Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.2002, Síða 15

15
ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ 2002
DV___________________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Silja Aðalstoínsdóttir silja@dv.is
Myndir málaðar með orðum
Albúm - skáldsaga
er fjórða bók Guð-
rúnar Evu Mínervu-
dóttur sem kvaddi
sér hljóðs árið 1998
með smásagnasafn-
inu Á meðan hann
horfir á þig ertu Mar-
ía mey. Guðrún Eva
er frumlegur og hug-
myndaríkur rithöf-
undur sem í hverri bók reynir fyrir
sér á nýjan hátt, bæði hvað efni og
form snertir, og Albúm er engin imd-
antekning.
Albúm Guðrúnar Evu er ekki ólíkt
fjölskyldualbúmum þar sem mynd-
um er raðað í rétta tímaröð, hugsan-
lega með athugasemdum eiganda
skrifuðum við sem upplýsa nánar
tíma, stað og tilfmningar. Hennar
albúm er þó ólíkt dæmigerðum fjöl-
skyldualbúmum að þvi leyti að það
geymir ekki bara hátíðis- og gleði-
stundir heldur líka sárar og erfiðar
stundir. í bókinni er ofíð saman
raunverulegum atburðum og skáld-
skap en hér eru dregnar upp níutíu
og niu myndir úr lífi sögumanns frá
frumbernsku til unglingsára. Bygg-
ing bókarinnar er í samræmi við
gloppótt minni þess fullorðna sem
nær meiri tengslum við sumar
myndir en aðrar. Þannig eru fyrstu
þrjár frásagnirnar stuttar en því
eldri sem stúlkan verður því skýrari
verða myndir og minningar. Þetta er
forvitin og fróðleiksfús stúlka sem
ýmist fær last eða hrós hinna fuli-
orðnu fyrir uppátæki sín; lærir til
dæmis að maður étur ekki sígarettur
af því að það kallar á last! Hún kann-
ar ókunnar slóðir af einurð heims-
hornaflakkarans en villist af leið því
hún er svo ógnarsmá. Seinna lærir
hún að rata en þá er hún stærri,
komin með vit og dregur eigin álykt-
anir.
Stúlkan í Albúmi er skýr,
skemmtileg og hugsandi og þarf snemma að
bera ábyrgð á sjálfri sér og líðan sinni. Hún
elst upp hjá einstæðri móður og er enn á
Tónlist
Guðrún Eva Mínervudóttlr
Atbúmiö hennar geymir hátíöis- og gleðistundir en líka sárar og erfiöar
stundir.
barnaheimili þegar móðir hennar kynnist
manni sem hún fer að búa með. Maðurinn á
dreng á svipuðum aldri og bömin verða fljótt
óaðskiljanleg. Það er því mikill
harmur þegar samvistum er slitið.
Sorgin fylgir stelpunni inn í ung-
lingsárin og þótt Guðrún Eva hafi
ekki mörg orð um tilfinningar per-
sóna sinna er ljóst af athöfnum og
látbragði stúlkunnar að hún hefur
misst hluta af sjálfri sér. Hún fylg-
ir móður sinni úr stað í stað af
mismikilli þolinmæði og neitar að
meðtaka nýja manninn i lifi þeirra
mæðgna, kannski af ótta við að
mynda tengsl sem síðar rofna.
Bókmenntir
Hér er sögð saga ótal íslenskra
barna sem lifa við flókið fjöl-
skyldumynstur, og í Albúmi er
ástandinu lýst af æðruleysi, hlýju
og kímni. Sagan er sögð út frá
sjónarhóli bams sem þrátt fyrir
ákveðna upplausn virðist njóta til-
verunnar til fullnustu, enda hefur
það auðugt ímyndunarafl og nýtur
botnlauss ástrikis móður. Og þessi
uppskrift: upplausn, ástríki og
ímyndunarafl, skilar heiminum
sterkri stelpu sem veit hvað hún
vill og fer sínar eigin leiðir. Albúm
Guðrúnar Evu er óður til lífsins og
hversdagsleikans. Þess hversdags-
leika sem bömin gera að ævintýri
dag hvem burtséð frá aðstæðum.
