Dagblaðið - 22.05.1976, Blaðsíða 2

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 22. MAl 1976.
2
r
ZETAN ER VOR ZÁLUHJÁLP
Háaloftið
— zkítt með þorzkinn og kazzann
Þegar þezzar línur eru
ritaöar, er enn ekki útzéö
hvernig fer meö blezzaða elzku
zetuna okkar á þingi. Þaö
hlýtur þó að vera öllum heilvita
mönnum ljózt, aö við getum
ekki þrifizt í þezzu landi zetu-
lauzt.
Auðvitaö er enginn hljóðmiz-
munur á ztöfunum tveimur,
zetu og ezzi. En þar zem á að
nota zetu vita þeir, zem gerzt
vita, að orðið hefur málfræðileg
breyting zem bendir til
ákveðinz uppruna orðzinz og
zamruna við ýmizz konar
endingar og þezzháttar. Það
hvað við er átt, ef þetta er
zkrifað með Magnúzartorfa-
aðferðinni. Zvona kozzaflenz
zkapar óþolandi glundroða, zem
ekki verður þolaður. Zama er
að zegja um fjölmörg önnur
orð, zvo zem hizt, mæzt og fluzt
zem verða gerzamlega ózkiljan-
leg og menningarfjandzamleg
með Magnúzartorfa-aðferðinni.
Það zkiptir engu máli, þótt
zkólanemendum vorz landz
verði ekki kennt nægilega vel
að nota rétt mál og óbrenglað,
bara ef nægilega vel verður
fyrir því zéð að þeir kunni að
zetia zetu á rétta ztaði. Það
endizt golan, það er allz ekki
nóg. Við verðum að geta
þröngvað honum upp á aðra ef
við eigum að hafa nokkra zálar-
ró. Rökzemdin móti zetu zem
heyrzt hefur hér á Háaloftinu
er alveg fáránleg. Hún er
zvona: Ég lærði að zkrifa zetu,
og þezz vegna vil ég ekki zjá
hana.
Nei, blezzaðir landzfeðurnir
á Alþinginu hafa alltaf vit fyrir
okkur. Þegar áztand landzinz og
ríkizkazzanz er zvona nokkurn
veginn einz bágborið og það
getur orðið, leggja þeir
ofurkapp á að færa okkur frelz
að verða einz og börn með zér-
þarfir, og það er zvo zannarlega
bara kerfinu að kenna. Það
verður zeint lagt í of mikinn
koztnað til þezz að uppræta það
þjóðarmein zem zetuleyzið er.
Þezzi endurmenntunarkoztn-
aður getur bara bæzt við þezzar
tíu-tuttugu milljónir, zem það
koztar að endurprenta og
zumpart endurzemja allar þær
kennzlubækur, zem búið er að
fordjarfa með þvi að prenta
þær zetufríar. Það er einz með
zetuna og znúðinn í zögunni um
Kiðhúz, að hún er aldrei of-
borguð.
SIGURÐUR
HREIÐAR
HREIÐARSSON
ráð og haldiði virkilega að þeir
zéu einhverjir aznar?
Nei, með lögum zkal land
byggja og vei þeim, zem ekki
fara að lögunum. Þetta hlýtur
líka að létta til dæmiz ízlenzku-
kennurum mjög alla yfirferð
prófa zvo dæmi zé tekið. Það
fer auðvitað enginn zómakær
maður aðhylma yfir lögbrot zvo
zem til dæmiz að leiðrétta zttla
hlýtur að hafa afgerandi áhrif á
ízlenzka tungu, talaða og
zkrifaða, að þetta verði barið
inn 1 hverz mannz hauz.
Það er ennfremur öllum
ljózt, að það er allz ekki zama
hvort ritað er „þau hafa kyzt“
með lagi Jónazar frá Hriflu frá
1929 eða með lagi Magnúzar
Torfa frá 1973. Þegar rætt er
um zamdrátt tveggja perzóna,
zem kannzki geta verið eða
orðið elzkendur, er engan
veginn ljózt hvað þau hafa
verið að gera, þegar einhver
zegir: „Ég veit þau hafa kyzt“.
Þvt zíður er hægt að grynna I
zkiptir engu máli, þótt aðeinz fá
prózent þeirra, zem halda til
zvokallaðz æðra námz hafi zetu
zæmilega á valdi zínu og ennþá
færri prózent þeirra, zem
erfiðara eiga með grundvallar-
atriði bóklegz námz, zem endar
zvo með þvt, að þeir þora ekki
einu zinni að zkrifa ömmu zinni
zendibréf þó að mikið liggi við.
Við, zem höfum lært að
zkrifa zetu vitum bezt, hvíltk
eftirzjá er í þezzum frábæra
ztaf og viljum allz ekki zleppa
honum. Það zkiptir engu máli,
þótt við höfum formlegt leyfi
til að nota hann meðan okkur
andi zetuna heim og verja til
þezz dýrmætum ttma, zem
annarz hefði farið I lttilzverðari
mál zvo zem einz og hvernig
eigi að bjarga þjóðinni. Það
verður aldrei of mikið að gert
til þezz að zmeygja zetunni
undir okkur aftur.
