Dagblaðið - 14.07.1976, Qupperneq 10

DACBLAÐIÐ — MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLt 1976.
JO
WMBIABW
frfálst, úhád dagblað
JtKOfandi DaKbladidhf.
'ramkvænulastjóri: Svoinn H. Kyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
'róttastjóri: Jón Birjíir I’ótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Ilaukur Heljíason. Aðstoðarfrótta-
itjóri. Atli Stoinarsson. Iþróttir: Ilallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Roykdal. Handrit
iSKi ímur Pálsson.
Uaðamonn: Anna Bjarnason, Asjjoir Tómasson. BoiKlind AsKoirsdóttir. BraK> SÍKUrðsson.
:rna V. Ingólfsdóttir. Cíissur SÍKurðsson. Hallur Hallsson. HoIkí Pótursson, Jóhanna Birjíis-
itóttir. Katrín Pálsdóttir. Krislin Lýðsdóttir. Ólafur Jónsson. Omar Vahlimarsson. Ljósmyndir:
rni Páll Jóhannsson. Bjarnloifur Bjarnloifsson. Björj>vin Pálsson. Rannar Th. Sijjurðsson
(ijaldkori: Þráinn Þorloifsson. DroifinKarstjóri: Márfc.M. Halldórsson.
ÁskriftarKjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Pitstjórn Síðumúla 12. sími 8JJ22. auKlýsinKar, áskriftir ok afKioiðsla Þvorholti 2. sími 27022.
SotninK ok umbrot: DaKblaðið hf. oj> Stoindórspront hf.. Armúla 5.
Pfynda-OK plötuKorð: Hilmirhf.. Síðumúla 12. Prontun: Arvakur hf.. Skoifunni 19.
Gefíð langt nef
Stjórnmálamenn allra flokka
beita klækjum, sem þeir telja hafa
sannað gildi sitt gagnvart kjósend-
um. Þeir álíta það hafa komið í
ljós í kosningum, að þorri manna
fari að trúa, að svart sé hvítt, sé
það endurtekið nógu oft.
Þannig birta málgögn þeirra flokka, sem
stóðu að vinstri stjórninni, annað veifið greinar
um, að þjóðin standi í þakkarskuld við þá
ríkisstjórn fyrir sérstaklega aðdáunarverða
uppbyggingu togaraflotans. Gefið er í skyn, að
flokkar vinstri stjórnarinnar verðskuldi góðan
stuðning fólks í þorpum og bæjum fyrir vikið.
Þetta er gert, þótt fram hafi komið óyggj-
andi, að skuttogaraæðið voru einhver mestu
mistök í ríkisstjórn.
Miklum hluta af því fé, sem varið var til
kaupa á skuttogurum, hefði betur verið varið
til byggingar iðnfyrirtækja. Með einföldum
tölum hefur verið sýnt fram á hér í Dagblaðinu,
að fyrir andvirði nokkurra skuttogara hefði
mátt reisa nokkrar meiriháttar verksmiðjur.
Þessum verksmiðjum hefði mátt dreifa um
landið, ef ástæða hefði verið talin til að styrkja
sérstaklega atvinnulíf á ákveðnum stöðum. Hér
er því ekki um að ræða spurninguna um, hvort
kaupa hefði átt togara eða láta fólk ganga
atvinnulaust ella, þótt sú skýring henti bezt
aðstandendum vinstri stjórnarinnar. Góð ríkis-
stjórn hefði haft hemil á skuttogarakaupunum
en stuðlað að byggingu iðnfyrirtækja.
Togarakaupin eru rædd í grein Davíðs Ólafs-
sonar bankastjóra í síðasta hefti Fjármála-
tíðinda. Eftir að hafa lýst hinni miklu fjár-
munamyndun í togarakaupum segír Davíð:
„Eins og kom fram í íölunum um fjármuna-
myndunina, sem nefndar voru áóan, þá var
greinilegt, að hér var skotið langt yfir markið.
Hér var það ríkisvaldið, sem markaði ótvírætt
stefnuna, og er raunar gott dæmi um það,
hversu stórar skyssurnar geta orðið, þegar
sterkt miðstjórnarvald ræður ferðinni. Þegar á
árinu 1972 munu hafa legið fyrir upplýsingar
um það, að fiskistofnarnir væru í mikilli hættu
og knýjandi nauðsyn væri á því að draga úr
sókninni. Þrátt fyrir þetta var haldið áfram að
ýta undir stórlega aukna togarasmíði...“
,,Við stöndum því frammi fyrir því nú að
hafa byggt of stóran flota þannig að jafnvel
eðlileg endurnýjun þessa flota er of mikil
miðað við stærð fiskistofnanna, sem veiða á,“
segir Davíð síðar í greininni.
