Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.2002, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 15. JÚLÍ 2002
27
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aóalritstjóri: Óli Bjöm Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aðstoðarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíð 24,105 Rvík, simi: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Vont fordœmi Breta
Ríkislögreglustjóri hefur upplýst að hald hafi verið
lagt á nánast sama magn af hassi hér á landi fimm
fyrstu mánuði ársins eins og allt árið í fyrra. Þær tölur
benda til aukinnar neyslu. Á tímabilinu hefur einnig
verið lagt hald á fimmfalt meira af amfetamíni en í
fyrra. Mun minna hefur verið tekið af e-pillum enda var
árið í fyrra algert metár, þar sem mest munar um 67
þúsund töflur í einu máli. Landlæknir greindi frá því í
DV að fíkniefnaneysla á íslandi væri farin að nálgast
faraldsfræðilegt stig, hún væri farin að hegða sér eins og
smitsjúkdómafaraldur sé horft til þeirrar auknu neyslu
sem staðreyndir sýni. Þessi ógnvænlegu tíðindi segja
okkur að enn verði að herða róðurinn gegn þessari vá,
mesta vanda sem ungmenni þjóðarinnar standa frammi
fyrir, eyðileggingu á lífi mannvænlegs fólks og aðstand-
enda þess.
Á sama tíma og þessi tíðindi eru flutt hér á landi ber-
ast þær fregnir frá Bretlandi að breska stjórnin hyggist
breyta reglum um aðgerðir gegn kannabisneyslu, þ.e.
neyslu á hassi og maríjúana. Þar verður í reynd heimilt
að neyta efnisins og fólk ekki handtekið fyrir að vera
með litla skammta efnisins á sér. Markmið bresku ríkis-
stjórnarinnar eru þau að létta með þessu störf lögregl-
unnar og gera henni kleift að leggja meiri áherslu á bar-
áttu gegn sterkum efnum, t.d. kókaini og heróíni. Þessi
stefna breskra stjórnvalda er mjög umdeild og þar hefur
mikil umræða átt sér stað um málið. Keith Hellawell,
maðurinn sem forsætisráðherra Bretlands réð til að
leiða baráttuna gegn fíkniefnum, hefur sagt af sér til að
mótmæla áætlunum um að slaka á banni gagnvart
kannabisefnum.
Hér á landi er fráleitt ástæða til að fylgja þessu vonda
fordæmi Breta. Landlæknir bendir á að frá heilbrigðis-
legu sjónarmiði séu að koma fleiri og fleiri traustar
klínískar upplýsingar um að kannabis hafi langtíma-
áhrif á heilastarfsemi mannsins, skynjim og hugsun.
Það sem Bretar eru að gera, segir landlæknir, er þjóðfé-
lagsleg tilraun sem við eigum ekki að gera. Ekki megi
slaka á klónni með því að lögleiða nýtt vímuefni, kanna-
bis. Þess ber og að geta, þrátt fyrir tilraunir Breta með
kannabisefnin, að opinber nefnd þar í landi viðurkenn-
ir að tengsl séu á milli neyslu veikari og harðari fíkni-
efna. Þröskuldur þeirra sem nota veikari fikniefni verð-
ur lægri. Þeir líta ekki á neyslu harðari fikniefna jafnal-
varlegum augum og þeir sem aldrei hafa neytt fíkniefna.
Stefnufesta stjórnvalda hér á landi er mikilvæg í þess-
um efnum og þar er sem betur fer engan bilbug að finna.
Baráttan gegn fikniefnum hefur raunar verið hert og
starfsemi fikniefnadeildarinnar í Reykjavík verið efld
með fleiri starfsmönnum og sérstakri fjárveitingu auk
þess sem fíkniefnahundum hefur fjölgaö á landsbyggð-
inni og lögreglumönnum þar verið falið að sinna þessum
málum sérstaklega. Sú stefna heldur, segir skrifstofu-
stjóri í dómsmálaráðuneytinu, að berjast með öllum til-
tækum ráðum gegn því böli sem fíkniefnum fylgir.
