Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.2003, Qupperneq 14

14
Menning
Kjólasýning Jacqueline
í Tískusafninu í París, Le Musée
de la mode et du textile, hefur verið
opnuð forvitnileg sýning á fötum
Jacqueline Kennedy frá þeim tíma
þegar hún var forsetafrú Bandaríkj-
anna.
Það á vel við að sýna fatnað Jacqueline í
París því þangað sótti hún flestar sínar fræg-
ustu flíkur, löndum hennar til nokkurrar
gremju. Einkum hafði keppinauturinn Pat
Nixon nokkrum sinnum orð á því í kosninga-
baráttunni 1960 hvað Jacqueline væri óþjóð-
rækin að versla ekki í heimabyggð.
Ferskur gustur
Jacqueline Kennedy var tólf árum yngri en
eiginmaður hennar, John F., sem varð forseti
Bandaríkjanna árið 1960. Hún var fædd 1929 og
giftist honum þegar hún var 24 ára, árið 1953.
Hún var óhemju glæsileg kona, fluggreind og
vel menntuð, mikill málamaður og einstaklega
smekkleg eins og fram kom meðal annars í því
hvemig hún endurskipulagði innbú Hvíta
hússins í sinni tíð þótt stutt væri. Ekki síst var
hún einstaklega heillandi í fasi og klæðaburði.
Jacqueline þótti vera eins og ferskur gustur
í stöðnuðu embættisandrúmslofti þar sem hún
stóð við hlið manns síns við embættistökuna,
klædd elegant kjólkápu með hálfermum og
stórum yfirdekktum tölum með nettan loð-
kraga um grannan hálsinn og lítinn hatt sem
tyllt var ofan á dökkan kollinn. Eins og hún
tilheyrði annarri öld en pelsklæddu konumar
hinar sem viðstaddar voru. Sú flík (sjá mynd
hér á síðunni) var að vísu eftir Rússann Oleg
Cassini en hann bjó þó í Bandaríkjunum.
Tómar púpur
Jacqueline var mínímalisti i fatasmekk; föt-
in hennar eru einföld og stílhrein, línur hrein-
ar og beinar, litir tærir. Hún bar
sjaldan skartgripi en var oftast með
hvíta hanska sem náðu upp að oln-
bogum. John F. vakti ævinlega
miklu meiri athygli þegar hún var
með á ferðum hans en þegar hann
var einn, og það viðurkenndi hann
sjálfur fúslega. Þegar þau komu í
opinbera heimsókn til Frakklands
kynnti hann sig fyrir Charles de
Gaulle forseta sem „náungann sem
fylgdi Jacqueline til Parísar".
Á yfirborðinu voru þau hið full-
komna par, hann valdsmaður og vel
aö sér i heimsmálum, hún verndari
menningar og lista, en á kvöldin
þegar hún fór að hátta hélt hann
áfram að skemmta sér með öðrum
konum. Þjáning hennar var sár en
hún bar hana með reisn.
Á sýningunni er fjöldi kjóla sem
'T',
I harðri kosningabaráttu 1960
Hér erJacqueline Kennedy í franskri glæsiflík með uppháa hvíta hanska aö venju.
Dæmigerö Jacqueline
Kjólkápan sem
Jacqueline klæddist
þegar eiginmaður henn-
ar sór embættiseið.
fólk man eftir áratugum seinna
vegna þess hve tígulega Jacqueline
bar þá, en blaðakona Weekenda-
visen sem sagði nýlega frá sýning-
unni gerir þá athugasemd að þeir
virki einkennilega óspennandi þeg-
ar hún er ekki lengur í þeim. í heild
séu fötin eintóna, að hún segi ekki
beinlínis leiðinleg. Það er ekkert
djarft við þessar flíkur, ekkert hug-
myndarikt og skemmtilegt, „þær
eru eins og tómar púpur þegar flðr-
ildið er flogið". En þegar Jacqueline fór í þær
gerðust undrin.
Jacqueline Kennedy varð ekkja 22. nóvem-
ber 1963 eftir þrjú ár í embætti forsetafrúar.
Hún gifti sig 1968 auðkýfingnum Aristotle
Onassis en engin föt eru á sýningunni frá ár-
unum með honum eða árunum eftir dauða
hans þegar hún fékk loksins að njóta hæfileika
sinna til fullnustu í starfi ritstjóra á forlagi í
New York. Þau bíða sjálfsagt næstu sýningar.
Núverandi sýning stendur til 16. mars í ár
og safnið er við Rue de Rivoli.
