneyjum á sýninguna og auk
þess'má þar sjá verk frá Hermitage-
safninu í Sankti Pétursborg sem Gug-
genheim hefur gert sérstakt sam-
komulag við. Meðal listamanna sem
eiga verk á sýningunni má nefna
Paul Cezanne, Paul Klee, Edouard
Manet, Pablo Picasso, Camifle Piss-
arro, Jackson Pollock og Robert
Rauschenberg. Guggenheimsafnið er
á Fimmtu tröð nr. 1071 í New York.
Old í borg
I Tate Modern-safninu í London hefur verið

Henri Rousseau: Fótboltamennirnir. 1908.
Verkið er í eigu Guggenheim-safnsins í New York.
opnuð sýningin Century City: Art and Culture
in the Modern Metropolis. Þar hafa menn hóað
saman borgarmyndverkum frá niu stórborgum:
Moskvu, Lagos, New York, Vínarborg, Tokyo,
París, Rio de Janeiro, Bombay og
London, og hefur hver borg valið
ákveðið tímabil á 20. öld til að
kynna. Jafnan eru það tímabil mik-
illar grósku og úr þessu verður
„gríðarstór og á endanum ómeltan-
leg blanda af hinu fræga og
óþekkta, hinu heillandi og hinu yf-
irborðslega," segir The Sunday
Times.
Moskva kaus að sýna verk frá
1916-30 þegar þar var mikil deigla í
kjölfar byltingarinnar og borgiri
var miðstöð framúrstefnumyndlist-
ar, ekki síst veggspjaldalistar. New
York sýnir verk frá 1969-74, þegar
borgin stóð mjög tæpt fjárhagslega.
En listamenn létu ekki hugfallast -
þvert á móti varð ótrúlegt líf í list-
inni þegar allt i einu varð hundbil-
legt að leigja stórt húsnæði undir
vinnustofur og sýningar. Femín-
isminn fékk byr undir vængi á
þessum tíma og má sjá glögg merki
þess á sýningunni.
Vínarborg fer alla leið aftur til
áranna 1908-18, þegar efnahagsá-
standið var vissulega grábölvað,
húsnæðisekla og hörð stéttabar-
átta, en framúrstefnulistin blómstr-
aði, myndlist, byggingarlist og tón-
list.
Lundúnabúar velja líka áratug
þegar efnahagurinn var á niður-
leið, 1990-2001. Kreppan á 9. ára-
tugnum skildi eftir sig ótal tómar
skrifstofubyggingar og verslanir
sem listamenn gátu flutt inn í gegn
lágri leigu og skapað af lyst. í Lund-
únadeildinni taka myndbönd og
ljósmyndir mest rými.
Tate Modern stendur við Themsá, skammt
frá Blackfriers-neðanjarðarstöðinni. Það er opið
sun.-fim., kl. 10-18, en kl. 10-22 fös. og laug.
MÁNUDAGUR 12. MARS 2001
DV
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Eftir skáldsögu Hallgríms var gerö sam-
nefnd kvikmynd sem í ár hlaut Menning-
arverðlaun DV í kvikmyndalist.
101 til Ameríku
Breska forlagið Faber og Faber hefur
nú selt útgáfuréttinn á skáldsögunni 101
Reykjavik eftir Hallgrím Helgason til for-
lagsins Scribner í Bandaríkjunum.
Scribner er hluti af Simon & Schuster
keðjunni sem er ein sú stærsta í Banda-
ríkjunum. Það á sér meira en 150 ára
sögu og er þekkt fyrir að uppgötva nýja
hæfileikaríka rithöfunda. Bókin mun
koma út á svipuðum tíma í Bretlandi og
Bandaríkjunum.
Nú hefur útgáfurétturinn að 101
Reykjavík verið seldur til 12 landa, Dan-
merkur, Svíþjóðar, Finnlands, Þýska-
lands, Hollands, Póllands, Rúmeníu,
Frakklands, Spánar, Ítalíu, Englands og
Bandaríkjanna.
Vilt þú vera með?
í kvöld kl. 20.30 verður efnt til um-
ræðukvölds um islenskar dansstuttmynd-
ir í Listaklúbbi Leikhúskjallarans. Spurt
verður m.a. hvernig dansstuttmynd verð-
ur til, hvernig fæst fé til að gera þær,
hvar er hægt að koma þeim á framfæri og
hver er reynsla þeirra sem þegar hafa
haslað sér völl á þessum vettvangi?
Meðal þeirra sem leggja orð í belg eru
Kristín Pálsdóttir sem veitir forstöðu
nýrri stuttmynda- og heimildamynda-
deild Kvikmyndasjóðs, Helena Jónsdóttir
dansari og danshöfundur, Reynir Lyng-
dal sem gerði ásamt Katrinu Ólafsdóttur
Slurpinn og co., en sú mynd hefur náð
lengst íslenskra dansstuttmynda á er-
lendum vettvangi og Sveinbjörg Þórhalls-
dóttir sem tók þátt í gerð „Örsagna úr
Reykjavík". Fulltrúi kvikmyndagerðar-
manna verður Hálfdán Theodórsson sem
fjallar um stuttmyndina frá sjónarhóli
tökumannsins.
Húsið verður opnað kl. 19.30.
Fyrirlestrar
Inga Svala Þórsdóttir myndlistarmað-
ur Qallar um eigin verk í fyrirlestri við
Opna listaháskólann að Laugarnesvegi
91, stofu 024, í dag kl.12.30. Inga Svala
stundaði framhaldsnám við Listaakadem-
íuna í Hamborg, útskrifaðist þaðan 1995
og kennir í sama skóla frá 1999. Hún er
gestakennari við Listaháskóla íslands um
þessar mundir.
Miðvikudagsfyrirlesturinn í Skipholti
1, stofu 113 kl. 12.30, heldur John Tree,
breskur iðnhönnuður sem hefur meðal
annars unnið fyrir FM Design Center í
London, hjá Sony og San Francisco
Design Center. Um þessar mundir vinnur
hann hjá Jasper Morrisons Studio í
London auk þess sem hann er gestakenn-
ari við hönnunardeild LHÍ. í fyrirlestrin-
um fjallar hann um hönnun og samvinnu
hönnuða.
Umbrot
Námskeið í umbroti prentgripa hefst í
tölvuveri Listaháskóla Islands, Skipholti
1,19. mars. Kennd verða undirstöðuatriði
umbrots í QuarkXPress umbrotsforrit-
inu. Þetta er grunnnámskeið, ætlað þeim
sem hafa grunnþekkingu á tölvum. Kennt
verður að setja upp bæklinga og frétta-
blöð, unnið með leturbreytingar og liti,
myndir og uppsetningar. Kennari er Mar-
grét Rósa Sigurðardóttir, prentsmiður og
kennari í graflskri hönnun í LHÍ.
Rýmishönnun
Á námskeiði í rýmishönnun, sem hefst
í LHÍ í Skipholti 1 21. mars, verða kynnt-
ir helstu frumþættir hönnunar og hvern-
ig þeir koma fram í allri hönnun. Aðalá-
hersla verður á þrívíða hönnun, einkum
rýmishönnun, og fjallað um samspil ljóss,
lita og forma. Umíjöllunin verður tengd
ýmsum dæmum úr hönnunarsögunni og
tilraunum þátttakenda. Kennari er Elísa-
bet V. Ingvarsdóttir innanhússarkitekt.