Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.2002, Page 21

21
*
FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2002
DV
Tilvera
wmzm
Lesiö í hús
HðKp; m
Sam Waterston 62 ára
Bandaríski leikar-
inn Sam Waterston á
afmæli í dag. Water-
ston, sem jöfhum
höndum leikur í kvik-
myndum, sjónvarpi og
leikhúsum, lék meðal
• annars aðalhlutverkið i Killing Fields
og var tilnefndur til óskarsverðlauna.
Waterston útskrifaðist með BA-próf í
sögu frá Yale-háskólanum og hafði þá
einnig verið við nám í Sorbonne-há-
skólanum í París þar sem hann fékk
áhuga á leiklist. Þessa dagana má sjá
hann i Law and Order á Skjá einum.
Eiginkona hans heitir Lynn Louisea
og eiga þau fjögur höm.
Gildir fyrir iaugardaginn 16. nóvember
Vatnsberlnn (20, ian.-i8. febr.):
■ Þú átt auðvelt með að
' stjóma fólki og atburð-
um í dag en láttu það
ekki stíga þér til höf-
uðs. Ekki taka mikilvægar ákvarð-
anir án þess að fá álit annarra.
Fiskamirqq febr.-20. marsl:
Ef þú ert tilbúinn að
Ihlusta gætir þú lært
margt gagnlegt í dag.
Hugmyndir
þínar falla í góðan jarðveg hjá
fólki sem þú metur mikils.
Hriiturinn (21. mars-19. apríl):
l Þú verður fyrir von-
"brigðum í dag þar sem
hjálp sem þú áttir von
á bregst. Ástarlífið
blómstrar um þessar mundir.
Nautlð (20. apríl—20. maí):
/ Ekki láta fólk sjá að þú
sért viðkvæmur á
[ y*^ ákveðnu sviði vegna
þess að það gæti verið
notað gegn þér. Reyndu að vera ein-
göngu með fólki sem þú treystir vel.
Tvíburarnir (21, maí-21. iúni);
Eyddu deginum með
/>^fólki sem hefur svipað-
I ar skoðanir og þú.
Annars er hætta
á miklum deilum og leiðindum.
Krabblnn (22. iúní-22. iúiíi:
Þér verður best ágengt
i á þeim vettvangi sem
' þú ert kunnugastur.
Ástin og rómantíkin
svífur yfir vötnunum.
Ljónlð(23, jgií-22. agúst);
■ Varastu að baktala þá
sem þú þekkir því að
það kemur þér í koll
síðar. Ekki segja neitt
um einhvem sem þú treystir þér
ekki til að segja við hann.
Mevian (23. áeúst-22. sept.l:
Þú færð fréttir sem þú
ert ekki nógu ánægður
^Lmeð en þú ættir að
* r geta fengið
hjálp til að leysa vandamálið.
Kvöldið verður annasamt.
Vogln (23. sept.-23. oKt.l;
J Þetta er góður tími
fyrir viðskipti og öfl-
\f ugt félagslif. Það er
r f mikill kraftur í þér
þessa dagana og reyndu að virkja
hann til góðs.
Sporðdrekinn (24. okt.-2i. nóv.t
Fólk virðir og hlustar
% \ á skoðanir þínar og
jþér gengur vel í rök-
gf ræðiun. Einhver sýnir
þér mikla góðvild í dag.
Bogmaðurinn (22. nóv.-2i, des.);
.Skortiu' á sjálfstrausti
rer þér fjötur um fót í
sambandi við gott tæki-
jfæri sem þér býðst.
Ihugaðu málið vel áður en þú tekur
ákvörðun um hvað gera skal.
Steingeitln (22. des.-l9. jarUi
Tækifærin koma ekki
af sjálfu sér og þú
þarft að hafa talsvert
fyrir hlutunum. Ejöl-
skyldulífið er einstaklega ánægju-
legt í dag.
Leifur heppni og Skólavarðan
sitthvaö úr sögu Skólavörðuholts
í sumar voru sjötíu ár frá því
styttan af Leifi heppna var afhjúpuð
á Skólavörðuholti.