Bókmenntir
✓
A mörkum tveggja heima
Veröld okkar vandalausra eft-
ir Kazuo Ishiguro, einn
þekktasta samtímahöfund
Breta, kom út í íslenskri þýð-
ingu Elísu Bjargar Þorsteins-
dóttur nú fyrir jólin. Þetta er
fjórða bók Ishiguros sem út
kemur á islensku, þær fyrri eru
Dreggjar dagsins, Óhuggandi og
í heimi hvikuls ljóss. Ishiguro
fæddist í Japan árið 1954 en
flutti til Bretlands árið 1960 og í
bókum hans má greina ákveðna
togstreitu milli ólikra menning-
arheima. Veröld okkar vanda-
lausra segir einmitt slíka sögu
sem á snjallan hátt er dulbúin í
gervi sakamálasögunnar þótt
sagan snúist ekki síst um til-
raunir sögumanns til að raða
brotum lífs sins saman svo úr
verði heildstæðari og ásættan-
legri mynd.
Sagan gerist á fyrri hluta 20. aldar, frá alda-
mótum fram til ársins 1958, og er sögusviðið
Lundúnir og Shanghai. Aðalpersónan er
Christopher Banks sem fyrstu 9 ár ævinnar býr
í Shanghai en þegar foreldrar hans hverfa spor-
laust er hann sendur til ættingja sinna í Bret-
landi. Þar elst hann upp í góðu yfirlæti en er alla
tíð dálítið sér á parti og rekst illa í hópi. Þó tekst
honum að láta draum sinn um
að verða einkaspæjari rætast
og getur sér gott orð fyrir
snjallar lausnir á flóknum
sakamálum. Gátan sem ávallt
herjar hvað ákafast á huga
hans er gátan um hvarf foreldr-
anna. Þörfin fyrir að leysa það
dularfulla mál ágerist með ár-
unum og í sama mund og
heimsstyrjöldin síðari læðist
að heimsbyggðinni freistar
Banks þess að leita uppi
bernskuslóðirnar í Shanghai.
Um leið elur hann þá von í
brjósti að hafa uppi á æskuvin-
inum Akira en þeir höfðu ver-
ið óaðskiljanlegir í bemsku. í
Kína tekur atburðarásin
óvænta og óreiðukennda stefnu
og Banks finnur sig tepptan i
heimi áratugalangrar spilling-
ar og stríðshörmunga. Gátan leysist að visu en
útkoman er allt önnur en Banks gerir ráö fyrir
og kemur lesandanum einnig í opna skjöldu.
Eins og í Njálu forðum er það reyndar kinnhest-
ur sem snýr málum til verri vegar og ræður ör-
lögum söguhetjunnar!
Veröld okkar vandalausra er dásamleg bók.
Lesandinn gengur inn í annan heim og gleymir
sér gjörsamlega í töfrandi frásögninni. Stíll Is-
higuros er fágaður og meitlaður og hvert smá-
atriði skiptir máli i texta sem fyrst og síðast af-
hjúpar yfirborðsmennsku og spillingu. Þá gildir
einu hvort verið er að fjalla um samkvæmislíf
aðalsins í Lundúnum, valdamenn í Kína eða
þjáningar mannsins í stríði sem friði. Banks
reynir að fóta sig í flóknum heimi en vegna þess
hve brotinn hann er og ótengdur eigin lifi og
annarra rennur hamingjan honum úr greipum.
Eins og títt er um persónur Ishiguros er Banks
haldinn undarlegum ranghugmyndum um sjálf-
an sig og lifir í stórkostlegri blekkingu um lif sitt
og afkomu. En í því felst einmitt sjarmi, trúverð-
ugleiki og um leið harmleikur persónu sem alla
tíð lifir á mörkum tveggja heima í menningarleg-
um og tilfinningalegum skilningi.
Ljóst er að ekki hefur verið hlaupið að því að
koma hinu flókna og fágaða máli Ishiguros yfir á
íslenska tungu og gera skil þeirri tilhneigingu
textans að bæla jafn sterkar tilfinningar og sorg,
efasemdir og einmanaleika. Stílfimi höfundar
felst í því að segja sem minnst en sýna þó allt og
þeirri snilld kemur Elísa Björg á framfæri á
vandaðan og útpældan hátt.
Veröld okkar vandalausra er bók fyrir þá sem
þora að týna sjálfum sér um stund á landamær-
um sorgar, gleði, hamingju og hörmunga.
