Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2003, Blaðsíða 10

10
DV
LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 2003
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson
Aöalrltstjóri: Óli Björn Kárason
Rltstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aðsto&arritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiðsla, áskrift:
Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5749
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Opin umrœða
Enn er það svo að margir
telja það ekki rétt hjá fjölmiðl-
um að fjalla með opnum hætti
um mein samfélagsins. í hug-
um þeirra er slíkt óþægilegt -
betra sé að þegja opinberlega
en reyna að leysa vandamálin og laga það sem miður fer fyr-
ir luktum dyrum. Ritstjórn DV mun aldrei taka undir slík
sjónarmið þó vissulega þurfi oft að meta hvenær tími og
staður er réttur.
DV greindi frá því síðastliðinn fimmtudag að starfsmað-
ur leikskóla í Reykjavík væri grunaður um kynferðislega
misnotkun á fjögurra ára stúlkubarni. Skiljanlega vakti
fréttin athygli en jafnframt óhug. Varla er hægt að hugsa
sér neitt nöturlegra en að starfsmaður leikskóla skuli mis-
nota aðstöðu sína með þeim hætti sem grunur leikur á. For-
eldrar og börn hafa alla tíð litið á leikskóla og grunnskóla
jafnt sem griðastaði sem menntastofnanir.
Fá mál eru erfiðari fyrir fjölmiðla en fréttir af misnotkun
bama. Ákvörðun hvort, hvenær og hvernig slíkar fréttir eru
fluttar markast af hagsmunum fórnarlambsins, ekki hags-
munum stofnana eða yfirvalda. En fyrr fremur en síðar er
nauðsynlegt að varpa kastljósinu að meinsemdinni. Mein
samfélagsins verða ekki læknuð eða skorin burt með þögn-
inni heldur með opinskárri og hreinskilinni umræðu.
„Ég hef nokkur dæmi um börn, þar á meðal skýr dæmi
um tvö böm sem hafa lesið umfjallanir í DV um kynferðis-
ofbeldi gagnvart börnum. Þau hafa fyrir tilverknað ykkar
umfjallana sagt frá og fengið hjálp,“ sagði Vigdís Erlends-
dóttir, forstöðumaður Barnahúss, í samtali í DV í kjölfar áð-
urnefndrar fréttar blaðsins: „Það hefur sýnt sig hvað eftir
annað að börn sem sjá einhvers staðar umfjöllun, þar sem
fram kemur að þau eigi að segja frá ef þau verða fyrir svona
löguðu, átta sig allt í einu og vita þá hvað þau eiga að gera.“
Þeir sem beint eða óbeint leggjast gegn eða gagnrýna fjöl-
miðla fyrir opinskáa umfjöllun um ofbeldi gegn bömum eru
ekki að gæta hagsmuna barna. Þvert á móti.
Afturhald á afturhaldi
Það er ótrúlegt til þess að
hugsa að ekki er lengra síðan
en sautján ár frá því að Al-
þingi ákvað að afnema einka-
rétt ríkisins á útvarps- og sjón-
varpsútsendingum. Árið 1985
telst í huga flestra til nútímans, en samt fannst þá forn
hugsun furðuvíða. Ekki síst á Alþingi.
Það trúir því sjálfsagt enginn nema hann fletti því upp
sjálfur að árið 1985 var ekki meirihluti fyrir því á Alþingi
að afnema þennan einkarétt ríkisins! Frumvarpið var þó
samþykkt með tuttugu og níu atkvæðum því að ellefu sátu
hjá - þeirra á meðal sjálfur forsætisráðherrann, Steingrím-
ur Hermannsson. Sautján voru á móti; þrír þeirra sitja enn
á Alþingi. Því var haldið fram að með þessu væri rekstri
Ríkisútvarpsins stefnt í voða og komið í veg fyrir æskilega
fjölbreytni í útvarpsrekstri!
Þremur árum síðar var loksins leyft að framleiða, flytja
inn og selja bjór hér á landi. Þá voru úrslitin á Alþingi held-
ur skárri: 36-25.
Það sem stendur upp úr þegar þetta er rifjað upp er hve
fljótt samfélagið hefur hreyfst í átt til frjálsræðis á mörgum
sviðum. Og hvort sem menn kunna að meta bjórinn eða dag-
skrá frjálsra útvarpsstöðva dettur engum í hug að hverfa til
baka, ekki einu sinni þeim sem ákafast mótmæltu.
Afturhaldið er á hröðu afturhaldi undan frelsinu - sem sí-
fellt sannar sig.