í því sambandi er rétt að ítreka orð dómsmálaráð-
herra frá alþjóðlegri ráðstefnu um aðgerðir í fíkniefna-
málum. Þar bað ráðherrann þá sem gagnrýna núverandi
löggjöf í fíkniefnamálum að svara spurningum um hvað
gerðist ef fikniefni flæddu hindrunarlaust inn í landið.
Við sættum okkur ekki við að fikniefni séu hluti af til-
veru okkar og hyggjumst ekki gefa tommu eftir í barátt-
unni gegn þeim, sagði ráðherrann.
Undir þau orð skal tekið.
Jónas Haraldsson
MÁNUDAGUR 15. JÚLÍ 2002
H>V ________________________Skoðun
glæfraspil sögunnar
„Forsvarsmenn Alcoa gera sér enga rellu út af umhverfisspjöllum og hafa tilkynnt
umheiminum að á íslandi þurfi víst enga að flytja nauðungarflutningum vegna virkj-
unarframkvœmda! Aðeins einn er farinn að pakka niður, sá hinn sami og vakti upp
drauginn eystra, og hyggst nú bjóða sig fram öðru hvoru megin Hringbrautar. “
Fugl dagsins er hundur
„Ég á það til að gorta af því í útlöndum að hér á landi
geti menn hafist af sjálfum sér og meira að segja kom-
ist til œðstu metorða. Menn sem á yngri árum taka
þátt í að semja gamanþætti þar sem hundur er látinn
gelta og kallaður fugl dagsins, jafnvel slíkir æringjar
eiga sér viðreisnar von í elsta lýðræðisríki heims. “
Mesta
í gúrkutíð þessara snemm-
sumardaga þegar fjöl-
miðlamenn finna sér fátt
annað til dundurs en frá-
sagnir af útihátíðum,
pústrum og smáþjófnaði
er að tjaldabaki reynt að
reka smiðshöggið á mesta
glæfraspil íslandssögunn-
ar - risaálver og
Kárahnjúkavirkjun
á Austurlandi.
Ríkisstjóm Davíðs Oddssonar hef-
ur um frnim ára skeið glimt við
þennan draug sem Halldór Ásgríms-
son vakti upp sumarið 1997 og lagði
flokk sinn að veði. Til að hamla gegn
fólksflutningum úr kjördæmi for-
mannsins skyldi á Reyðaríirði reist
stærsta álfabrikka Evrópu, knúin
orku jökulfljóta frá norðanverðum
Vatnajökli.
Norsk Hydro voru boðin slík
kostakjör í orkuverði að fyrirtækiö
hlaut að lýsa sig reiðubúið tO við-
ræðna um málið. Eftir alþingiskosn-
ingamar 1999 var skipt út í ráðherra-
liði Framsóknar og Siv Friðleifsdótt-
ir fékk umhverfisráðuneytið gegn
svardögum um að aðhafast ekkert
það sem spillt gæti fyrir stóriðjunni
eystra. Eftir ítarlegt mat á umhverf-
isáhrifum Kárahnjúkavirkjunar
komst Skipulagsstofnun að þeirri
niðurstöðu að virkjunin væri ótæk
þar eð hún valdi gífurlegum óaftur-
kræfum náttúmspjöllum. Siv sneri
hins vegar við úrskurði Skipulags-
stofnunar, kaus að tapa ærunni sem
umhverfisráðherra en halda titlinum
fyrir vikið.
Leist ekki á blikuna
Þegar hér var komið sögu leist
Norsk Hydro ekki á blikuna. Því ollu
einkum bágar rekstrarhorfur fyrir
álverksmiðju á Reyðarfirði og sá al-
þjóðlegi álitshnekkir sem fyrirtækið
yrði beint og óbeint gert ábyrgt fyrir
vegna umhverfisspjalla af byggingu
Kárahnjúkavirkjunar. Norðmenn
hafa frá öldinni sem leið dýrkeypta
reynslu af einhæfum stóriðjustöðum.