í hita skuttogaraæðisins var unnt að fá ríkis-
ábyrgð fyrir áttatíu af hundraði af kaupverði
skipanna og auk þess lán úr Byggðasjóði fyrir
fimm af hundraði. Þá voru eftir fimmtán af
hundraði fyrir eigandann að leggja fram, en sú
upphæð eða mikill hluti hennar fékkst oft
einnig að láni hjá sjóðum og viðskiptaaðilum.
Mönnum var ýtt út í að kaupa skuttogara.
Svipaðar upplýsingar og fram koma hjá
l'avíð Ólafssyni hafa aðrir sérfræðingar lagt á
I oröið.
Engu að síður telja stjórnmálamenn að í
1 \ssu máli sem öðrum sé unnt að ,,gefa vísinda-
t önnum langt nef.“
Fólk fáist til að trúa, að svart sé hvítt, ef það
mdurtekið nógu oft.
r
HVAÐ SEGJA ÞEIR
UM HELZTU
HEIMSMÁLIN?
Talið er líklegt, að ekki verði
miklar breytingar á stefnu
Bandaríkjastjórnar í utanríkis-
málum, ef Jimmy Carter verður
kjörinn forseti f^emur en
Ronald Reagan, ef marka má
kosningaræður þeirra beggja.
En eina von Henry Kiss-
ingers að halda embætti, ef
hann yfirleitt vill það, er að
Ford verði áfram forseti.
Carter, sem nú er öruggur
með að hljóta útnefningu
Demókrataflokksins og talinn
mjög sigurstranglegur í forseta-
kosningum í nóvember, lýsti
því yfir í blaðaviðtali fyrir
nokkrum mánuðum, að hann
myndi fara fram á það við Kiss-
inger, að hann tæki að sér sér-
stök verkefni, t.d. áframhald
viðræðnanna við Sovétmenn
um afvopnun eða friðarumleit-
anir fyrir botni Miðjarðarhafs.
En hann lýsti því einnig ein-
dregið yfir, að hann myndi ekki
vilja hafa Kissinger áfram sem
utanríkisráðherra.
Reagan hefur hins vegar gert
Kissinger og utanríkismál
Bandaríkjanna að stærsta skot-
marki sinu og ásakar Kissinger
fyrir linkind gagnvart Sovét-
mönnum og að hann vilji láta
Panama-skurð af hendi til
Panamabúa.
Ford forseti hefur sagt, að
hann muni biðja Kissinger að
halda áfram í embætti, enda
þótt Kissinger hafi lýst þvi yfir,
að hann vilji helzt losna um
áramótin. Þá verður hann
búinn að vera átta ár í ríkis-
stjórn.
Ef litið er á ummæli Carters
um utanríkismál er hins vegar
ljóst, að litlar breytingar eru
boðaðar á stefnunni, að því
undanskildu að hann hefur
gagnrýnt „einmenningsstefnu"
Kissingers.
í ræðu, sem hann hélt í New
York fyrir skömmu, fjallaði
hann mest um það mál sem
hvað helzt er álitið geta bætt
sambúð ríkja heimsins, alþjóð-
lega efnahagssamvinnu. Mælti
hann mjög með henni.
Reagan hefur haldið sér við
„einfaldari" mál, eins og
Panamaskurðinn og valdajafn-
vægi gagnvart Rússum á her-
gagnasviðinu.
Hann hefur sagt, að hann
muni aldrei láta það gerast, áð
Bandaríkjamenn verði næst-
stærsta hervaldið, og hefur
boðað mun ákveðnari stefnu
gagnvart Rússum. Hefur það
orðið til þess að Ford forseti
hefur hætt, a.m.k. á meðan á
kosningabaráttunni stendur, að
nota orðið ,,detente“
Ef einstök mál eru tekin til
athugunar eru skoðanir fram-
bjóðendanna þessar:
Um utanríkisráðherrann:
Ford vill hafa Kissinger
áfram. Búizt er við að Carter
muni velja einhvern sem
hefur reynslu af stjórnarstörf-
um í Washington og hefur
Cyrus Vance fyrrum aðstoðar-
varnarmálaráðherra verið
nefndur í því sambandi.
Reagan vill einnig breyta til og
hefur fyrrum varnarmálaráð-
herrann, James Schlesinger,
verið talinn líklegur. Hann
hefur svipaðar skoðanir á
Sovétmönnum og Reagan.
