Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2002, Blaðsíða 12
12
Menning____________
A óskastund
Það er ekki oft sem sýningargestur hefur á til-
finningunni að fyrir náð og miskunn hafi hann
hitt á óskastund á ferli listamanns, hvað þá á
ferli þriggja listamanna samtimis. Sá grunur
verður samt býsna áleitinn við upplifun á einka-
sýningum þeirra Guðrúnar Einarsdóttur, Bryn-
hildar Þorgeirsdóttur og ínu Salóme í Gerðar-
safni. Að sönnu er hér um að ræða vandaðar
listakonur og ágætlega sjóaðar en í þetta sinn er
eins og bókstaflega allt gangi upp í úrvinnslu
verka þeirra: verktæknin, hugmyndafræðin og
hin persónulega sýn.
Guðrún Einarsdóttir hefur fyrir löngu komið
sér upp auðþekkjanlegu handbragði. í verkum
sínum steypir hún saman arfleifð íslenska lands-
lagsmálverksins, einkum og séríiagi nákvæmis-
myndum Kjarvals af smágróðri, hugmyndum
ýmissa nýraunsæismanna um sannleiksgildi
sjálfs efniviðarins og bæði heimspeki- og guð-
spekilegum pælingum sem varða samræmi og
óstöðvandi flæði hins lífræna og ólífræna sköp-
Brynhlldur Þorgeirsdóttir: Fjall 11*00, 2000,
steinsteypa, gler, gifs
Upp á sitt besta hafa þessi þrívíddarverk hennar
ekki ósvipaöa nærveru og toftsteinar, undur og
stórmerki afhimnum ofan.
unarverks. Það sem kannski er mikilvægast að
hafa í huga frammi fyrir verkum listakonunnar
er að þau eru ekki af-leiöingar - endurgerðir eða
afstraksjónir - þess sem hún sér eða skynjar.
Þau eru tilraunir til að skapa sjálfstæðar Úið-
stæður þess, eins konar „konkret“ listaverk, með
mótun eða ummyndun sjálfrar málningarinnar,
vinnubrögðum sem minna öllu meira á þrívídd-
armótun en heföbundna málaralist.
dóttur og Eirík Smith koma einnig upp í hugann.
Þessum einingum raðar hún saman með ýmsum
hætti og notar sér óspart innbyggt gegnsæi
textílitanna; þannig verða tii ljósmettaðar lands-
lagsstemmur sem virðast vega salt milii innra og
ytra heims. Dúkar ínu mynda sterka og áleitna
heiid í sainurn; heild sem hugsanlega hefði orðið
enn sterkari með einu eða tveimur verkum til
viðbótar.
Innri og ytri náttúra
Fjölbreytileg áferð þessara verka helgast
einnig af þvi að sýn Guðrúnar á sköpunarverkið
einskorðast ekki við náttúrukraftana hið ytra,
heldur tekur hún einnig til lífheimsins innra
með okkur, eins og þeir birtast okkur í æ ná-
kvæmari sneiðmyndum og tölvumyndum vís-
indamanna. Því þykjumst við ekki einasta
skynja í verkum hennar lífsmarkið i sjálfri jarð-
skorpunni, heldur |TPP«raiiPHHH|j^H|
einnig flókna starfsemi wtf
þarmaflórunnar, seytlanda blóðsins í bláæðum
og skjálfta í hjartavegg. í ofanálag er áferð þess-
ara verka ómótstæðileg, allt að því erótísk; þessi
áhorfandi stendur sjálfan sig ítrekaö að því að
rétta fram fmgur til að snerta hina margbreyti-
legu mýkt þeirra. Sýning Guðrúnar er afar vel
valin, upphengd og áhrifarík.
Það væri synd að segja aö ína Salóme hafi haft
sig mikið í frammi á listavettvangi. Einkasýn-
ingu hefur hún ekki haldið í fimmtán ár, en
stundum hafa borist fregnir af stórum textílverk-
um sem hún hefur gert með því að mála með þar
til gerðum litum á bómullardúk. Vel heppnað
verk af því tagi er til dæmis að fmna í Hafhar-
fjarðarkirkju.