Það hefur blasað við frá upphafi
þessa leiks að dýrt gæti orðið að reka
risaálverksmiðju í fámenninu á
Reyðarfirði. Samfélagsstúdía Sigfús-
ar í Nýsi var aldrei traustvekjandi
enda sagði höfundurinn opinberlega
að hann hefði gengið að verki með
bundnar hendur. Risaálver mun
hvorki stöðva fólksflutninga burt frá
Austurlandi né fjölga þar íbúum og
gæti að loknum byggingartima leitt
til hins gagnstæða. Eigandi verk-
smiðjunnar yrði að kaupa mestalia
þjónustu að og taka á sig fjölþættar
skuldbindingar til að manna
kerskálana. Engin grein hefur verið
gerð fyrir hvemig fjármagna eigi
byggingu 700 íbúða auk annarra
samfélagslegra aðgerða til að öllu
væri ekki stefnt i voða frá upphafi.
Mikið af vinnuaflinu gæti orðið út-
lendingar og óhjákvæmilegt að ráð-
ast í margháttaðar stuðningsaðgerð-
ir í þeirra þágu.
Býðst enn lægra orkuverð
Uppi varð fótur og fit á stjómar-
heimilinu þegar sprakk á Hydro-
vagninum. Finnur Ingólfsson seðla-
bankastjóri, sem boðað hefur 2,5%
vaxtahækkun strax og ráðist verði í
stóriðjuna eystra, var sendur út af
örkinni með loforð Landsvirkjunar
um enn lægra orkuverð. Á móti
krefst Landsvirkjun ríkisábyrgðar
og komandi kynslóðum yrði sjálf-
krafa gert að jafna mismuninn með
hærra raforkuverði. Undanfarið hafa
forstjórar Alcoa verið að gylla fyrir
stjóm auðhringsins kosti þess að
semja við auðsveipa ríkisstjórn ís-
lands um Reyðarfjarðardæmið, að
ekki sé talað um sveitarstjómar-
menn sem árum saman hafa þulið
stóriðjubænina seint og snemma.
Forsvarsmenn Alcoa gera sér enga
rellu út af umhverfisspjöllum og hafa
tilkynnt umheiminum að á íslandi
þurfi víst enga að flytja nauðungar-
flutningum vegna virkjunarfram-
kvæmda! Aðeins einn er farinn að
pakka niður, sá hinn sami og vakti
upp drauginn eystra, og hyggst nú
bjóða sig fram öðru hvom megin
Hringbrautar. Hver veit nema Alcoa
beini innan tíðar sjónum sínum í
sömu átt. Hvemig er það annars, á
ekki ríkið stóriðjulóð á Keilisnesi frá
því Jón Sigurðsson gafst upp á ráð-
herradómi og flúði land fyrir réttum
áratug?
Mér haföi dottiö í hug aö
skrifa grein um tjáningar-
frelsi og einræðistilburði
á íslandi en mundi þá allt
í einu eftir innilokunar-
kenndinni sem hrjáir mig.
Ég sá sjálfan mig híma
örvinglaðan í læstri
kennslustofu í Njarðvík,
já, gott ef ekki bak við
lás og slá fyrir austan
fjall. Og með frétt af
handtöku minni og inni-
lokun hljómaði landsföð-
urlega: Svona skrifa
menn ekki! Það þyrmdi
svo yfir mig að ég hætti
umsvifalaust við að
skrifa um ritskoðun og
einræðistilburði.
Það var satt að segja þá sem mér
varð ljóst hvað það er gott að búa í
landi þar sem einstaklingurinn er
svo mikils metinn að honum eru fal-
in meiri völd og ábyrgð en með flest-
um þjóðum öðrum. Allt í einu blöstu
við mér augljós dæmi um þann háa
sess sem einstaklingurinn skipar í
samfélagi okkar, ólíkt því sem gerist
í löndum eins og Kína þar sem
menn eru jafnvel hengdir fyrir smá-
vægileg afglöp, kannski fyrir að
skrifa stutta blaðagrein um dýr
merkurinnar.