Oli Bjorn Karason
Brautin breið
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ritstjóri
m
Ritstjórnarbréf
Tímamót eru i umferðarmálum
íslendinga í dag þegar tekin verður
fyrsta skóílustunga að tvöföldun
Reykjanesbrautar. Loksins - er lík-
lega fyrsta orðið sem kemur upp í
huga fjölda fólks - loksins verður
þessi þjóðbraut á milli flugstöðvar
landsmanna og höfuðborgar gerð
að öruggum vegi sem menn þurfa
ekki að fara um með óttann í
baksætinu. Loksins sjá menn fram
á að geta ekið inn til landsins með
nokkurri reisn og brosi. Loksins
höfum við efni á sjálfsögðum hlut.
Tvö ár eru í dag frá því Reyknes-
ingar og aðrir áhugamenn um
breikkun Reykjanesbrautar troð-
fylltu Stapann í Njarðvik og kröfð-
ust þess að ráðamenn þjóðarinnar
tækju sig saman í andlitinu og létu
af loforðaflauminum en hæfu að-
gerðir þess í stað. Þetta var magn-
aður fundur og sýndi ríka sam-
stöðu og ekki síst samhug með
þeim mörgu sem hafa og eiga enn
um sárt að binda vegna þeirrar
dauðagildru sem vegurinn er.
Hann hefur heimtað 52 mannslíf,
óteljandi sár.
Þétt setinn bekkurinn
Sá sem hér heldur á penna stýrði
fundinum í Stapa fyrir tveimur
árum. Pallborðið sátu ráðherrar og
þingmenn ásamt vegamálastjóra og
úti í sal voru bekkimir svo þétt
setnir að ekki verður við annað
jafnað í sögu hússins. Greinilegt
var á máli Suðumesjamanna, sem
voru í miklum meirihluta á fundin-
um, að þeim fannst þeir vera af-
skiptir í vegamálum og engan veg-
inn njóta nálægðarinnar við
Reykjavík. Úr andlitum fólksins
mátti lesa svip löngu brostinnar
þolinmæði.
Á fundinum var því hent á loft
hvort Suðurnesin væru of nálægt
Reykjavík! Já, það væri ástæða
þess að ekkert heföi verið gert.
Spurt var hvort ráðist hefði verið í
breikkun Reykjanesbrautar miklu
fyrr ef íbúar svæðisins væru færri
og byggju lengra úti á landi! Það
var hlegið að spurningunni um
stund en þagað á eftir því ef til vill
fól hún í sér óþægileg sannindi fyr-
ir stjórnmálamenn og ráðherra:
Pólitískar keilur í vegamálum hafa
verið slegnar með mestu tilþrifun-
um lengst úti á landi.
Táknrænn dagur
Fyrsta skóflustungan að breikk-
un Reykjanesbrautar er tekin á af-
mælisdegi baráttunnar fyrir þess-
um veigamiklu samgöngubótum.
11. janúar er þar að auki táknrænn
dagur að því leyti að 11 táknar á
sinn hátt þau tvö strik sem menn
hefur dreymt um að liggi um
Reykjanesið. Og nú er sá draumur
orðinn að veruleika. Vinnubúðir
hafa verið reistar í hrauninu og
starfsmenn Eyktar, Háfells og Jarð-
véla geta látið hendur standa fram
úr ermum og byrjað sjálfa vega-
lögnina.
Skóflustungan í dag er upphafið
að fækkun slysa á þessum slóðum.
Og umferðaröryggi skiptir öllu
máli á vegum landsins. Kröfur sam-
tímans lúta að hraða og öryggi og
þetta tvennt hefur ekki farið saman
á íslenskum vegum fram að þessu.
Þvert á móti hefur íslenska. vega-
kerffö verið heimsfrægt fyrir galla
sina og bágborið ásigkomulag. Saga
þess er hlykkjótt og fátækleg. í
reynd lærðu íslendingar ekki að
leggja vegi og reisa brýr fyrr en vel
var liðið á síðustu öld.
Hundruð mannslífa
Lélegt umferðarkerfi í þéttbýli
jafnt sem dreifbýli hefur kostað
hundruð mannslífa á síðustu árum.
Aðeins á síðasta ári létust 29 lands-
menn í bílslysum. Það er ógnartala
og á bak við hana eru líklega hund-
ruð nákominna ættingja sem sitja
eftir í angist sinni og sorg. Enn hef-
ur enginn látist í umferðinni það
sem af er ári en því miður er þess
aðeins að biða að fyrsta slysið
heimti mannslíf. Köld tölfræðin
sýnir að búast má við að tveir ís-
lendingar deyi í umferðinni á
næstu dögum.
(Menn) geta horft stoltir
til hópsins sem barist
hefur ötullega fyrir
breikkun Reykjanes-
brautar. Þar er á ferð fólk
sem sagði einfaldlega
hingað og ekki lengra eft-
ir að fjölmiðlar höfðu
fjallað um hvert dauða-
slysið af öðru á þessum
25 kilómetra kafla milli
byggða á nesinu. íslend-
ingar þurfa fleiri svona
hópa sem láta sig varða
öryggismál á vegum úti.
