Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2002, Blaðsíða 30

Helgarblað
LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 2002
I>V
Kvöld hins 19. júlí 1977 var
ósköp venjulegt kvöld á lög-
reglustöðinni við Hverfis-
" götu. Tveir góðkunningjar lögregl-
unnar á fimmtugsaldri, sem hér
verða nefndir Kjartan og Njáll,
höfðu verið handteknir vegna ölv-
unar og færðir í fangaklefa eins og
algengt var. Mennirnir voru heimil-
islausir drykkjumenn og ástæðan
var að þessu sinni tilgreind ölvun-
arlæti við íbúðarhúsnæði. Mennim-
ir voru settir í klefa 2 á lögreglu-
stöðinni, fjögurra manna klefa sem
nefndur var Almenningur.
Lögreglan bar fyrir dómi að þeir
hefðu verið settir í þennan klefa,
þar sem tveir menn sem svipað var
ástatt um voru einnig, vegna þess
að þeir hefðu verið tíðir gestir hjá
lögreglunni og taldir mjög rólegir og
meinlausir. Engum hefði komið í
hug að þeir myndu vinna nein of-
beldisverk. Þetta kvöld hafi ástand
þeirra verið svipað og oft endranær.
Þeir voru báðir drukknir og virtist
líða illa, voru eirðarlausir og upp-
trekktir. í fangageymslunni vakti
það enga sérstaka athygli þó að
menn í því ástandi væru færðir
þangað. Það var daglegt brauð.
Hryglukennd andvörp úr
klefanum
Þegar liða tók á kvöidið heyrðu
fangaverðir mikinn dynk frá klefan-
um og fóru inn í hann til þess að at-
huga hvort fangamir væru að slást.
„Hann héma réðst á mig,“ sagöi þá
Kjartan, en ekkert benti þó til þess
þar sem maðurinn, sem við skulum
nefha Baldur, lá ofurölvi á grúfu á
gólfinu. Þá sá fangavörðurinn að
Kjartan hélt á belti sínu í hendinni
og bjó sig til að þræða það í buxur
sínar. Fangavörðurinn skipaði hon-
um að afhenda beltið og tók þá eftir
því að Kjartan var blóðugur á hönd-
um og fótum. „Af hverju voruð þið
að berja manninn?" spurði fanga-
vöröurinn en fékk þau svör frá
Njáli að hann hefði alls ekkert bar-
ið hann heldur bara haldið fótunum
á honum meðan Kjartan barði
hann.
Kallaðir voru til fleiri fangaverð-
ir og ástand Baldurs athugað. Hann
var blóðugur um vitin en andaði og
púlsinn sló. Fangaverðirnir þerruðu
framan úr honum blóðið og fluttu
hann í annan klefa. Litlu síðar
heyrðust frá honum hryglukennd
andvörp og þá var kallað á sjúkra-
bifreið en Baldur lést á leiðinni á
sjúkrahúsið. Við krufningu sáust
áverkar á líkinu sem bentu til þess
að hert hefði verið að hálsi manns-
ins. Sáust þar ummerki á húð og
blæðingar í vöðva og umhverfis
skjaldkirtil. Sýnt þótti að Baldur
hafði verið hengdur þar sem hann
lá í ölvunarsvefni í fangaklefanum.
Kvallnn af sadisma
í ljós kom að þeir Kjartan og Njáll
höfðu ráðist aö meövitundarlausum
manninum og barið hann áður en
Kjartan hafði brugðið belti sínu um
háls hans og hert að meðan Njáll
hélt á honum fótunum.
Þeir gátu litlar skýringar gefiö á
verknaði sínum. Njáll sagðist í
fyrstu hafa haldið að Kjartan væri
að gera að gamni sínu, „djóka“ eins
. og hann orðaði það, eða að hann
væri að leita að sígarettum ellegar
hann væri að kvelja manninn af
einhverjum sadisma. Einhvem veg-
inn hefði hann sjálfur æst upp við
þetta, enda minnti hann að Kjartan
hefði sagt við sig: „Við hvern djöful-
inn ertu hræddur?" Ekkert hafi
Kjartan þó sagt í þá átt að þeir
skyldu drepa manninn og Njáli
sagðist ekki hafa trúað því að það
væri ætlunin, þetta hafi bara ein-
hvern veginn farið svona. Hann
kvaðst sjálfur ekkert hafa hugsað út
í að aðfarir þeirra að Baldri gætu
i veriö lífshættulegar.