Af takmarkaðri reynslu sýnist mér sem
bómullarmálverk kalli á stórbrotna myndbygg-
ingu og/eða órofa litafleti, og að tilraunir til að
hantéra flókið myndmál og smágert í þessum
miðli séu dæmdar til að mistakast. Þetta skilur
ína út í æsar, eins og sést á útfærslu hennar í áð-
urnefndum dúkum í Hafnarfjarðarkirkju. í dúk-
um sínum í Gerðarsafni hefur hún komið sér
upp myndeiningum sem minna á íslenskt basalt;
gömul verk eftir Jóhann Briem, Nínu Tryggva-
Huldufjöll og óskasteinar
Öfugt við Inu hefur Brynhildur Þorgeirsdóttir
sýnt oft og reglulega frá 1983, bæði á vettvangi
þrívíddarlistar og glertengdrar listiðnar. Verk
hennar hafa tekið breytingum í tímans rás en þó
hefur listakonan í stórum dráttum haldið tryggð
við nokkurs konar náttúruskynjun þar sem lögð
hefur verið megináhersla á hið undursamlega,
óútreikanlega og ævintýralega í samsetningu
náttúrunnar. Segja má að
Brynhildur sé á svipaðri
bylgjulengd og Guðrún að því leyti að hún gerir
hvorki tilbrigði „um“ náttúruna eða beinar eftir-
myndir hennar, heldur endurskapar hana eftir
eigin höfði og ímyndun.
Svonefnd „Fjöll“ hennar og „Steinar" eiga því
meira skylt við „huldufjölT fantasíumálara á
borð við Kjarval eða „óskasteina" þjóðsagnanna,
en landslagið eins og það blasir við út um glugg-
ann. Upp á sitt besta hafa þessi þrivíddarverk
hennar ekki ósvipaða nærveru og loftsteinar,
undur og stórmerki af himnum ofan.
Hér á árum áður liðu verk Brynhildar stund-
um fyrir það að imyndunarafl hennar var yfir-
sterkara þeim efniviði sem hún hafði afnot af.
Nú hefur hún komið sér upp glæsilegri vinnu-
stofu og nægilega ijölbreyttum efniviði, og árang-
urinn lætur ekki á sér standa. Takist listakon-
unni að halda í skefjum tilhneigingu til skreytis,
sem oft er fylgiflskur glernotkunar af því tagi
sem hún stundar, standa henni opnar ailar gátt-
ir þrívíðar sköpunar.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýningarnar standa til 21. apríl. Listasafn Kópavogs er
opið alla daga nema mán. kl. 11-17.
... mannsgaman
Aö berja á sér úlnliðinn
Það getur verið nokkur kúnst að standa i stór-
kostlegu kokkteilboði og klappa. Þá heldur mað-
ur með hægri hönd um hálsinn á léttu hvítsvíns-
glasi og reynir að lemja vísifingri vinstri handar
í úlnlið þeirrar hægri. Vitaskuld er þetta vísasta
leiðin til aö skapa sem minnstan hávaöa úr lík-
ama sínum en einhverra hluta vegna standa oft
tugir maima saman í svona hanastéli og lúberja
á sér úlnliðinn. Það gerist einkum þegar ræðu-
maðurinn hefur sagt eitthvað guðdómlegt, eitt-
hvað ógurlega snjallt og jafnvel svolitið frumlegt.
Þá er hlegið hægum hlátri og horft í kringum sig
tii þess að athuga hvort ekki séu örugglega allir
aðrir aö hlæja. Og svo er barið í úlnliðinn, eins
fast og glasið i hægri hendinni þolir.
Því er á þetta minnst aö stundum er slegið of
fast. Og vitaskuld kom það í hlut þess sem þetta
skrifar að vera þar valdur aö klið úr hverjum
munni. í sjálfu sér var ekki barið of fast í úlnlið-
inn; nei miklu fremur á rangan stað, nefnilega
neðst í blessað glasið sem gerði það aö verkum
að heldur sullaðist úr því gambrinn göfugi. Og
jafnan þegar vín fer til spillis fara þeir sem þess
helst njóta á taugum. í þetta sinn kipptu taugam-
ar snöggt í nokkuð æfða drykkjuhöndina og fyr-
ir vikiö stóð glasið sem snöggvast eitt í brjóst-
hæð minni. Á svona stundum stöðvast tíminn.
Og þó aðeins augnablik.
Glös detta bara á einn veg. Stystu leið niður.
Og þarna stóð ég í miðju hanastéli hjá sendi-
herra milljónaþjóðar og beið þess eins að heyra
brothljóðið. Mikið var það hátt og þó hreint ekki
snjallt. Ræðumaðurinn missti vitaskuld athygl-
ina því næstu augnablik heyrðist hvemig háls-
liðir í heilu samkvæmi hreyfðu sig að sama
punkti.
Það eina sem hægt er að gera er að brosa hæfi-
lega vandræðalega. Og ímynda sér að maður hafi
farið niður með glasinu.
-SER.