Þeir, zem I zkólunum hefðu
átt að fara í gegnum zetufræðin
verða auðvitað að fá ókeypiz
zetunámzkeið, já, meira að
zegja á fullu kaupi, til þezz að
vinna upp þann voða zem þeim
hlýtur að vera búinn af því þeir
fóru á miz við þezzi dázamlegu
fræði. Ella hljóta þeir alla ttð
Eg veit ekki hverzlagz það er,
að ætlazt til þezz að þingmenn-
irnir okkar, þezzir málznill-
ingar, zem tala og zkrifa ázt-
kæra ylhýra málið ævinlega
fullkomlega hnökralauzt, zvo
zérztök unun er á að heyra,
meira að zegja með réttum
áherzlum í hvtvetna og aldrei
bregða fyrir zig banölum ttzku-
orðum eða orðzkrtpum, fari að
ráðfæra zig við þá menn, zem
hafa zérmenntað zig í ízlenzku
og hafa gert hana að æviztarfi
ztnu. Við (eða að minnzta kozti
zum okkar) kuzum þezza menn
til þezz að fara með allt vort
og ritgerðir, þar zem zeta er
ekki notuð, heldur verður
zlíkum málum umzvifalauzt
vlzað til zakadómz, einz og
hlýtur að vera rétt.
I lokin vil ég zvo leggja til, að
þeir alþingizmenn, zem ötulleg-
azt hafa unnið að þvt að færa
okkur zetuna aftur, verði zæmd-
ir krozzum zvo ztórum, að þeir
verði að ganga hoknir undir
þeim, og helzt að krozzarnir
verði vandlega feztir á þá, zvo
alþjóð geti þegar í ztað þekkt
þezza miklu garpa þar zem þeir
fara og geti þá vottað þeim þá
virðingu, zem þeir eiga zkilið.
- OG EFTIR VORU DREGGJARNAR EINAR
í KRUMMABER í V# j
RÓSBERG G. SNÆDAL , SKRIFAR L\ J i p
„Sjaldan er á botninum
betra” segir máltækið. Það
kemur þó ekki alltaf að sök,
eins og eftirfarandi sögukorn
sýnir.
Saga þessi gerðist fyrir langa
löngu, löngu áður en Rann-
sóknarstofa Háskólans varð til,
áður en menn vissu hvað
meinatækni var og siðast en
ekki síst: brú yfir Borgarfjörð!
Páll hét maður eyfirskur,
auknefndur „porri”. Páll porri
komst vestur í Stykkishólm og
dvaldi þar eitthvað. Ekki eru
nein frægðarverk af honum
sögð, a.m.k. ekki í lifanda ltfi,
en þarna fyrir vestan sofnaði
hann svefninum langa út frá
fylliríi, að fortalið er. Hvorki
þótti þó víndauða hans eða al-
vörudauða bera að með sem
eðlilegustum hætti og kom upp
sá kvittur að apótekarinn sem
með honum var á „túr”, mundi
hafa byrlað porra eitur eða átt
þátt í því að hann drykki ólyfj-
an einhverja. Þó hafði jarðar-
v———
förin farið fram þegar þessi
orðrómur magnaðist að því
marki að yfirvöld vöknuðu og
hæfust handa. Var þá lík porra
grafið upp og krufið, garnir og
magi sett í eikarkút og brenni-
víni hellt á allt saman. Þannig
skyldu iðrin forvöruð, enda
áttu þau langa leið fyrir hönd-
um eins og hér verður nokkuð
tíundað.
Indriði, nefndur „lausa-
maður”, var svo ráðinn til að
fara með kútinn á bakinu suður
til Reykjavíkur á fund land-
læknis. Sú réttferðuga reisa
gekk áfallalaust. Én landlæknir
þóttist ekkert eitur finna í iðr-
unum og hlaut þá Indriði að
lamma sig vestur afturmeð kút-
inn og innihald hans.
Nokkru seinna, undir vetur,
var hann þó aftur sendur út af
örkinni — og nú ekki skemmra
en til Akureyrar, til Eggerts
Johnsens fjórðungslæknis.
Dagleiðir hafði Indriði lausa-
maður svo langar sem hann
mátti og trekkti sig auðvitað
beinustu leið svo sem frekast
var hægt. Annars fara fáar
sögur af ferðalagi hans og
áföngum, enda slíkar ferðir
ekkert einsdæmi I þann ttð. Þó
er það vitað að hann gisti hjá
prestinum í Hjarðarholti. Þar
hengdi hann föggur sínar upp í
bæjargöngin og uggði ekki að
neinu. Morguninn eftir er hann
árla uppi, vippar kútnum á bak
sér og heldur áfram norður. En
heíma í Hjarðarholti gerast þær
breytingar skömmu eftir að
Indriði er horfinn úr sjónmáli,
að vinnumenn staðarins fara að
sýna á sér glögg einkenni ölv-
unar og viðhafa jafnvel nokkur
drykkjulæti. Þóiti þetta furðu
sæta heniiai.yrir, þar sem ekki
var vitað til neinna vínfanga á
staðnum. Við eftirgrennslan
prests kom það upp úr kafinu,
að vinnumenn höfðu fundið
brennivínsfnyk af kút nætur-
gestsins, farið að aðgæta þetta
allt betur og gert sér síðan gott
af innihaldinu, eða því sem
flaut — og kært sig kollótta um
hitt sem á botninum leyndist.
Indriði gekk nú norður allar
sveitir, allt til Akureyrar, og
var skiljanlega feginn því hve
kútholan var léttbær eftir að
hann hafði vanist byrðinni. En
þegar hann loks kemur á fund
Eggerts læknis, finnast aðeins
nokkrar uppþornaðar trefjar'
eða slitur á botn> kútsins, einna
líkastar þurrkuðum ána-
möðkum — og vildi fjórðungs-
læknir ekki snerta þetta eða
nærri koma.
Indriði skilaði svo sér og
kútnum heim í Hólminn aftur á
eðlilegum tíma. Féll rannsókn
þar með niður — en Páll porri
hlaut að fara iðralaus I gröf
sína. Hefði hann þó kannski
viljað segja líkt og draugurinn
forðum:
„Helltu út úr einum kút
ofan í gröf mér búna."
Af skiljanlegum ástæðum
var ógerningur að verða við
þeirri bón eftir gistinguna í
Hjarðarholti.—
/V