Framkoma Kjartans við meðferð
málsins var að flestu leyti mjög ann-
arleg. Framburður hans var oftast
raglingslegur og óskýr. Stundum
svaraði hann spumingunum seint
eða alls ekki og stundum algerlega
út í hött, þannig aö svör hans voru
ekki í neinum tengslum við spum-
- ingarnar. Fyrir kom að hann rauk
upp með illyröum.
Lögreglustöðin við Hverfisgötu
Tveir fangar réðust þar með barsmíðum á einn sem lá sofandi í sama klefa, brugðu belti um háls hans og hertu að.
Maðurinn lést á leiðinni á sjúkrahús.
Ógnvænlegt morð á áttunda áratugnum:
Maður hengdur
í fangaklefa
Drepið fyrir húsaskjól?
Njáll og Kjartan kváðust ekki
hafa þekkt Baldur fyrir kvöldið ör-
lagaríka. í dómnum segir að ailt sé
á huldu um hvað þeim hafi gengið
til er þeir frömdu ódæðið. Ekki
töldu þeir Baldur hafa gert neitt á
hluta sinn en Kjartani sagöist svo
frá að „eitthvert brjálæði“ hefði
gripið sig. Njáll sagðist ekki hafa
getað staðist eggjunarorð Kjartans
er ögrað hefði sér til átaka. Hann
sagði samt ekki að hann hefði ögrað
sér tO þess að ganga af Baldri dauð-
um.
í ljós kom að félagarnir höfðu eytt
miklum tíma saman dagana fyrir
morðið og neytt bæði áfengis og
lyfja. Þeir voru báðir heimilislausir
og daginn sem atburðurinn átti sér
stað höfðu þeir hist í Gistiheimilinu
við Þingholtsstræti og neytt saman
valiumtaflna og spritts. Njáll sagði
aö Kjartan hefði þessa dagana verið
argur út í samfélagið, hann hefði
talið að hann væri ofsóttur og að líf-
ið væri tilgangslaust. Hann hefði
tæpt á því að þeir yrðu að gera eitt-
hvað til þess að fá varanlegt húsa-
skjól, jafnvel drepa einhvern í því
skyni. Hann hefði haft við orð að
þeir skyldu drepa starfsmann Gisti-
heimilisins en Njáll kveðst ekki
hafa tekið þetta alvarlega. Vitni sem
sagðist hafa taiað við Kjartan i
Gistiheimilinu sagði að hann hefði
verið að ræða um hvað hann yrði að
gera til þess aö fá ævilangt fangelsi
- brátt færi að hausta og hann þyrfti
húsaskjól og hvíld. Hann sagðist
hafa svarað því til að hann þyrfti
bara að drepa einhvern - ætlaði
hann að fá langan fangelsisdóm.
Þegar vitnið sagði þetta í réttarsain-
um æstist Kjartan mjög upp og
sagði að þetta væri hreinn lyga-
þvættingur.
Átta ár
Ekki þótti sýnt fyrir dómi að
ásetningur hefði veriö með þeim
Kjartani og Njáli að drepa Baldur.
Kjartan sýndi, sem fyrr segir, af-
brigðilega hegðun við yflrheyrslur.
Hann var með ranghugmyndir,
hugsanagangur hans virtist
brenglaður og var það mat geð-
lækna að hann væri haldinn geð-
veiki (paranoid schizophrenia).
Geðrannsókn á Njáli sýndi „ákaf-
lega lítt þroskaðan persónuleika,
sem er á mörkum þess að vera van-
gefinn, hefur grunnt tilfinningalíf
og fátæklegt hugmyndalíf. Hefur
litla stjórn á hvötum sinum og
myndar léleg geðtengsl við annað
fólk, en ekkert kemur fram sem
bendir til meiri háttar geðveiki."
Ofneysla beggja mannanna á
áfengi og öðrum vímugjöfum og
vannæring taldist ýta undir sjúk-
lega hegðun sem aftur leiddi til
voðaverksins.
Niðurstaða héraðsdóms var að
vegna andlegs ástands hinna ákæröu
væri tilgangslaust að refsa þeim, en
þó þætti nauðsynlegt að varna því að
háski hlytist af þeim. Mæit var með
gæslu á viðeigandi stofnun. Hæsti-
réttur dæmdi þá hins vegar báða í
átta ára fangelsi. -þhs
Heimilislausir drykkjumenn
„Þessa dagana var hann argur út í samfélagiö, hann hafi talið að hann væri ofsóttur og að lífið væri tilgangs-
laust. Hann hafi tæpt á því aö þeir yrðu að gera eitth'vaö til þess aö fá varanlegt húsaskjól, jafnvel drepa ein-
hvern í því skyni..." Mennirnir á myndinni tengjast ekki efni greinarinnar á nokkurn hátt.
