Dagblaðið - 23.01.1976, Blaðsíða 11

Pagblaðið. Föstudagur 23. janúar 1976.
stjórnin sé á móti öllum frekari
átökum við Araba virðist hún þó
vilja gera þá Undantekningu að
styrkja baráttuna við
Palestinuaraba i Libanon, en
þeir eru þjálfaðir i Sýrlandi og
fá vopn sin einnig þaðan.
Vel auglýst ferð varnarmála-
ráðherrans, sem áður er getið,
til fjallahéraðanna nálægt
Metulla er álitin nýjasti liður i
röð áminninga til handa Sýr-
lendingum. Svæðið sem ráð-
herrann heimsótti teygir sig,
mjótt, meðfram landamærum
Libanons annars vegar og með
bökkum Jórdans hins vegar. Er
talið að með heimsókn sinni
þangað hafi hann verið að
leggja áherzlu á viðbúnað fsra-
elsmanna þar. Ráðherrann ,
herráðsforinginn og Rafael
Eytan, sem talinn er einn fær-
asti herforingi i ísrael, fóru
saman i könnunarleiðangur og
minntu þannig á að hersveitir
Israela á svæðinu eru við öllu
búnar.
Á siðustu dögum hafa
hermenn og ibúar i þessu nyrzta
héraði fsraels talið sig hafa
heyrt stórskotaliðsbardaga i
Verzlun sprengd upp i Tripoli og mikil skothrlð fylgdi 1 kjöitano.
Libanon. Einnig hafa þeir séð
bilalestir, hlaðnarfólki sem þeir
telja vera flóttamenn á leið til
þorpa nálægt landamærunum.
Borgarstjóri Metulia, Assaf
Frankel, er uggandi um ástand-
ið og bendir á að fólkið i Metulla
og nágrenni sé óvissara um
' ástandið en fólk inni i miðju
landi fjær átökunum.
Nú telja ísraelsmenn að tvö
herlið, samanlagt um 1400
Palestinuarabar hafi komið inn
i Libanon frá Sýrlandi. Þrátt
fyrir það hafa Israelsmenn
haldið að sér höndum og er ekki
talið að þeir muni gripa inn i
fyrr en þeir telji að um innrás
Sýrlendinga sé að ræða og
öryggi rikisins stefnt i hættu.
Reuter hefur eftir traustum
heimildum i Israel að áður verði
þó leitað samþykkis Banda-
rikjamanna, eins og Israels-
menn gerðu 1970 þegar sýr-
lenzkir skriðdrekar héldu inn i
Norður-Jórdaniu til þess að
hjálpa sveitum Palestinuaraba
gegn her Husseins Jórdaniu-
konungs.
Bandarikjamenn samþykktu
þá að ísraelsmenn undirbyggju
heri sina fyrir átök til að vara
Sýrlendinga við, eins og þá
dugði.
Kissinger hefur varað alla
nálæga aðila við að skipta sér af
átökunum i Libanon en israelsk-
ir stjórnmálamenn vilja lita svo
á að þessari aðvörun sé sérstak-
lega beint til Sýrlendinga.
Staðan sem upp kæmi ef
Sýrlendingarréðustinn i Liban-
on og ísraelsmenn i kjölfarið, en
þeir siðarnefndu hafa heitið að
verða ekki fyrri til, yrði harla
óvenjuleg miðað við fyrri átök
Araba og Israelsmanna.
Rabin forsætisráðherra Isra-
els bendir nefnilega á að hafi
Sýrlendingar frumkvæðið, svo
ísraelsmenn dragist inni átökin,
geti Egyptar i rauninni ekki tek-
ið þátt i átökunum. I friðar-
samningi Israelsmanna og
Egypta, sem undirritaður var i
september sl., segir að Egyptar
styðji enga Arabaþjóð i striði
Friðsæl skemmtibátahöfnin I Beirút umturnaðist í einu vetfangi og
varð að logandi vigvelli.
gegn Israel, nema ísraelsmenn
hafi frumkvæðið að átökunum.
Þetta ákvæði samningsins kann
að letja Sýrlendinga verulega.
Þótt sumir efist um traust-
leika friðarsamningsins er það
almenn skoðun i röðum
stjörnmálamanna að Sadat
Egyptalandsforseti vilji ógjarn-
an stofna hagsmunum Egypta i
Sinai i hættu vegna Palestinu-
araba. Þá er einnig talið liklegt
að Jórdanir mundu i lengstu lög
reyna að standa fyrir utan átök
sem þessi. Þetta gerir stöðu
ísraelsmanna óneitanlega mjög
sterka, en að sögn Reuters er
það þó von manna i Israel að
ekki komi til átaka og að Liban-
ir geti ráðið fram úr málum sin-
um sjálfir án ihliitunar erlendra
rikja.