Æringjar og veislustjórar
Ég á það til að gorta af því í út-
löndum að hér á landi geti menn
hafist af sjálfum sér og meira að
segja komist til æðstu metorða.
Menn sem á yngri árum taka þátt í
að semja gamanþætti þar sem hund-
ur er látinn gelta og kailaður fugl
dagsins, jafnvel slíkir æringjar eiga
sér viðreisnar von i elsta lýðræðis-
ríki heims. Og það sem meira er:
Þeir geta náð langt ef þeir eru góðir
einstaklingar. Sama er aö segja um
menn sem fæðast vestur á fjörðum,
alast upp í bárujárnshúsi og eiga
pabba sem rekur rakarastofu í litl-
um skúr, þeir geta líka náð langt og
orðið veislustjórar fyrir viökvæma
óperusöngvara frá Kína.
í slíku landi væsir ekki um mann.
í slíku landi eru allir jafnir af þeirri
einfóldu ástæðu að þar eru allir ein-
staklingar. Þar gildir ekki sú háð-
ung kommúnismans að sumir séu
jafnari en aðrir. Þar getum við öll
andað rólega vegna þess að yfir okk-
ur vaka menn af okkar eigin sauða-
húsi og hafa þess vegna djúpan
skilning á þörfum okkar og hags-
munum. Við getum æviniega treyst
því að þeir bregðist skjótt viö þegar
tryggja þarf velferð borgaranna, svo
ekki sé talað um tigna gesti. Og þá
er ekki hver höndin upp á móti
annarri eins og með öðrum þjóðum,
það er bara ein hönd sem tekur af
skarið.
Guðsótti
Þessi áhersla okkar á einstakling-
inn er í fullkomnu samræmi við
áherslur trúarbragðanna sem við
aðhyllumst. Kristin trú, og þá ekki
síst mótmælendatrú, byggir á til-
beiðslu á einstaklingum, einkum
Guði almáttugum og fyrirgreiðslu-
predikaranum Jesú, sem eru eigin-
lega einn og sami maðurinn. Um
önnur helstu trúarbrögð mannkyns
er sömu sögu að segja, þar eru ein-
staklingar í hásæti. Að þessu leyti
er islensk menning í fullkomnu
samræmi við þá skilgreiningu
merkra guðfræðinga á 20. öld að
Guð sé það sem skiptir okkur mestu
máli í lífinu.
Við íslendingar höfum í raun sleg-
ið tvær flugur í einu höggi með ein-
staklingshyggju okkar: Við höfum
sameinað guðdóminn og stjórnvaid-
ið og fengið út kóng sem er í senn
veraldlegur og geistlegur. Þannig
höfum við gert tilbeiðsluna að dag-
legu brauði án þess að sólunda dýr-
mætum ársverkum í kirkjusókn.
í raun höfum við komiö því í
kring sem kommúnismanum
mistókst, og það án byltingar: Við
höfum útrýmt falsguðum með því að
gera einstakling að guði. í slíku
samfélagi er vítt til veggja, nægt
andrými fyrir guðsótta af bestu
gerð, og óþarfi að hafa innilokunar-
kennd. Þar er fugl dagsins hundur ef
því er að skipta.
Sandkom
I landgöngubann?
Greint var frá þvi í héraðs-
fréttablaðinu BB á ísafirði að í
fyrrinótt áttu sér stað hörð átök
um borð í norska loðnuskipinu
Kings-bay sem liggur við bryggju
á ísafirði. Hafði áhöfn skipsins
verið að skemmta sér í miðbæn-
um um kvöldið og fór ísfirðingur
með skipverjum um borð að
skemmtanahaldi loknu. Mun
heimamaðurinn trúlega eitthvaö
haft út á bras kokksins að setja, í það minnsta lenti
þeim harkalega saman. Var ísfirðingurinn í kjölfarið
fluttur á sjúkrahús þónokkuð slasaður. Þar aö auki
munu hafa orðið töluverðar skemmdir á tækjum í brú
skipsins þar sem mennimir tókust á. Menn minnast í
þessu sambandi atvika á ísafirði fyrir nokkrum árum á
meðan grænlenskir rækjutogarar voru þar tíðir gestir.
