Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.2002, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2002
Menning_________________________________________________________________________________________________________________________DV
Umsjón: Siija Aðalsteinsdóttír silja@dv.is
Sögur rœkta samúð
- segir Guðrún Eva Mínervudóttir sem yrkir óð til sagnalistarinnar í sögu af sjóreknum píanóum
leiðinga. Við grípum það betur, gerum
það að okkar reynslu, fmnst næstum
eins og við höfum upplifað það sjálf.
Mér finnst sjálf sagnalistin hafa verið
á undanhaldi og ég vil skrifa sögur
sem maður dettur inn í og gleymir
öllu öðru meðan maður les. Stærsti
glæpur rithöfunda er að skrifa leiðin-
legar bækur. Það er hægt að segja allt
á skemmtilegan hátt, meira að segja
að líf nútímamannsins sé innantómt
og leiöinlegt."
Þaö er fótur
Guðrún Eva sagðist hafa verið full
tvö ár að skrifa bókina um sjóreknu
píanóin - Albúm, bókin sem kom út i
vor sem leið, hefði bara dottið henni í
koll í dropatali. - Hvað tók þá svona
langan tíma?
„Ég eyddi hugmyndunum svo hratt
að ég gat ekki skrifað nema fjóra tíma
á dag, svo varð ég að hlaða.“
- Hvaðan koma allar þessar hug-
myndir? Er fótur fyrir einhverju í
þessari bók?
„Já, mjög mörgu. Ég byggi á atburð-
um sem ég hef veitt úr hinum ýmsu
sagnabrunnum, ekki síst í fjölskyldu
minni þó að sagan sé laus við að vera
ævisöguleg."
- En þetta átakanlega
minni með píanóin sem
urðu úti á bryggjunni af
því ekki var til fé til að leysa
þau úr tolli - er eitthvað satt
í því?
„Já, sú saga er dagsönn -
nema hvað ég dró úr henni eins
og ég gerði reyndar oftar. Píanóin
voru ekki níu eins og í bókinni held-
ur sextán. Það var afi minn sem lenti
í fangelsi út af því máli og aðrir málsaðilar voru
móðir mín og nemendur hennar. En ég tek fram
að lögfræðingurinn sem lendir í fangelsi í sögunni
er mjög ólíkur afa mínum. Hann var mikill
öðlingsmaður. Það er meiri púki í lögfræðingnum
í sögunni."
- Þú sagðir áðan að þú vildir láta boðskapinn
koma fram í sögunni sjálfri. Hvað viltu segja með
þessari sögu?
„Það er auðvitað margt í þessari sögu en meg-
inþemað er mikilvægi sagnalistarinnar fyrir
manneskjuna. Sögur dynja stöðugt á okkur, jafn-
vel þeim sem lesa ekki, og þær hafa miklu stærra
hlutverk en bara að skemmta okkur. Þær hjálpa
okkur að vera fleiri en ein manneskja - og, sem
sagt, rækta með okkur samúð.“
Guörún Eva Mínervudóttir er ákveöin
í að hœtta aö skammast sín fyrir aö vera
ekki nema á þrítugsaldri - enda eldist
þaö hraöbyri af henni. „Ég veit aö ég geri
ekkert núna sem ég geri ekki enn þá bet-
ur þegar ég er fimmtug, ég veit hversu
stutt ég er komin á leió,“ segir hún og
horfir á blaöamann dökkum augum. En
ekki lœtur hún þaö stööva sig. Nýja bók-
in hennar, Sagan af sjóreknu píanóun-
um, erfimmta bók hennar á jafnmörgum
árum og önnur bók hennar í ár. Þó ligg-
ur hún yfir texta sínum, endurskrifar
heilu skjölin í staö þess aö fikta viö þau í
tölvunni. Hún sér ekki sjarmann viö
„óheflaðan stíl“.
Björgun úr sálarháska
- Eins og Fyrirlestur um hamingjuna (sem kom
út árið 2000) fjallar nýja bókin um fjölskyldur og
ég velti fyrir mér hvort þú sért kannski veik fyr-
ir ættarsögum?