Carter vill heldur ekki að
sérstök miðstöð utanríkismála
verði í Hvíta húsinu, eins og
varð er Kissinger tók við
embætti sem sérstakur ráðgjafi
Nixons um utanríkismál árið
1969. Hefur hann uppi hug-
myndir að fá iil þess starfa
Zbignew Brzezinski, prófessor
við Colombíuháskóla.
Afvopnunarráðstefnan:
Ford og Carter vilja báðir
reyna að ná gagnkvæmum
samningum við Sovétmenn um
bann við notkun kjarnorku-
vopna. Reagan hefur neitað
því að hann sé fylgjandi slíku
samkomulagi og styður ákaft
fyrirætlanir um smiði B-1
sprengjuflugvélanna, Trodent
kjarnorkukafbátsins og smíði
nýrrar gerðar eldflauga.
Um sambandið
við bandamenn:
Carter hefur hvatt til og vill
auka þá stefnu Fordstjórnar-
innar að eiga sem nánust við-
skipti við bandamenn þjóðar-
innar. Hann segir, að ráð-
stefnur og stórir fundir geri
ekki nærri þvi eins mikið gagn
og náið samband, byggt á löngu
samstarfi. Reagan hefur ekki
fjallað mikið um þetta efni í
ræðum sínum, en hann hefur
sagt, að Bandaríkjamenn megi
ekki láta Sovétmenn, þriðja
heiminn eða nokkurn annan
„ýta okkur til og frá.“
Um Miðausturlönd:
Allir frambjóðendurnir eru
sérstakir stuðningsmenn
ísraelsmanna í baráttunni fyrir
tilverurétti sínum. Carter vill
auka umsvif Bandarikjamanna
þar, en vill ekki senda þangað
herlið. Reagan hefur hrósað
Nixon fyrir að hafa veikt stöðu
V
/
V0NLEYSI
Ennþá er ekki farið að bera
mikið á vonleysi hjá fólki al-
mennt. Þó má heyra á tali
manna, að margir eru von-
sviknir. Loforðin voru svo
mörg. Dýrtíðina átti að stöðva.
Verðbólgan átti að minnka.
Rautt strik var dregið og þar
átti allt að stöðvast. Efndirnar,
hvar eru þær?
Á hvert mánnsbarn eru
skuldir erlendis fyrir
3—400.000 krónur. Hvernig á
að greiða þetta? — um það er
lítið hugsað, en okkur er sagt,
að íþróttahúsið í Vestmanna-
eyjum kosti 360 milljónir og
hafi verið tekið lán erlendis tii
þess að koma þvi upp. Húsið er
innflutt. Þá voru auglýsingar
um að efla íslenskan iðnað ekki
farnar að birtast-í sjónvarpi né
útvarpi.
„Erfiðleikarnir bjarga
okkur,“ sagði aldraður bóndi
við mig fyrir nokkrum árum.
Vissulega verður það þan.nig.
Enda þótt í dag ríki vonleysi
hjá alltof mörgum, þá koma
nýir tímar og vonandi nýir
menn, sem taka málin öðrum
tökum. Án sparnaðar er þetta
allt vonlaust og þess vegna er
og verður fyrsta boðorðið I
þeirri baráttu, sem framundan
er — sparnaður á öllum
Kjallarinn
Gísli Sigurbjörnsson
sviðum. við höfum bókstaflega
ekki ráð á mörgu því, sem
ráðist er í a'ð framkvæma fyrir-
hyggjulítið.jafnvel fyrirhyggju-
laust. Við gerum kröfur um allt
milli himins og jarðar — meiri
fri, styttri vinnudag, meira
kaup, fleiri dagheimili, börn
helst á dagvistunarstofnanir,
gamla fólkið verðum við að
losna við á elliheimili, hjúkr-
unarheimili eða sjúkrahús. Um
kostnaðinn af þessu öllu varðar
okkur ekkert, en 34%,liðlega
þó, af ríkisútgjöldum fara í
tryggingakostnað og heil-
brigðismál. Læknarnir eru
meðal tekjuhæstu manna ís-
lendinga.
Nú er farið i alvöru að tala
um feimnismálið mikla. Samn-
inginn um afnot Keflavíkur-
flugvallar. Nýju fötin keisar-
ans. — Einn okkar snjöllu fjár-
málamanna, Aron Guðbrands-
son, hefur margsinnis í ræðu og
riti undanfarin ár bent á, að
sjálfsagt sé að fá greiðslur fyrir
þann samning. Nú eru menn aó
vakna í þessu efni — erfiðleik-
arnir munu bjarga okkur. sagði
bóndinn.
Gísli Sigurbjörnsson
forstjóri.