Kom þá alloft fyrir að innfæddir lentu í ryskingum við
grænlensku sjómennina. Var þá gripið tii þess ráðs að
sýslumaður setti landgöngubann á Grænlendingana. I
kjölfarið hættu þeir grænlensku öllum viðskiptum við
ísfirðinga og snera sér til Hafnarfjarðar. Velta menn nú
fyrir sér framhaldinu með Norðmennina. - Ætli þeir
verði líka settir í landgöngubann ...?
Ummæli
Af þjóðremburökum
„Það er ekki bara í Bandaríkjun-
um og fyrir botni Miðjarðarhafs
sem stjómmálamenn gerast vígreifir
í yfirlýsingum sínum þessi misser-
in. Flokkar sem halda þjóðemis-
hyggju á lofti hafa náð talsverðu
fylgi í Evrópu og sumir hófsamari
flokkar hafa svarað þeirri sveiflu
með því að sveigja stefnu sína
meira í þá átt. Þessi harðari tónn
kemur gleggst fram í minna umburðarlyndi gagnvart
innflytjendum. Allar líkur eru á því að þjóðemisstefna
verði einnig meira á yfirborðinu í stjómmálaumræðu
hér á landi á næstunni. Kannski er þverpólitísk sam-
staða andstæðinga Evrópusambandsins dæmi um það.
Nokkrir af þeim sem þar tala hæst beita mjög svo fyrir
sig þjóðemisrökum, að hugsanlegur ávinningur af inn-
göngu í Evrópusambandið skipti ekki máli. ísland eigi
hreinlega ekki að mgla saman reytum við Evrópurík-
in. Það er hins vegar langur vegur frá því að berjast
gegn Evrópusambandinu eða flykkja sér með þeim sem
vilja hefta straum innflytjenda. Þaö er óþarfi að beita
þjóðremburökum í baráttunni gegn inngöngu i Evrópu-
sambandið."
Kristján Þorvaldsson í leiöara Séö og heyrt.
Tvöföldu vaktirnar
„Kvennabaráttan skilaði auknu hlutfalli kvenna á
vinnumarkaðinn án þess að þær treystu mökum sínum
til heimilisstarfa til jafns við þær sjálfar. Útkoman
varð þvi tvær vinnuvaktir á dag hjá konum - sú fyrri
var atvinnan og sú seinni var heimilið og bömin.
Hvað gera svo þessar konur sem hafa vanist tvöföldu
vinnuálagi þegar lítið fer aö verða að gera á seinni
vaktinn? Um fimmtugt eru flestir komnir með „tóm
hreiður" þ.e.a.s. bömin eru farin að heiman. Hér er til-
valinn tími fyrir miðaldurskreppuna. Þá er komið aö
því að litið er yfir farinn veg og kannað hvemig
draumar hafa ræst, hvort þær væntingar sem við gerð-
um hafa orðið eins og við óskuöum og hvemig við get-
um nýtt okkur þennan nýja frítíma sem áður helgaðist
af umönnun fjölskyldu og heimilis. Eru störfin sem við
vinnum draumastörfm?"
Kristín Ólafsdóttir félagsráögjafi í grein í Veru.
Glæfraflug yfir Þingholtunum
þegar álíka flugvél flaug inn í Penta-
gon. Þegar hvorki heyrðist krash né
lendingarhljóð virtist hættan liðin
hjá og við sáum vélina hækka flugið
og hverfa i suður. Augnabliksóttinn
snerist upp í furðu og reiði yfir at-
vikinu.