„Já - eða bara sögum," segir Guðrún Eva. „Það
kemur út mikið af bókum núna sem gerast á mjög
stuttum tíma og eru kannski fremur hugleiðingar
en beinlínis sögur. Mér finnst betra að koma hug-
myndum á framfæri gegnum sögur. Þessi bók er
eiginlega óður til sagnalistarinnar sem hefur það
hlutverk í heiminum að rækta samúð með fólki -
og ég held að hún geri það. Þetta eru raunar ekki
mín orð en það hringdu allar bjöllur í kollinum á
mér um leið og ég heyrði þau. Kunningi minn var
að útlista fyrir mér kenninguna í BA-ritgerð sinni
í heimspeki og vissi ekki að hann væri að bjarga
mér úr sálarháska, þetta datt bara upp úr honum
á götuhorni!
Frá því ég byrjaði að skrifa hef ég verið hálf
miður mín yfir að vera ekki að gera almennilegt
gagn I heiminum," heldur Guðrún Eva áfram, „að
ég skyldi leyfa mér að sitja bara og bulla inn á
tölvu til að skemmta fólki. Mér fannst að ég ætti
heldur að vera i Afríku að passa eyðnisjúk böm
eða rækta eitthvað uppi í sveit. En þegar ég
heyrði þessi orð áttaði ég mig um leið á því hvað
sögur eru mikilvægar. Ég held að við skiljum bet-
ur það sem okkur er sagt í gegnum sögur, óbeint,
en það sem er sagt beint í formi greina eða hug-
Sagan af sjóreknu píanóunum, sem
Bjartur gefur út, gerist á um það bil
fimmtíu árum og vafamál virðist við
fyrstu sýn hvort þetta eru tengdar smá-
sögur eða skáldsaga. - Hvernig er hún
hugsuð?
„Alls ekki sem safn af þáttum eða
smásögum," svarar Guðrún Eva hik-
laust. „Bókin er svipuð Fyrirlestri um
hamingjuna að þvi leyti að hún stekkur
til í tíma en þetta er skáldsaga með
framvindu og mikilli atburðarás, ég gríp
niður í lifi persónanna þegar líf þeirra
tekur afdrifaríkum breytingum. Ástæða
þess að hún gerist á svona löngum tíma
er að ég vildi hafa hana dálítið hraða -
dramatík virkar betur þegar fjallað er
um hana af léttleika. Ég splæsti mörgum
hugmyndum í þessa bók og mörgum per-
sónum en reyndi samt að hafa hana heil-
steypta og góða aflestrar. Ég hef verið að
stúdera léttleikann frá því ég byrjaði að
skrifa og þessi bók er ákveðinn hápunkt-
ur þeirra rannsókna. Næsta bók verður
ný byrjun."
DV*IYND HILMAR ÞÓR
Guðrún Eva Mínervudóttir rithöfundur
Stærsti glæpur rithöfunda er að skrifa leiöinlegar bækur. Það
er hægt að segja allt á skemmtilegan hátt, meira að segja að
llf nútímamannsins sé innantómt og leiðinlegt.
Tónlist
Syngjandi Sálarfónía
DV-MYND SIG. JÖKULL
Töfrum slungiö augnablik
Bernharður Wilkinson og Stefán Hilmarsson á Sinfóníutónleikum í gærkvöld.
Á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
íslands í gærkvöld var þéttskipað í
bæði salnum og á sviðinu. Það hafði
staðið til að sameina hljómsveitimar
tvær, Sálina hans Jóns míns og Sinfón-
íuhljómsveit íslands, á aðeins einum
tónleikum en úr verða þrennir tónleik-
ar vegna þess mikla áhuga sem tíma-
bundin sameiningin vakti. Hitt er líka
sennilegt að einleikur Unu Sveinbjam-
ardóttur fiðluleikara í Fiðlukonserti
eftir Philip Glass hafi vakið áhuga
margra.
Fyrri hluti tónleikanna hófst á ein-
hverju lélegasta verki sem heyrst hef-
ur leikið af Sinfóníuhljómsveitinni um
lángt árabil. Short Ride in a Fast
Machine eftir John Adams stendur
hvorki undir titlinum né myndi það
skána nokkuð við að heita ekki neitt. Þetta er frekar
kyrrstætt og hávaðinn spennulitill. Þama mátti þó
heyra góðan hornleik. Stjórnandinn, Bernharður
Wilkinson, gat lítið gert annað en sjá til þess að verk-
inu lyki sem fyrst, en hann átti eftir að sýna góð til-
þrif síðar.