Sigríður Albertsdóttir
Kazuo Ishiguro: Veröld okkar vandalausra. Elísa Björg
Þorsteinsdóttir þýddi. Bjartur 2002.
KAZUO ISHIGURO
Veröld okkar vandalausra
MIÐVIKUDAGUR 15. JANÚAR 2003
Try
Umsjón: SHja Aöalsteinsdóttir
Ungir stórsöngvarar
Þeir urðu ekki
fyrir vonbrigðum
Rotary-mennirnir
sem fylltu ásamt
konum sínum Sal-
inn á föstudags-
kvöldið á árlegum
stórtónleikum
hreyfingarinnar.
Jónas Ingimund-
arson er vanur að
framreiða mikla
veislu á þessu kvöldi og söngvarar
voru nú Guðrún Jóhanna Ólafsdóttir
messósópran sem fær um þessar
mundir mikið hrós fyrir söng sinn í
Englandi þar sem hún nemur við óp-
erudeild Guildhall tónlistarskólans
og Eyjólfur Eyjólfsson tenór sem
stundar söngnám við sama skóla i
London. Óþarft er að orðlengja það
að flutningur þeirra var ótrúlega
áhrifaríkur. Bæði eru efni í stór-
söngvara og Guðrún Jóhanna ef til
vill þegar búin að öðlast þann sess,
en bæði eru líka gædd sönnum tján-
ingarhæfileikum sem eru líka mikils
virði í óperuheimi samtimans.
Guðrún Jóhanna sendi gæsahúð-
ina iðulega niður eftir hrygglengju
áheyrenda sinna þetta kvöld, til
dæmis í bresku þjóðlögunum í út-
setningu Brittens sem komu í henn-
ar hlut, einkum þó Oh waly waly, en
ójarðnesk var túlkun hennar á
Sofðu, soföu góði eftir Kaldalóns.
Manni fannst beinlínis að maður
hefði aldrei heyrt það lag fyrr.
Sama var að segja um Sólseturs-
ljóð Bjarna Þorsteinssonar sem þau
sungu saman. Gæsahúðin hríslast
niður handleggina um leið og nafnið
á laginu er barið á lyklaborðið! Það
var svo fagurt í flutningi þeirra að
fuglar fóru að syngja, fíflar sprungu
út um hávetur og jöklar bráðnuðu.
Enda friðaðist salurinn ekki að lok-
um fyrr en þau tóku það lag aftur,
textinn endar sem kunnugt er á orð-
unum „góða nótt“ og þar með tókst
þeim að sleppa!
Áreynslulaus snilld
Það er vandi fyrir leikmann að
lýsa því hvað er svona heillandi við
söng þessara glæsilegu ungmenna.
Þau hafa bæði fagra rödd frá náttúr-
unnar hendi og vítt raddsvið sem
gerir að verkum aö það er eins og
þau taki aldrei á þótt þau sveifli sér
niður og upp. Einkum er athyglis-
vert hvað þau treysta sér vel á lágu
nótunum. Áheyrandinn er alltaf í ör-
uggum höndum, hann þarf ekkert að
hjálpa til með því að setja í herðam-
ar eða kreppa hnefana. Annað er
textaframburðurinn sem er til fyrir-
myndar hjá báðum. Stundum var
eins og maður uppgötvaði textann
við gamalkunnug lög af því hvað
hann heyrðist allt í einu vel og var
skemmtilega túlkaður. Skemmtileg-
heitin eru svo alveg sér á parti því
þau eru bæði ekta gamanleikarar þó
að þau nytu þess augljóslega meira
að syngja dramatísk verk.
Umsjónarmaður var lengi að velta
fyrir sér hvar hann hefði séð Eyjólf
áður en áttaði sig ekki fyrr en í
hléinu þegar hann las í tónleika-
skránni að Eyjólfur hefði leikið
hundinn Spak í hinni dásamlegu
Kolrössu hjá Hugleik í fyrra.
Smárablómin óseld?
Reykvíkingar voru fljótir að taka
við sér þegar bent var á hér á menn-
ingarsíðu hvað blómamyndir Þuríð-
ar Sigurðardóttur sem hún sýnir nú
í Gallerí Hlemmi væru gott mót-
vægi við vetrarþunglyndi: Hún
seldi öll málverkin nema tvö opnun-
arkvöldið! Ekki er vitað hvort þau
tvö eru enn þá á lausu en á þeim
mátti sjá sólgula fifla og smjörgul
smárablóm.