______MÁNUDAGUR 15. APRÍL 2002
_____________________DV
Umsjón: Silja Aðaisteínsdóttir
Hlálegar ástir
Út er komið hjá
Máli og menningu
smásagnasafnið Hlá-
legar ástir eftir Mil-
an Kundera í þýð-
ingu Friðriks Rafns-
sonar. Hvað gerist
þegar fólk tekur sér
ný gervi í stundar-
léttúð og leikur ann-
arleg hlutverk í kynlifsleiknum án
þess að hugsa það til enda eða gera sér
grein fyrir afleiðingunum? Eða þegar
karlmaður gerir sér upp trúarhita til
að vinna hug og hjarta konu? Eða þeg-
ar listasögukennari kemur sér ekki að
því að gefa umsögn um akvonda grein
um myndlist? Hlálegar ástir komu
fyrst út í Prag árið 1968 og gerast allar
á sjöunda áratugnum, því skeiði sem
nefnt hefur verið Vorið í Prag, skeiði
frelsis og léttlyndis sem lauk snarlega
þegar Rússar gerðu innrás í Prag,
skömmu eftir að þessi bók kom út. En
svo djúpt skyggnist Kundera í mann-
legt hlutskipti að sögurnar gætu sem
hægast gerst í nútímanum. Auk
Óbærilegs léttleika tilverunnar er Hlá-
legar ástir sú bók Kundera sem
mestra vinsælda hefur notið viða um
heim - og ekki ófyrirsynju. Þarna
skoðar hann margar viðkvæmustu
hliðar mannlifsins í sínum einstæða
spéspegli, ást og kynlíf, sýnd og reynd,
einstaklingsbundinn húmor í húmors-
lausu samfélagi og sjáifsvirðingu ein-
staklingsins.
Robert Guillemette gerði kápu.
Söngtónleikar í
Salnum
í kvöld kl. 20 eru söngtónleikar í
Salnum í Kópavogi. Þá flytja Hlöðver
Sigurðsson tenórsöngvari og Antonía
Hevesi píanóleikari íslensk sönglög
eftir Karl O. Runólfsson, Sigfús Hall-
dórsson, Sigvalda Kaldalóns og Svein-
björn Sveinbjörnsson, og óperuaríur
og sönglög eftir V. Bellini, G. Don-
izetti, G. Fauré, U. Giordano og F.
Schubert. Hlöðver hefur stundað nám
hjá Antoníu við Tónlistarskóla Siglu-
fjarðar síðan á haustmánuðum 1995
auk þess sem hann hefur sótt ýmis
námskeið og mastarclass hjá þekktum
kennurum. í vetur stundar hann nám
við Guildhall School of Music and
Drama í London og hefur fengið inni í
óperudeild The Royal Scottish
Academy of Music & Drama í Glasgow
og mun hefja þar nám næsta haust.
Söngvaskáld
Út er kominn
hjá Óma, Eddu -
miðlun og út-
gáfu, glænýr
diskur með
Herði Torfasyni
sem ber nafnið
Söngvaskáld. Þar
eru lög Haröar við kvæði Halldórs
Laxness utan eins bandarísks þjóðlags
við Erfiljóð Einars í Undirhlíð eftir
Rósu. Söngvaskáld kemur út í tilefni
af hundrað ára afmæli Halldórs Lax-
ness sem nú er minnst með margvís-
legum hætti.
í kynningu segir Guðmundur Andri
Thorsson: „Hörður Torfa varð til þess
að færa ljóð góðskáldanna úr bókahill-
unum í betristofunni og inn í herberg-
in til okkar krakkanna; hann söng þau
fyrir okkur. Þegar hann var að koma
fram fyrst með lögin sín þótti alls ekki
við hæfi að syngja lög Tómasar og
Davíðs, og ekki einu sinni Steins eða
Halldórs, öðruvisi en klæddur í
smóking eða kvöldkjól - að minnsta
kosti með alvörusvip. /.../ Lög Harðar
eru einfold og prjállaus og þjóna vel til
að skila þessum einfoldu og prjállausu
ljóðum Halldórs sem oft eru sett fram
eins og nokkurs konar nytjaljóðlist -
notuð í sögunum þegar vantar ljóö. Og
erfitt er að hugsa sér búning sem hæfi
þeim betur en útsetningar Vilhjálms
Guðjónssonar. Lögin fá að anda en um
leið er hér alit fullt af blæbrigðaríku
nostri svo að útkoman verður í senn
finleg og hófsöm."
Hörður sér um söng, klassískan gít-
ar og bakraddir, Einar Valur Scheving
um áslátt og Vilhjálm Guðjónsson
leikur á fiölda hljóðfæra auk þess að
syngja bakraddir. í tilefni af útgáfunni
er Hörður kominn til landsins og held-
ur tónleika 19. apríl í íslensku óper-
unni.