Dagblaðið - 22.08.1977, Blaðsíða 11

At'.l ST 1!)77.
DAv.MI.Ai>m MANl'DACI'li 22
Bandaríkjunum og fangelsis-
dómar felldir niður, þó að lític
magn finnist á einhverjum.
Forsetinn hlýtur að hafa fengið
staðgóðar upplýsingar um þetta
efni og áhrif þess á líkamann,
hann vill ekki gera stóran hluta
bandariskra unglinga aó
aumingjum, eða hvað? Hvað er
maðurinn eiginlega að fara, ef
marijúana er svo skaðlegt eins
og af er látið?
Refsingin fyrir að hafa um 30
gr. af marijúana í fórum sin-
um hefur verið 1 árs fangelsi.
Þetta er að vísu þyngsta refs-
ingin, en alla vega er fólk
sektað fyrir að hafa ögn af
þessu efni í fórum sínum, um 5
þúsund dollara. Carter vill
breyta þessu og segir að þessi
refsing geti unnið viðkomandi
mikið tjón, miklu meira en
nokkurn tima þó hann fengi sér
að reykja marijúana.
Talið er að um 35
milljónir manna í USA
hafi reykt marijúana
Carter hefur aldrei farið dult
með það að synir hans hafa
reykt marijúana. Það hafa
einnig um 35 milljónir annarra
Bandaríkjamanna. Ætli allt
þetta fólk sé svona fáfrótt um
hver áhrifin eru af marijúana?
Það er algengt að ungt fólk
segist ekki nenna að standa i
brennivínsþambi og þjást af
timburmönnum á eftir. Vinið
fer einnig mjög misjafnlega í
menn og algengt er að ung-
lingar verði veikir af drykkj-
unni. Svo daginn eftir, þá eru
margir óstarfhæfir. Þá sé
heldur munur á því að reykja
marijúana eða hass. Fólk
setjist niður í rólegheitunum og
fái sér i pípu. Því líður vel, og
oft sé það svo að þegar það
hefur reykt, þá þolir það ekki
«C
Teikning af kannabispiontunni.
Það eru biöð hennar sem eru
kölluð marijúana, hassið er unnið
úr stöngiinum.
lætin og hamaganginn í fylli-
körlum, sem eiga allan heim-
inn. Bezta við þetta allt saman
er að það hefur engin eftirköst
í för íneð sér að reykja marijú-
ana, það verður enginn timbr-
aður daginn eftir.
Um 35 þúsund Bandarikja-
menn hafa reynt marijúana-
reykinear.
Carter vill miklu
vœgari refsingu
Eins og komið hetur fram vill
Carter forseti miklu vægari
refsingu við því að hafa lítið
magn af marijúana í fórum sín-
um. Hann vill að fmgelsis-
dómur verði afnuminn fyrir
þetta og fjársektir lækkaðar
stórlega.
Ný refsilög hafa verið I
endurskoðun í nefndi mörg ár.
I þeim er ákvæði þar sem sekt'-
in er lækkuð úr 5 þúsund doll-
urum í eitt hundrað dali. En
þingmenn hafa verið hræddir
við að segja álit sitt á þessu
frumvarpi, enda hefur það
þvælzt um í ein fimm ár. Aðal-
ástæðan fyrir þessu er hræðsl-
an við almenningsálitið.
Skoðanakannanir sem gerðar
hafa verið á undanförnum
árum hafa allar sýnt sömu
niðurstöðuna: Meirihluti
bandarískra þegna er viss um
að marijúana hafi skaðleg
áhrif á líkama og sál. Fólk segir
einnig að neyzla þess leiði til
neyzlu annarra sterkra efna.
Þessari staðreynd eiga þing-
menn erfitt með að ganga fram
hjá. Þeir hafa ekki þorað að
ganga fram hjá þessu og hreyfa
þessu máli í mörg ár.
Carter forseti bendir hins
vegar á að fangelsisvist geti
skaðað unglingana miklu meira
en marijúana, þar segir hann
sannleikann, en það þorði bara
enginn að riða á vaðið og opin-
hera hann.
Marijúana hefur verið
rannsakað í tíu ór
Almenníhg'ur er hræddur um
að marijúana hafi skaðleg áhrif
á líkamann og einnig á sálarlif-
ið. Þetta hefur ekki verið sann-
að enn, þrátt fyrir að efnið og
áhrif þess á fólk hafi verið
rannsakað i ein tíu ár. Talið var
að marijúana gæti valdið
skemmdum á heila, breytingu á
persónuleikanum, ófrjósemi
karla, minni mótstöðu gegn
sjúkdómum og einnig átti efnið
að hafa mjög skaðleg áhrif á
hjartað. Ekkert af þessum at-
riðum hefur verið hægt að
sanna í þau tíu ár sem efnið og
áhrif þess hafa verið könnuð
(heimild Time 15. ágúst). Þvert
á móti hefur fundizt í mari-
júanaplöntunni efnið ThC, en
það hefur verið m.a. notað til að
lækna fólk af asma og öðrum
sjúkdómum.
