Dagblaðið Vísir - DV - 24.08.2002, Síða 34

34
Helqarblað I>V LAUGARDAGUfí 24. AGÚST 2002
Karen Franklin er Islendingur
að einum fjórða en afgangur-
inn suður-afrískur. Afi hennar,
Guðmundur Franklín, fluttist
til S-Afríku frá Flategri fgrir
um það bil einni öld, bjó þar og
eignaðist fjölskgldu. Tengslin
1/ið Island hafa aldrei rofnað
og nú er Karen komin hingað í
fgrsta sinn í faðminn á frænd-
garði sem er stærri en hún
hélt. Karen starfar ásamt
manni sínum við demantaköf-
un íheimalandinu en hún er
líka brimbrettakona og ævin-
tgramanneskja sem ætlaði að
sigla um öll heimsins höfá
skútu en leið svo vel á Tobago
að þau hjónin hafa enn ekki
komist lengra.
Karen Franklin og Guðmundur Franklín Jónsson með Marilyn Monroe í baksýn, konuna sem
kurraði hinn alræmda brag um að demantar væru bestu vinir stúlknanna.
endast að eilífu
Dem-
antar
og
blóðbönd
„Ég kom hingaö og bjóst við að hitta eina eða tvær gaml-
ar frænkur en endaði á því að hitta fimm hundruð skyld-
menni, þar af mörg á mínum aldri,“ segir Karen hlæjandi
og tekur fram að kannski sé hún að ýkja fjöldann örlítið en
ættingjamir séu samt afar margir.
„Ég hélt ég yrði mest ein á gönguferðum um landið en í
staðinn er ég í endalausum heimsóknum, boðum og ferðum
og dagskráin þaulskipulögð. Þetta er frábært."
Karen er frá Cape Town, ein þriggja systkina. Afi hennar
hét Guðmundur Franklín og var Islendingur, nánar til tek-
ið frá Tröð í önundarfirði. Hann sigldi utan með Ellefsen
upp úr aldamótunum 1900 og fór fyrst til S-Ameríku en flutt-
ist þaðan til S-Afríku. Hann giftist suðurafrískri konu. Hann
var rúmlega fertugur en hún tuttugu og eins árs. Þau sett-
ust að á litlum afskekktum bóndabæ og fyrstu árin vann
hann í Durban í hvalveiðistöð Ellefsen þar til henni var lok-
að. Síðar bjó hann í ýmsum þorpum og hæjum í nágrenni
Durban og vann meðal annars fyrir sér sem prentari en var
talsverður frumkvöðull og ævintýramaður, fór út i fast-
eignaviðskipti og slíkt. Hann lést 1961 og skildi eftir sér tvö
böm, þar á meðal föður Karenar, Clifford Franklin. Hann
hefur komið til íslands og fjölskyldan ávallt haldið tengslum
við landið, meðal annars fengið íslenska fjölskyldumeðlimi
í heimsókn. Það hafði lengi verið draumur Karenar að
koma til íslands og eftir að frænka hennar gaf henni bók um
íslenska hestinn varð hún ákveðin í að koma. Hún átti hins
vegar ekki von á slíkum frændgarði sem tekið hefur á móti
henni hér.
Helgarblaðið hitti Kareni á heimili Guðmundár Frank-
líns Jónssonar verðbréfamiðlara eftir hádegisverðarboð fjöl-
skyldunnar í vikunni. Amma Guðmundar Franklíns var
systir nafiia hans, afa Karenar. Karen sagði sögu sína áður
en fjölskyldan fór með henni að Gullfoss og Geysi.
Demantar ryksugaðir
Karen og eiginmaður hennar, sem heitir Deon en er kall-
aður Rocky, áttu sér þann draum að sigla um heiminn en
vantaði fjármagn til að láta drauminn rætast. Rocky er kaf-
ari og fyrir tíu árum ákváðu þau því að stofna lítið fyrirtæki
á vesturströnd Suður-Afríku sem gerði út á það að kafa eft-
ir demöntum í setlögum við ströndina. Tilgangurinn var að
koma undir sig fótunum til að geta keypt skútu og siglt um
heimsins höf.
Demantaköfun kann að hljóma suðrænt og seiðandi og
virka eins og auðvelt gróðabrall en raunveruleikinn er
nokkuð annar. Vesturströnd S-Afríku er mjög afskekkt
svæði og setlögin þar sem demantamir ftnnast eru langt
upp með ströndinni. Þangað hafa þeir safiiast á milljónum
ára, skolast út í sjó með ám og grafist innan um sand og
grjót í setlögum. Þeim er náð upp með nokkurs konar
ryksugu, kröftugu sog-apparati á pramma. Kafari fer með
stútinn niður á botn og „ryksugar" botninn kerfisbundið en
það sem upp kemur er síað og demantamir skildir frá.
Vinnan er erfið og hættuleg og afraksturinn ekki það mik-
ill að fólk verði vellauðugt.
Erfiður bransi og brinireið
Demantavinnslu í S-Afríku er mjög stranglega sfjómað af
ríkinu. Svæðið meðfram vesturströndinni er til dæmis nán-
ast lokað fýrir utanaðkomandi umferð og mjög takmarkað
hverjir fá að fara þar um nema með leyfi og undir eftirliti
stjómarinnar. Hún veitir leyfi fyrir vinnslunni og tekur í
sinn hlut helming þess sem safnast. í tilviki Karenar og
Rockys var hlutur ríkisins 52 prósent og þau þurftu auk
þess að bera mikinn kostnað vegna öryggisráðstafana ýmiss
konar.
Eftir fall aðskilnaðarstefiiunnar og í stjómartíð Mandela
hefur sömuleiðis verið tekin upp svokölluð black-
empowerment stefna þar sem ríkið hyggst með lagasetningu