Höfundur dregur bæði fram gott
og slæmt úr bernskunnar minni
og nær að koma hugmyndaheimi
og hugsunum barnsins vel til
skila. Eins og börnum er lagið er
hin litla Guðrún Eva ekki að
flækja lífið um of heldur dregur
snarpar ályktanir af upplifunum
og aðstæðum og fer siðan að gera
eitthvað annað! Útkomcm er sann-
færandi, lifleg og á stundum sár
frásögn af uppvexti skapandi
stelpu sem málar myndir fjöi-
skyldualbúmsins fjörlegum og lit-
rikum orðum.
Sigríður Albertsdóttir
Guörún Eva Mínervudóttir: Albúm - skáldsaga. Bjartur
2002.
Stórslys í Múlanum
- fimm tónlistarmenn komust af, óskaddaðir!
Það hefur lítið annað en hrós verið skrifað um
leik trompetleikarans Birkis Freys Matthíasson-
ar undanfama mánuði. Birkir á hrósið skilið.
Hann hefur sýnt mikla tæknilega framfor, tónn-
inn er góður, „be-bop“-línumar vel mótaðar og
skemmtilega útfærðar og síðast en ekki síst er
flest sem hann spilar ákaflega músíkalskt.
Þessir hæfileikar hins unga trompet- og flygel-
homleikara vom ánægjulega til staðar þegar
hann lék með hljómsveit sinni í djassklúbbnum
Múlanum, fimmtudagskvöldið 16.5. ‘02.
Það gætti örlítilla erfiðleika í tónmyndun í
upphafi, en siðan ekki söguna meir. Hápunktur
leiks hans var Vala, lag eftir Viðar heitinn Al-
freðsson, einn af okkar ágætustu djassleikumm
á sínum tíma.
Bókmenntir
1 sannleika sagt er ekki hægt að segja fleira
um tónleikana. Hljómsveitin var illa samspiluð.
Ástvaldur Traustason, pno, var ekki upp á sitt
besta. Ólafur Stolzenwald, bs, lék fjöldann allan
af nótum, virtist vera, en þær heyrðust fæstar.
Ásgeir Ásgeirsson, gtr, sýndist alltaf vera að
bíða eftir því að röðin kæmi að honum með git-
arsóló, en trommuleikarinn Kristinn Snær Agn-
arsson sýndi tónleikagestum að hann á mjög fal-
leg symbalastatív.
Efnisskráin var prýdd klassískum djasslögum,
s.s. ril Remember April, A Child is Bom, I Can’t
Get Started with You, og fleiri lögum sem tónlist-
armennimir hefðu aUir getað gert góð skil ef æf-
ingar og samspil hefði verið fyrir hendi. í stað
þess jaðraði leikur þeirra við katastrófu þegar
verst lét. Því miður!
í reynd ætti ekki að skrifa umsögn um svona
tónleika. En þessar línur era skrifaðar í þeirri
von að þær stuðli að því að djassleikarar, sem
koma fram með hljómsveitir á tónleikum, hvort
sem þeir eru í Múlanum eða annars staðar, sjái
sóma sinn í betri undirbúningi, - þeirra sjálfra
vegna og áheyrenda sinna.
Ólafur Stephensen
Djassklúbburinn Múlinn I Kaffileikhúsinu 16.5. '02:
Kvintett Birkis Freys Matthíassonar. Birkir Freyr, trpt &
flygilhorn, Ásgeir Ásgeirsson, gtr, Ástvaldur Traustason,
pno, Ólafur Stolzenwald, bs, og Kristinn Snær Agnars-
son, trm.