Til skýringar skal tekið fram
að sætu sýrlenzkar hersveitir
Suöur-Libanon, þýddi það að
hvergi væri friðsælt á landa-
mærum Israles ef til átaka
kæmi við Araba og einnig þýddi
það nærveru fjölda Palestinu-
araba sem ísraelsmenn telja að
mundi leiða af sér auknar
skæruaðgerðir þeirra i Israel.
an tsland. Mér er nú kunnugt um
það að jafnvel i hinu róttæka liði
gætir sterkra vonsvika með
framkomu Rússa, mikillar ó-
ánægju og óþols með þetta
hernaðarbrjálæði þeirra á noður-
slóðum.
Sama óþols gætir viða annars
staðar. Það er nú alkunna að
franskir og italskir kommúnistar
eru á vegi með að slita tengslum
við Rússa vegna gagnrýni á harð-
stjórn og ómannúðleg kvalafang-
elsi þeirra.
Ég tel að hér hjá okkur leiði af
þessu verulegar breytingar á
stjórnmálaviðhorfum, sérstak-
lega gagnvart varnarliðinu og
Nató. Við erum sennilega loksins
að komast út úr þvi harðstokkaða
kaldastriðskerfi sem rikti á
fyrstu eftirstriðsárunum og ein-
kenndist af þvi að Rússar áttu þá
öflugar fimmtuherdeildir i öllum
löndum, jafnt hér sem annars
staðar, sem mændu á það sem
einhverja messianska heims-
endislausn að heilagur Stalin
kæmi með atómbombu til að
frelsa allan lýð.
Mér virðist nú ekki mikil hætta
á þvi, þrátt fyrir árviss skripalæti
stúdenta 1. des., að nein öflug
kommúnisk hreyfing geti látið að
sér kveða hér á landi fyrst um
sinn til að krefjast brottflutnings
varnarliðs eða úrsagnar úr Nató.
Þar verður þó sennilega áfram á
ferð litil klika steinfreðinna
kaldastriðskomma.
En þessi breyttu viðhorf hljóta
einnig að hafa veruleg áhrif á
okkur sem styðjum hugsjón
Natós og dvöl varnarliðsins. Þvi
ber ekki að neita að á timum
kalda striðsins, þegar við áttum i
höggi við hugsanlega kommún-
iska þjóðsvikara með glýju i aug-
um, mynduðum við allsherjar-
hring þar sem við einblindum á
þörf samstöðu. Til þess að geta
það þurftum við vissulega að um-
bera margt, loka augunum, lima
plástur fyrir munninn. Við urðum
i rauninni lika stokkfreðnir eins
og andstæðingar okkar og forðuð-
umst allt sem gæti heitið hættuleg
kritik. En umburðarlyndi okkar
var á margan hátt misnotað af
þeim sem við lyftum i valda-
stöður. Gælur stjórnenda Natós
við einræðisöfl I S-Evrópu, þeirra
á meðal Frankó, hafa verið óþol-
andi. I krafti umburðarlyndis og
skorts á gagnrýni komst marg-
visleg spilling og svinari inn á há-
pall vestrænna rikja, eins og birst
hefur i ömurlegri afhjúpun
Nixons og nú er að koma i ljós,
seint og um síðir, um dýrlinginn
Kennedy. Þetta birtist einnig i
fjármútum og póiitískum morð-
tilræðum.
Stefnan hlýtur nú að vera vegna
vaxandi flotavæðingar Rússa að
styðja varnarliðið og Nató en við
ættum ekki að vera að liggja neitt
hundflatir fyrir þeim.
Við þurfum sannarlega að
gagnrýna og halda fram af fullri
einurð rétti okkar gagnvart vest-
rænum þjóðasamtökum. Þings-
ályktunartillaga Kristjáns Gunn-
arssonar fyrir jól var vissulega
timabær. Það er hrein svivirða
hvernig : V-Evrópuþjóðir hafa
farið með okkur i viðskipta- og
landhelgismálum á sama tima og
þeirnýta landokkar i varnarkerfi
sinu. Við kjósum auðvitað af
fornri hefð að tilheyra Norður-
löndum og V-Evrópu en það særir
okkur mjög djúpt að i landhelgis-
deilunni hafa bræðraþjóðirnar á
Föstudags-
grein
Norðurlöndum brugðist okkur og
Efnahagsbandalagið hefur hrækt
á okkur.
Þar sem hér er i spili sjálfur
lifsgrundvöllur okkar i harðbýlu
landi, þar sem við höfum talið
okkur útvörð evrópskrar menn-
ingar, er þessi framkoma
Evrópuþjóða i okkar garð svo
stóralvarleg að ég tel að það sé
fullkomlega kominn timi til að við
fáum gerða upp reikningana við
Evrópuþjóðir, hvaða hlut þær
ætla okkur og hvort við yfirhöfuð
getum verið lengur þátttakendur
i menningarsamfélagi álfunnar.