Fréttir fortíðar • 197
Ekkert kynlíf
í Þjóðviljanum árið 1976 voru sagð-
ar furðufréttir úr henni veröld. Ein
frétt vakti sérstaka athygli nútima-
mannsins, en
| blaðamaður Þjóð-
^ viljans gat sér þess
til að tíðindin ættu
eftir að hnekkja að
verulegu leyti
linMja jnir t hinni frægu kenn-
"■T.TZj ' ’ ' f ingu Freuds um of-
; urmátt og veldi
" *f kynhvatarinnar í
manninum. Á vestanverðri Nýju
Gíneu fannst nefnilega 5000 manna
ættbálkur sem nefndist Dani. „Dani
er sérstæður vegna þess að hjá þeim
hafa karl og kona ekki kynmök fyrstu
tvö árin eftir að þau ganga í hjóna-
band og ekki heldur næstu fjögur til
sex árin eftir að þau eignast bam.
Enn fremur er óþekkt hjá Dani að
fólk gamni sér kynferðislega fyrir
hjónaband eða haldi fram hjá. Kyn-
villa er þar heldur ekki merkjanleg
eða nein miður venjuleg afbrigði af
kynlífi. Þar við bætist að fólk þetta er
að sjá heldur ánægt með lífið og alveg
laust við streitu.“
Ráðist á örvhenta
Paul Bakan, kanadískur sálfræði-
prófessor, hélt því fram árið 1976 að
örvhentir menn hafi orðið fyrir heila-
skemmdum vegna áfalla í móðurlífi
eða við fæðingu. Heilinn hafi skadd-
>«KtvrLj ., ast með þeim
hættiaö hægrj
i' | l helmmgur heilans
(sem stýrir vinstri
yL-y:i.1:J.7f helmingi líkam-
ítvstri tióAD?, ans) verði sterkari
;-j: i en hinn helming-
i urinn. Þar með
WDénhéMS væri og útskýrt að
andlega vanþroska
fólk, stamandi fólk, lesblindir, floga-
veikir, drykkjumenn og glæpamenn
væra oftar örvhentir en sem svaraði
almennu meðaltali. Ekki var þessu
tekið vel af örvhentu fólki og þótti því
víst nóg um eftir allt það spott og spé
sem örvhentir hefðu mátt þola i gegn-
um tíðina. „Þetta sérkenni kemur
ekki í veg fyrir að menn geti verið
snjallir bæði til munns og handa,“
sagði einn þeirra, hneykslaður á frétt-
inni.
Púaður í þriðja sæti
21. Ólympíuleikar nútímans vora
haldnir í Montreal í Kanada árið 1976.
Bandaríkjamaðurinn Dwight Stones
var fyrirfram talinn sigurstranglegast-
ur í hástökki karla en lenti óvænt í
þriðja sæti. Þar
réð mestu um að
hann hafði faiiið
í ónáð hjá áhorf-
endum sem pú-
uðu og bauluðu i
hvert skipti sem
hann undirbjó
stökk sín. Þegar
hann felldi rána
brutust siðan út gífúrleg fagnaðarlæti
og allt ætlaöi vitlaust að verða. Mis-
tökin sem Stones gerði var að láta
hafa eftir sér í blaðaviðtali að hann
hataði franskættaða Kanadamenn.
Þetta olii mikiili reiði og fékk íþrótta-
maðurinn m.a. þá hótun að hann yrði
drepinn á verðlaunapallinum. Hann
harkaði þó af sér og tók á móti brons-
inu í fylgd fjölda öryggisvarða og
sagði svo eftir á: „Ég hef aldrei verið
svona hræddur áður.“
Vinna við Oddsskarö
Árið 1976
stóð vinna við
Oddsskarðs-
göng sem hæst.
I frétt í Þjóð-
viljanum sagð-
ist yfirverk-
fræðingur frá
Vegagerö ríkis-
ins vona að
fjárveiting feng-
ist til þess að
ljúka göngun-
um árið eftir,
enda væri það
brýn nauðsyn þar sem skarðið væri
lokað svo mánuðum skipti yfir vetur-
inn og engum fært nema fuglinum
fljúgandi. -þhs
íÍrlagarikl »
blaðaiidlal f
viá Stones f
ibbMll •( .m.iM.U .il.w-f. ..iiwí

r