Með leyfi flugmálayfirvalda
Ég hringdi i flugtuminn á Reykja-
víkurflugvelli, kynnti mig og heim-
ilisfang mitt og spurði hvaða flugvél
þetta hefði verið og hvemig stæði á
þessu glæfraflugi yfir Þingholtun-
um. „Tilheyrir þetta innanlandsflug-
inu?“ spurði ég. „Nei“, svaraði flug-
umferðarstjórinn en sagði að vélin
hefði haft leyfi til þess að fljúga hér
yfir. „Leyfi hverra?" spurði ég.
„Flugturnsins" svaraði hann. Þegar
ég spurði hvort Reykvíkingar hefðu
verið beðnir um leyfi skellti hann á.
Nágrannakona mín fékk þær fréttir
að vélin hefði verið Boing 747 frá
Lufthansa. Hún hefði fengið leyfi úr
flugtumi fyrir útsýnisflugi yfir
borgina.
ÍE og Bessastaðir í sikti
Það er með ólíkindum að risaþotu
skuli vera leyft lágflug yfir þétt-
býlasta hluta Reykjavíkur utan hefð-
bundinna flugleiða, tilteknum flug-
mönnum eða farþegum til skemmt-
unar en íbúunum til skelfingar. Nán-
ari eftirgrennslan leiddi í ljós að vél-
in var í eigu Atlanta af gerðinni
Boeing 747 og hafði leyfi til að fljúga
yfir Þingholtin í 1000 feta hæð. Frá
jörðu séð virtist hún ekki ofar
spírunni á Hallgrímskirkjutumi.
Hryðjuverkin 11. september vom
framin með því að farþegaþotum
„Hryðjuverkin 11. september voru framin með því að farþegaþotum svipaðrar
gerðar var flogið úrleiðis á lykilbyggingar í Bandaríkjunum. Atlantavélin var í
stefnu á íslenska erfðagreiningu, heimili Davíðs Oddssonar og Bessastaði. “
svipaörar gerðar var flogið úrleiðis
á lykilbyggingar í Bandaríkjunum.
Atlantavélin var í stefnu á íslenska
erfðagreiningu, heimili Davíös
Oddssonar og Bessastaði.
Flugmálastjórn ríki í ríkinu
Flugmálastjóm er eins og ríki í
ríkinu. Stjómin setur fluginu starfs-
reglur og öryggisreglur og sækir um
undanþágur til sjáifrar sín frá þeim
sömu reglum og veitir eftir hentug-
leikum og hagsmunum flugrekenda.
íbúar Reykjavikur hafa mátt búa
við áratuga yfirgang og tillitsleysi af
hennar hálfu, jafnt frá skipulags-
sem öryggissjónarmiðum. Núver-
andi ástand er forkastanlegt. Borg-
arstjóm verður að gera kröfu til
þess að settar verði strangari skorö-
ur við flugi yfir borginni. Einkaþot-
ur, eins og þá sem flaug inn í ávarp
fjallkonunnar á Austurvelli 17. júní,
og risaþotur, sem hvorki koma inn-
anlandssamgöngum né sjúkraflugi
við, á að útiloka. Öryggi og vellíðan
borgarbúa á að vera í fyrirrúmi.
Steinunn
Jóhannesdóttir
rithöfundur
Þann 10. júlí 2002 sat
ég úti á svölunum hjá
mér í sólarblíðunni þegar
óvenjuþungar flugvélar-
drunur bárust yfir Þing-
holtin. Klukkuna vantaði
sirka kortér í fimm og ég
spratt á fætur til þess að
átta mig á hvað væri að
gerast. Sama gerði ná-
grannakona mín í næsta
garði og við horfðum á
gríðarlegt ferlíki, fjögurra
hreyfla risaþotu, skríða
yfir þakið á húsinu.
Stefna vélarinnar var á Vatns-
mýrina, þó ekki á neina af þrem
flugbrautum Reykjavikurflugvallar
þaimig að örstutta stund héldum við
að við myndum horfa upp á flugslys.
„Oh, my god. This was horrible!“
sagði önnur nágrannakona mín sem
búsett var í Washington 11. septem-
ber 2001. Eiginmaður hennar varð
vitni að því frá vinnustað sínum

*

+