Blaðakona á bömmer
Út er komin á íslensku Stúd-
íó sex eftir Lizu Marklund sem
einnig skrifaði hina prýðilegu
spennusögu Sprengivarginn.
Hér segir aftur &á blaðakon-
unni Anniku Bengtzon sem les-
endur kynntust í fyrri bókinni
en nýja bókin er þó ekki fram-
hald hennar. Marklund fer
Stjömustríðsröðina; þessi saga
gerist átta árum fyrr og lýsir
upphafl blaðamannsferils
Anniku.
Ung stúlka flnnst kyrkt í
kirkjugarði í miðborg Stokk-
hólms. Annika er í sumar-
afleysingum á Kvöldblaðinu og
þar sem hún fær ábendinguna
um líkið fær hún að fjaila um
málið. Hún er ákveðin í að
leysa það vel af hendi í von um áframhaldandi
starf á blaðinu. Málið reynist hins vegar teygja
anga sína víða og verður flóknara
eftir því sem á líður.
í umfjöllun i tímaritinu Nordisk
litteratur í fyrra var talað um nor-
rænu glæpasöguna sem áhyggju-
fulla bókmenntagrein ffemur en af-
þreyingu, og þessi hugsun skaut
öðru hverju upp kollinum við lest-
ur á Stúdíó sex. Annika þjáist alla
söguna; hún svitnar stanslaust og
er sífellt við það að kasta upp.
Hræringar í einkalíflnu og erfitt
starf blaöamannsins eru við það að
buga hana og ekki er laust við að
lesandinn verði dálítið þreyttur á
hitanum, svitanum og tárunum.
Annika er því fremur þreytandi
en sjálf sagan er hins vegar mjög
spennandi. Nokkur mál era fléttuð
saman á sannfærandi hátt og nýtt
til að varpa ljósi á samfélagið. Þegar í ljós kem-
ur að hin myrta hafði unnið á nektarstað hverf-
ur samúð samfélagsins snarlega enda kalla slík-
ar stúlkur á ill örlög með starfl sínu. Þetta og
fleira er meðal þess sem Annika veltir fyrir sér.
Þá snýst sagan ekki sist um sænskt stjórnmála-
líf sem reynist gruggugra en virðist við fyrstu
sýn. Það er helst í sögulok sem sagan verður
fuUæsileg og fer út á mörk hins trúverðuga.
Það er óhætt að mæla með Stúdíó sex sem
prýðilegri glæpasögu þó að hún sé síðri en
Sprengivargurinn. Glæpamálið sjálft er spenn-
andi en hræringar einkalífsins koma fullmikið
við sögu. Ljósi er varpað á persónuleika Anniku
Bengtzon og persónan sem við kynntumst í
Sprengivarginum verður enn skýrari. En óhætt
er fyrir lesendur að lesa þessa sögu þó að þeir
hafl ekki lesið Sprengivarginn, hún er alveg
sjálfstæð.
Katrín Jakobsdóttir
Llza Marklund: Stúdíó sex. Anna Ragnhildur Ingólfsdótt-
ir þýddi. Mál og menning 2002.
Tólfta Griplan
Gripla 12, ársrit
Árnastofnunar 2001,
er nýkomið út, að
venju helgað rann-
sóknum íslenskra
fræða fyrri alda.
Meðal efnis er
grein Bergljótar Soff-
íu Kristjánsdóttur um
styttri gerð Gísla
sögu, Hinn seki túlkandi. Sverrir Tóm-
asson gerir því skil í greininni Ferðir
þessar heims og annars hvernig Eiríks
saga rauða og Grænlendinga saga
tengjast ferðasögum og trúarbók-
menntum miðalda. Vésteinn Ólason
fjallar um frásagnarlist Snorra Sturlu-
sonar í greininni List og tvísæi i
Snorra Eddu og bendir á hvernig
fræðimenn hafa vanmetið kímnigáfu
Snorra og þrotlausan áhuga hans á
valdabaráttu mannfólksins. Ólafur
Halldórsson skrifar um alkunn frá-
sagnarbrögð í nokkrum sögum, Guð-
rún Ása Grímsdóttir skrifar þátt um
ævi Jóns Ólafssonar úr Grunnavík og
Aðalsteinn Eyþórsson birtir rannsókn
sína á íslenskum nautanöfnum í nútíð
og fortíð og setur í samband við bók-
menntir, siði og venjur íslenska
bændasamfélagsins.