Athygli vekur að öll dauðaslysin
í umferðinni á síðasta ári gerðust
utan skilgreinds þéttbýlis. Hinir
látnu voru fjórtán karlmenn, tíu
konur, fimm stúlkur. í þessum
hræðilegu slysum létust 12 í
árekstrum, tveir í bílveltum, fjórir
vegna vindhviða og tveir þegar
ekið var á staur. Eitt bam varð fyr-
ir bíl gangandi. Þetta eru hrikaleg-
ar tölur sem eiga að hrista upp í
þjóðinni en ef til viil gera þær það
ekki lengur. Ef til vill lítum við
undan þegar við sjáum töluna 29 á
trönum uppi við Sandskeið í árs-
lok.
Misjöfn viðbrögð
Sigurður Helgason, starfsmaður
Umferðarstofu, sagði nýlega á síð-
um blaðsins að ef upp kæmi sjúk-
dómur sem kosta myndi 29 manns-
líf á einu ári yrðu viðbrögð samfé-
lagsins mjög ákveðin. Sú staðreynd
að jafn margir látist í umferðarslys-
um kalli ekki á eins sterk viðbrögð.
„Viö megum hins vegar aldrei
nokkurn tíma sætta okkur við að
missa fólk í slysum," segir Sigurð-
ur, „og þess vegna verður að grípa
til ákveðinna aðgerða þegar í stað
með aðild vegfarenda."
Þetta er rétt hjá Sigurði. Og hann
getur, sem aðrir, horft stoltur til
hópsins sem barist hefur ötullega
fyrir breikkun Reykjanesbrautar.
Þar er á ferð fólk sem sagði einfald-
lega hingað og ekki lengra eftir að
fjölmiðlar höfðu fjallað um hvert
dauðaslysið af öðru á þessum 25
kílómetra kafla milli byggða á nes-
inu. íslendingar þurfa fleiri svona
hópa sem láta sig varða öryggismál
á vegum úti. Dæmin sanna að það
þarf að hrista reglulega upp í
stjórnmálamönnum og embættis-
mönnum.
Verstu ökumennirnir!
Frétt DV á blaðsíðu 2 í blaðinu i
dag vekur landsmenn til enn frek-
ari umhugsunar um öryggi á veg-
um landsins. Þar er sagt frá nýrri
skýrslu frá Efnahags- og framfara-
stofnun Evrópu, OECD, sem sýnir
að íslendingar eru verstu ökumenn
í Evrópu! Þetta er alvarleg fullyrð-
ing og vissulega er hér máttur töl-
fræðinnar mikill gagnvart fá-
mennri þjóð. Engu að síður sýna
tölumar að hvergi í Evrópu hefur
tíðni dauðaslysa í umferðinni auk-
ist jafn mikið frá 1900 og fram til
síðasta árs.
Á þessum tíma hefur dauðaslys-
um á íslenskum vegum fjölgað um
þriðjung. Það er skelfmg há tala.
Tékkar koma í öðru sæti á þessum
lista en þar í landi hefur dauðaslys-
um fjölgað um 15 af hundraði á
tímabilinu. Nágrannar þeirra, Ung-
verjar, standa sig best, en þar hefur
dauðaslysum i umferðinni fækkað
um helming á þessum eina áratug.
Þarna munar miklu. Og vissulega
munar um allt í þessum efnum. Á
bak við hverja tölu eru mannslíf
sem kippt er úr umferðinni á einu
augabragði.
Tákn um lífsvilja
Skóflunni sem fer á loft suður í
Kúagerði verður komið fyrir á góð-
um stað. Hún er tákn um að fólki er
ekki sama í þessum efnum. Hún er
tákn um lífsvilja og þor. Á næstu
vikum taka stórvirkar vinnuvélar
við og leggja nýja vegu sunnan
gömlu Reykjanesbrautarinnar sem
opnuð var með ríkulegri viðhöfn og
stolti landsmanna fyrir rösklega
þrjátíu árum. Þá var önnur umferð
á landinu, vinstri umferð og annar
hraði, aðrir bílar, hægara líf.
Nærri lætur að allt hafi nú tvöfald-
ast.
Það sem eftir situr er þó öku-
maðurinn í eigin bíl. Hans er
ábyrgðin sem fyrr. Lykilatriði í
umferðinni er að ökumenn fari
ekki hraðar en leyfílegt er því það
er ekki að ástæðulausu sem há-
markshraði er gefinn upp á vegum
landsins. Þeir leyfa ekki akstur á
öðru hundraðinu. Þeir leyfa allra
síst ofsaakstur. Hver ökumaður
verður að hugsa sem svo að hann
sé hluti af kerfi sem verður að
ganga upp. Og þegar upp er staðið
skiptir hraðinn ekki öllu máli í líf-
inu heldur lífið sjálft.