Ef þær ætla okkur það eitt hlut-
verk að vera fátækraútangi og
skóþurrka er timabært að við
a.m.k. könnum möguleika á að

snúa viðskiptum okkar i aðra átt.
Við gætum t.d. gert fyrirspurnir,
jafnvel sent sendinefnd til Banda-
rikjanna, til að kanna möguleika
á sérstakri viðskiptaaðstöðu
þangað með þeim hugsanlega
möguleika að segja upp með öllu
viðskiptasamningi við Evrópu.
Slikur skilnaður við gömlu
Evrópu er vissulega hryggilegri
en tárum taki en við látum ekki
bjóða okkur allt og þurfum að
gera okkur grein fýrir þvi hvar
við erum staddir.
Sfðasta strik hinna elskulegu
frænda okkar i Evrópu er nú I þvi
fólgið að halda beinlinis niðri
fiskverði og þar með lifskjörum
okkar með niðurgreiðslum og
styrkjum við fiskveiðar si'nar.
Sjálft oliuveldið Noregur, okkar
elskulegu frændur, er nú að bæt-
ast i þann hóp og ætlar að undir-
bjóða okkurá fiskmörkuðum með
styrk úr oliugróðanum.
I breyttri aðstöðu tel ég jafn-
framt að okkur sé nú óhætt að
taka upp virkari gagnrýni en áður
á stöðu og aðgerðum varnarliðs-
ins hér á landi. Það er t.d. óhæfa,
sem nú hefur gerst austur i
Hornafirði, að varnarliðið skuli
geta fengið islenska lögreglu að
hlaupa til og loka umferð að
radarstöðinni eftir friðsamlegar
mótmælaaðgerðir. Engu er likara
en þeir séu strax farnir að búa sig
undir árás islenskra „einræðis-
afla”. Við viljum fá skýringar á
þvi hvernig slikt fáránlegt ein-
kenni lögreglurikis gat gerst. Það
liggur jafnvel nærri að spyrja
hvort CIA hafi verið hér aö verki
og stýrt hendi islenskra embætt-
ismanna.
Það er einnig alvörumál að nú
upp á siðkastið virðist það fara
vaxandi að eiturlyf jasmygl hing-
að sé i tengslum við varnarliðið,
eftir að dregið hefur úr smygli frá
Kristjaniu.
Varla leikur á tveim tungum að
margvisleg spilling hefur við-
gengist á undanförnum árum i
tengslum við varnarliðið, smygl
og óeðlilegar fjárgreiðslur. Hitt
eru umboðslaun af áfengi sem is-
lenskir umboðsmenn fá af vellin-
um án þess að vinna handtak.
Annað er að furðulega háar leigur
hafa verið greiddar i áratugi fyrir
landið undir herstöðina sem áður
var verðlitlir heiðaflákar og
munu þær greiðslur hefna sin i
Svartsengismálinu þar sem fleiri
aðilar vilja hcgnast um milljóna-
upphæðir fyrir ekki neitt. Timi er
kominn til að hreinsa út slika
spillingu og kanna jafnframt nán-
ar hvaða aðilar hafa mikilla f jár-
hagsmuna aðgæta i sambandi við
dvöl varnarliðsins hér svo að
hægt sé að varast annarlega
hundflatneskju i pólitiskum áhrif-
um frá varnarstöðinni.
Rannsóknarskýrslurnar um
starfsemi CIA i Bandarikjunum
leiða sterkarlikurað þvi að þessi
njósna- og undirróðursstofnun
muni ekki siður hafa mútað á-
hrifamönnum hér á landi en i öðr-
um löndum. Þau mál standa nú
þannig opin að likur eru til að við
gætum nú fengið upplýst hverjir
hér á landi hafa fengið
CIA-greiðslur. Það ætti nú þegar
að fela sendiráðinu i Washington
að æskja upplýsinga þar að lút-
andi. Ekki kæmi mér á óvart þó
undarleg afstaða stjórnvalda i
sjónvarpsmálunum i Keflavik
kynni að hafa verið i einhverjum
tengslum við slikt baktjalda-
makk.
I undirskriftasöfnun um fram-
hald bandariska sjónvarpsins
fyrir tveimur árum kom þvi
miður i ljós að margir Suður-
nesjamenn lágu full flatir undir
Amerikanann. Nú hafa þeir rekið
af sér slyðruorðið með mótmæla-
aðgerðum sjómanna af öllum
flokkum. Einnig gætir nú vaxandi
gagnrýni á Suðurnesjum vegna
þess að varnarstöðin hrifsar til
sin vinnuafl frá sjávarútveginum.
Allt þarf að taka þetta til athug-
unar og endurskoðunar.
Við skulum með tilliti til alvar-
legrar hernaðarstöðu á norður-
slóðum halda áfram að styðja
bæði varnarliðið og Nató en nauð-
syn er að halda augum betur opn-
um gegn margvislegu svinarii
sem þar hefur viðgengist og verj-
ast annarlegum áhrifum sem þar
af geta stafað.