Fiðlukonsertinn fyrrnefnda skyldi enginn reyna
að hlusta á nema sallarólegur eða að minnsta kosti
mjög móttækilegur fyrir léttvægu, hringsniðnu
poppi með minimalísku ívafi. En takist manni að
fara í þann gír þá er þetta finlegur og oft seiðandi
vefur sem svæfir og huggar. Fjarvera egósins í ein-
leiknum, þar sem lítið er gert til þess að leyfa fiðlu-
leikaranum að skína, er næstum truflandi sé hefðin
höfð í huga. Una lék fallega, tónninn oft góður og
sambandið við hljómsveitina náið. Tvíröddun við
bassana í lok fyrsta kafla var töfrandi og annar kafl-
inn var leystur upp í lokin af öryggi. Sinfóníuhljóm-
sveitin var hins vegar í þessu verki eins og glímu-
kappi að leika við fiðrildi, svo mikið þurfti að halda
krafti hennar niðri til að fiðluröddin heyrðist og
blærinn væri í samræmi við efnið. Þessi konsert er
líklega ekkert síðri af hljómdiski og það segir hefl-
mikið um verkið.
Sálin hans Jóns mins steig á sviðið með Sinfóníu-
hljómsveitinni eftir hlé og flutt voru eOefu lög eftir
meðlimi hennar í útsetningu Þorvaldar Bjarna Þor-
valdssonar. Aðeins tvö af þessum lögum eru þekkt
frá því fyrr á þessu ári, hin eru ný. Um útsetningarn-
ar er það að segja að þær reyndust skemmtOega
blandaðar húmor, oft mjög þéttar, litir sóttir í ýmsar
áttir og mörg gagnstefin við laglínur og saxófónleik
vel unnin. Eitt er þó vert að hafa i huga næst og það
er að gefa trommusettinu meira frí, setja trommu-
leikarann inn í ótrúlega sterka sveit slagverksleik-
ara Sinfóníuhljómsveitarinnar og nýta slag-
verksvíddina miklu betm- og meira.
Þannig mætti hugsanlega ná fram meiri
sveiflu eða lifandi hryn. TOvitnanir voru
hugvitsamlega notaðar og fléttaðar af
leOcni saman við efnið. GOdir það bæði
um stef Mussorgskys og svo í annað lag
Sálarinnar í laginu Vatnið. Hljóðblöndun-
in, bæði tæknOeg og frá hendi stjórnanda,
hefur auðvitað mikO áhrif á heOdarsvip-
inn og oft var ójafnvægi verulegt í gær.
Málmblásturshljóðfæri hafa t.d. sum mjög
vítt styrksvið og nauðsynlegt að draga nið-
ur í þeim á köflum. Trommusettið var þeg-
ar nefnt og ekki hefði þurft að leggja svona
mikið upp úr því að hafa rödd Stefáns
þetta framarlega i hljóðinu - hann stend-
ur fyOOega fyrir því að renna betur inn í
vefinn, röddin örugg, hrein og sérstæð i
lit.
Lögin voru sum góð og aldrei að vita nema að þau
eigi eftir aö syngja síðar í höfðinu á manni eins og
mörg lög Sálarinnar hafa gert gegnum tíðina. Laga-
smiðurinn Guðmundur Jónsson hefur ekki bara gott
vald á gítarnum heldur greinOega líka á vandaðri
lagasmíð. HeOdin var sterk og sannfærandi.
Gestir fógnuðu hinni sinfónísku Sál eða Sálarlegu
Sinfóníu með standandi húrrahrópum og blístri,
uppskáru hvert aukalagið á fætur öðru og ljóst að
margur hefði vOjað halda áfram miklu lengur.
Sigfríður Björnsdóttir
Slnfóníuhljómsvelt íslands í Háskólabíól 21.11. 02: John
Adams: Short Ride in a Fast Machine. Phllip Glass: Fiðlu-
konsert. Elnleikari: Una Sveinbjörnsdóttir. Sálin hans Jóns
míns: Lagasyrpa í útsetningu Þorvaldar Bj. Þorvaldssonar.