Táknræn gjöf
Það var Mr. Coleman, þáyerandi
sendiherra Bandaríkjanna á íslandi,
sem afhenti íslendingum likneskið
en styttan er gjöf Bandaríkja Norð-
ur-Ameríku til íslendinga í tilefni af
þúsund ára afmælis Alþingis, 1930.
Við afhjúpin styttunnar þann 17.
júlí 1932, kom fram í ræðu Colem-
ans að með þessari gjöf vildu banda-
ríkjamenn tengja saman tvo mikil-
væga sögulega atburði, landafundi
Leifs Eiríkssonar í Vesturheimi og
stofnun elsta löggjafarþings í heimi
á Þingvöllum.
Geta má nærri að íslendingum
þótti gjöfm góð enda hefur hún
lögnum verið talin mikilvæg viður-
kenning bandarískra stjórnvalda á
landafundum Leifs. Ásgeir Ásgeirs-
son, þáveyandi forsætisráðherra,
bað sendiherrann fyrir bestu þakk-
lætiskveðjur vestur um haf og um
kvöldið var sendiherranum haldin
vegleg veisla á Hótel Borg sem þá
var glæsilegasta hótel landsins.
Arnarhólsholt
Skólavörðuholt var einnig nefnt
Skólavörðuhæð en hvoru tveggja,
sem og samnefndur stígur, draga
nafn sitt af Skólavörðunni sem stóð
nokkurn veginn þar sem Leifur
stendur núna og starir vestur um
haf.
Fyrir daga Skólavörðunnar var
Skólavörðuholt nefnt Arnarhóls-
holt. Þar voru lengi beitarhús frá
bænum Arnarhóli sem stóð þar sem
stytta Ingólfs stendur. Ekki er vitað
með vissu hvenær Amarhóll varð
sérstök jörð en tU eru heimUdir um
jörðina frá 1534.
Þegar tukthúsið (Stjómarráðs-
húsið) var reist i landi Arnarhóls
1765-70, tók mjög að hnigna búskap
á Arnarhóli og voru bæjarhúsin þar
rifln 1828.
Hólavallarskóli
Það voru skólapUtar við HólavaU-
arskóla sem fyrst hlóðu Skólavörð-
una árið 1793. HólavaUarskóli var
arftaki Skálholtsskóla og stóð á
HólaveUi, þar sem Garðastræti er
hæst, skammt norðan við kirkju-
garðinn við Suðurgötu. Skólinn var
starfræktur á árunum 1786-1804 en
þá var hann lagður niður. Haustið
1805 hófst síðan skólahald á Bessa-
stöðum.
Heföir skólapilta
Skólavarða hafði staðið í holtinu
fyrir norðan Skálholt um langan
aldur og var hefð fyrir því meðal
skólapUta að sjá um árlegt viðhald
hennar og hrópa þar heróp eru þeir
komu tU náms á haustin.
Er skólinn var fluttur á HólavöU
við Reykjavík héldu skólapUtar við
heíðinni og reistu sér vörðu. Henni
var valinn staður efst á Arnarhóls-
holti, og eins og fyrr er getið, þar
sem nú er stytta Leifs heppna. Þar
lá þá þjóðleiðin tU Reykjavíkur og
þaðan var mest víðsýni í nágrenni
skólans. Er Skólavarðan hafði verið
hlaðin 1793, gátu skólapUtar hrópað
sín þrjú heróp á leið tU skólans á
haustin. Heróp þessi voru nefnd
signum. Var fyrst hrópað við EUiða-
ár, síðan í Öskjuhlíð og loks við
Skólavörðuna.
En þegar HólavaUarskóli var
lagður niður var enginn tU að halda
við Vörðunni. Þess var því skammt
að bíða að Varöan hrundi,
Kriegers Minde
Annar kafli skólavörðunnar hefst
1834. Þá rís ný varða þar sem gamla
varðan hafði staðið, en öUu stærri
og verklegri. Hún var femhymt og
mjókkaði nokkuð upp. Utan á henni
vom tvö þrep neðst og bekkir á
þrepunum er vísuðu í vestur.
Jón Helgason biskup heldur því
fram í Annálum Reykjavíkur að
Krieger stiftamtmaður hafi látið
Leifur heppni Eiríksson og Hallgrímskirkja á Skólavörðuholti.
i i
h- .