í Málstofu Griplu eru andmæli
Sverris Tómassonar, Bo Almqvists og
Einars G. Péturssonar (ex auditorio)
við doktorsvöm Ólínu Þorvarðardótt-
ur og svör hennar. Loks er í ritinu
minningargrein Torfa H. Tulinius um
dr. phil Bjarna Einarsson.
Ritstjórar Griplu eru Guðvarður
Már Gunnlaugsson, Guðrún Ása
Grímsdóttir og Sverrir Tómasson.
Úlfhams saga
Stofnun Árna Magn-
ússonar hefur líka gef-
ið út Úlíhams sögu
sem Aðalheiður Guð-
mundsdóttir bjó til
prentunar. Þetta er
sagan af Hálfdani
vargstakki Gautakon-
ungi og Úlfhami syni
hans, átökum þeirra
feðga við menn og vættir og samskipt-
um þeirra við konur sem skapa þeim
örlög, ill eða góð.
Það sérkennilega er að sagan á sér
enga varðveitta frumgerð heldur birt-
ist hún i rímnaflokki frá miðöldum og
í þremur harla ólíkum lausamálsgerð-
um frá 17., 18. og 19. öld sem rekja má
beint eða óbeint til rímnanna. í útgáfu
Aðalheiðar eru allar þessar gerðir
prentaðar og í inngangi lýsir hún
handritunum og ber þau saman. Meg-
inefni inngangsins er þó rannsókn á
sögunni og leidd rök að því að frum-
sagan glataða hafi verið fomaldarsaga.
Stjúpu-, álaga- og varúlfsminni gegna
miklu hlutverki og Aðalheiður setur
þau í samhengi við islenskar og erlend-
ar miðaldasögur. Útgáfan sýnir hvem-
ig ákveðin saga lifír gegnum aldir en
er löguð að ólíkum aðstæðum og frá-
sagnaraðferðum.
ÖLFHAMS
SAGA
Skírnir líka kominn
Vorhefti Skímis er
komið með fjölbreyttu
efni. Meðal annars eru
þar þrjár greinar sem
snerta Evrópustjómmál
og afstöðu okkar til Evr-
ópusambandsins eftir
Svan Kristjánsson, Sig-
ríði Þorgeirsdóttur og
Bjöm Þorsteinsson.
Tvær greinar eru helgaðar Halldóri
Laxness: Þorleifur Hauksson kannar
byltingarkenndan ritgerðastíl Halldórs
og tengir hann við skáldsögumar.
Helga Kress skoðar tónlistina í verkum
Halldórs og tengir hana við kvenmynd
eilífðarinnar.
í Skímismálum andmælir Þorsteinn
Þorsteinsson tíu ára gamalli grein Inga
Boga Bogasonar um frægasta kvæði
Jóhanns Jónssonar, Söknuð. Ármann
Jakobsson skrifar um ástarsöguna
Flóres og Blankiflúr, og umsagnir eru
um bókina Kvenna megin eftir Sigríði
Þorgeirsdóttur og þýðingar Gunnars
Ragnarssonar á tveimur ritum eftir
John Dewey.
Skáld Skírnis er Sigfús Bjartmars-
son en myndlistarmaðurinn Margrét
Blöndal. Eva Heisler skrifar um list
hennar.
Svavar Hrafn Svavarsson og Sveinn
Yngvi Egilsson ritstýra Skími.
SKÍRNIR
JsðKlst'
ascisSiÉ