Tónleikarnir verða einnig í kvöld kl. 19.30 og á laugardag kl,
17.
Þetta vilja börnin
sjá og heyra
Á morgun kl. 13 verður opnuö
sýning á myndskreytingum úr nýj-
um barnabókum í Gerðubergi.
Meðal listamanna eru Sigrún Eld-
járn, Brian POkington, Ólafur
Gunnar Guðlaugsson og Áslaug
Jónsdóttur.
Alls verða sýndar myndir úr
nær fjörutíu bókum eftir tuttugu
og tvo myndskreyta og gefst börn-
um kostur á að velja þá mynd-
skreytingu sem þeim þykir best.
Sýningin er unnin í samvinnu við
Fyrirmynd, Félag íslenskra mynd-
skreyta, og stendur tfl 6. janúar.
Kl. 13.30 hefst svo lestur úr nýj-
um barnabókum í Gerðubergi og
þar má vænta fregna af ýmsum
ástsælum persónum. Hvað er tU
dæmis að frétta af Blíðfinni?
Kunna Snuðra og Tuðra að baka
piparkökur? Er brauð með Drauga-
súpunni? Kemst Benedikt búálfur
tfl Drekabyggða?
Höfundarnir sem lesa eru Guð-
rún Helgadóttir, Halldór Baldurs-
son, Iðunn Steinsdóttir, Kristín
Helga Gunnarsdóttir, Kristín
Steinsdóttir, Ólafur Gunnar Guð-
laugsson, Sigrún Eldjárn og Þor-
valdur Þorsteinsson. Kuggur og
Málfríður bregða sér úr bók og
kynna dagskrána. Aðgangur er al-
gjörlega ókeypis.
15.15 - Tímahrak
Tólf tónverk verða frumflutt kl.
15.15 á Nýja Sviði Borgarleikhúss-
ins á morgun. Tónlistarmennimir
sem fram koma eru HOmar Jens-
son, gítar og rafhljóð, Matthías
Hemstock, slagverk og rafhljóð,
Pétur Grétarsson, slagverk, og Sig-
urður Halldórsson, selló. Flutning-
ur verkanna verður bæði á staðn-
um og úr fortíðinni auk þess sem
þau munu hljóma í undir- og yfir-
meðvitund áheyrenda þannig að
framtíðin kemur við sögu líka!
Níu verk eru eftir meðlimi hóps-
ins, aðrir höfundar eru Giovanni
Battista Vitali (1632-92), Sveinn L.
Bjömsson, Guðni Franzson og Lár-
us Grímsson.
Mahler, Hummel,
Schubert
Á tónleikum Kammermús-
íkklúbbsins á sunnudagskvöldið
verða leikin verk eftir þrjú tón-
skáld. Fyrst er kvartettskafli frá
1876 eftir Gustav Mahler, síðan
Kvintett í Es-moll op. 87 eftir Jo-
hann Nepomuk Hummel og loks
Silungskvintettinn þekkti frá 1819
eftir Franz Schubert. Flytjendur
eru Anna Áslaug Ragnarsdóttir pí-
anó, Laufey Sigurðardóttir fiðla,
Þórunn Ósk Marínósdóttir lág-
fiðla, Richard Talkowsky knéfiðla
og Hávarður Tryggvason bassa-
fiðla.
Tónleikarnir verða að venju í
Bústaðakirkju og hefjast kl. 20.
Listin aö lifa líf-
inu
Hörpuútgáfan hef-
ur gefið út tvær fal-
legar og handhægar
spakmælabækur.
Heitir önnur Listin
að lifa lifinu í saman-
tekt Þorvalds Braga-
sonar en hina tók
BragLÞórðarson sam-
an og heitir hún Kon-
ur og karlmenn.
Þarna má lesa
margan fornan sann-
leik, til dæmis þenn-
an frá Afríku: „Hund-
ur sem hefur bein er aldrei óhultur"
- eða þessi orð sem höfð eru eftir
Helen Rowland: „Sá sem biður konu
um að mega kyssa hana, áður en
hann gerir það, veltir á ósæmilegan
hátt ábyrgðinni yfir á hana.“