Skólavarðan skömmu eftlr aldamótin 1900
Skólavörðuholtiö var lengi vinsæll útivistar- og útsýnisstaöur. Þangaö fóru
mæður meö börn sín á góöviörisdögum og ungir elskendur á fögrum
sumarkvöldum. í Afmælisdikti orti Þórbergur Þóröarson m.a. eftirfarandi um
Skólavöröuholtiö sem sungiö er viö gullfallegt lag Atla Heimis Sveinssonar:
í Skólavðrðuholtið hútt
hugurinn skoppar núna
Þar var áður kveðió kátt
og kalsaó margt um rrúna
Þar var Herdís. Þar var smúkt.
Þar skein sól í heiói.
Þar var ekki á hœkjum húkt
né hitt gert undir leiöi.
hlaða vörðuna á eigin kostnað og
ryðja göngustíg að henni þar sem
nú er Skólavörðustígur. Og því er
ekki að neita að upphaflega var
þessi varða nefnd Kriegers Minde
en fékk þó fljótlega aftur sitt gamla
Skólavörðuheiti.
Ámi Óla skrifaöi sögur Skóla-
vörðunnar 1946 og var þá vantrúað-
ur á þetta meinta örlæti stiftamt-
mannsins. Hann taldi réttara sem
Jón Þorkelsson hafði eftir Geir
Zoéga kaupmanni, að kaupmenn i
bænum hafi látið hlaða vörðuna,
stiftamtmanni til heiðurs.
Þessi varða sem var bundin sam-
an með trégrind, þótti svo mikil
bæjarprýði að bæjarstjóm sam-
þykkti, 1835, að sjá um viðhald
hennar. Ekki var staðið viö þá sam-
þykkt betur en svo að trégrindin
fúnaði og dag einn í blíðskapar-
veðri, árið 1858, hrundi Varðan und-
an eigin þunga.
Einkaframtak bæjarfógeta
Það var síðan Árni Thorsteins-
son, bæjarfógeti sem hóf þriðja og
síðasta kaflann í sögu Skólavörð-
unnar. Hann setti fram þá hugmynd
við bæjarbúa, 1868, að þeir byggðu
alvöru útsýnistum þar sem Skóla-
varðan hafði staðið. Fékk Ámi
fremur dræmar undirtektir og gekk
því sjálfur í málið. Hann fékk Sig-
urð Guðmundsson málara til að
teikna tuminn en Sverri Runólfs-
son steinsmið til að byggja hann.
Tuminn var tilbúinn haustið 1868,
var níu álnir á hvem kant og
fimmtán á hæð og þótti mikið
mannvirki á þeim tíma.
Ámi afhenti nú bæjarstjóminni
þetta mannvirki og gat þess í leið-
inni að hann vildi gjarnan fá sem
mest af kostnaöinum endurgreitt.
Það gekk eftir auk þess sem mann-
virkið varð til þess að bæjarstjómin
lét gera betri veg upp Skólavörðu-
holtið og áfram suður í öskjuhlíð.
Skólavarðan þótti nú þarfaþing
og hin mesta bæjarprýði. Hún
gnæfði lengi yfir önnur mannvirki
Reykjavíkur, varð helsta kenni-
mark bæjarins um áratuga skeið,
svipað og Perlan og Hallgrímskirkja
í dag, varð vinsæll útsýnisstaður
fyrir ferðamenn og Reykvíkinga
sjálfa og ómissandi kennimark fyrir
ferðamenn á leið til bæjarins ofan af
heiði og fyrir sjómenn úti á Flóa. j
En jafnvel þessi glæsilega Skóla-
varða átti sitt hnignunarskeið eins
og fyrirrennarar hennar. Eftir því
sem byggðin hækkaði og færðist of-
ar í holtið dró sífellt úr reisn vörð-
unnar sem holtið dregur nafn sitt
af. Að lokum kaffærði byggðin
Vörðuna, og árið 1931, árið áður en
Mr. Coleman, afhenti íslendingum
Leif heppna á Skólavöröuholti, var
Skólavarðan rifin.
-KGK
Allir íþráttaviðburðir í beinni á risaskjám. Ponl. Enður matseðill.
Tökum að okkur hópa, starfsmannafélög. Stórt og gott dansgólf.
Etæjarlind 4 • 201 Kópavugur • iími 544 5514