Þrátt fyrir allar rannsóknir
og þær skoðanir á efninu sem
fólk hefur, bæði jákvæðar og
neikvæðar, þá breytir það ekki
því að Carter forseti Bandaríkj-
anna hefur gengið fram fyrir
skjöldu og lýst sig fylgjandi að
refsing verði létt til muna fyrir
að neyta og hafa 1 fórum sin-
um litið magn af efninu. Hann
hefur einnig tekið það fram að
það verði ekki tekið vægar á
þeim sem selja efni betta til að
græða á því.
Kjallarinn
BrynleifurH.
Steingrímsson
hæfileikar verði leiknir í því að
greina aðalatriði í hinni marg-
brotnu mynd sem sjúkdómur
getur tekið á sig, að hugsa í
orsök og afleiðingu en fleyta
ekki kellingar á einkennum og
afbrigðilegu útliti. Þetta er
mönnum misvel gefið en með
góðri menntun er hægt að
rækta með sér og þroska.
Grundvöllinn að þessu eiga
skólarnir og kennararnir að
leggja.
Til þess að læknir leysi þau
verkefni, sem vandamál
einstaklinga og þjóðfélagsins
krefjast að úr verði bætt, þarf
hann að vera í eðlilegri snert-
ingu við verkefnin, hugsa sem
hluti þjóðfélagsins en ekki sem
einstaklingur einnar stéttar.
Menntun hans á að markast af
vandamálum fólksins. Háleil
vísindaleg afrek verða aldrei
nema hlutskipti fárra.
Er lœknisstarfið köllun?
Það væri að blekkja sjálfan
sig og aðra að halda því fram að
stúdentar sæki, nema í mjög
litlum mæli, til inntöku i
læknadeild vegna köllunar og
löngunar til að fórna sér fyrir
aðra.
Læknisstarfið er þeim eftir-
sóknarvert fyrst og fremst
vegna eigin metnaðar og
framavonar.
Það sem einkennir nútima
menntun lækna er hin mikla
samkeppni sem ríkir meðal
þeirra. Frægðin og framinn,
vera mestur og beztur I augum
fólksins, er sá spori sem rekur
þá af mestum kráfti til mennta
og þekkingar. En það sem vand-
anum veldur i þessu kapp-
hlaupi er að læknirinn leitar nú
þekkingar á stöðugt þrengra
sviði og vill um leið einoka þá
þekkingu.sem hann hefir aflað
sér, með þvi að skapa sér sér-
aðstöðu, fá vernd stjórnvalda
með viðurkenningu á sérþekk-
ingu sinni o.s.frv. Þessi þróun
síaukinnar sérhæfingar hefir
leitt til þess að fáir vita nú
mikið um litið en færri margt
um flest.
Þó hefir það sýnt sig að þeir
sem sérhæfa sig mikið þurfa
fyrst og fremst á starfsreynslu
að halda. Almenn menntun er
þessum mönnum oft að litlu
gagni til þess að leysa þau
verkefni sem þeir hafa helgað
sér en engu að síður nauðsyn ef
starf þeirra á ekki að slitna úr
samhengi. En það er margra
manna mál að við jaðri nú á
dögum sérhæfingarinnar að
hér sé brestur á.
Lœknadeild
Hóskóla íslands
Eftir höfðinu dansa limirnir.
Háborg læknislistarinnar
verður læknadeildin að teljast.
öllum þorra manna mun
óljós skipan þar og þó sérstak-
lega það sem þar gerist innan
veggja. En það er á þessum
vettvangi, í þessu musteri and-
ans, sem ráðunum er ráðið og
þarfir heilbrigðisþjónustunnar
hvað menntun heilbrigðisstétta
varðar metnar og vegnar.
Það er þ.ví nauðsynlegt
til þess að fá innsýn í heil-
brigðismálin að skyggnast
aðeins inn fyrir dyr þessa must-
eris en hyggilegt held ég öllum
að fara þó að heilræðum Háva-
mála: „Gáttir allar, áðr gangi
fram, um skoðask skyli, um
skyggnast skyli, því at óvíst er
at vita, hVar óvinir sitja á fleti
fyrir.“ Það orð fer af lækna-
deild Háskóla Islands að þar
gerist veður stundum válynd,
flokkadrættir séu miklir með
mönnum og áróður rekinn eins
og hann gerist verstur i prest-
kosningum eða prófkjöri
stjórnmálaflokka. Svo að aug-
sýnilegt er að mennskir og
breyzkir eru prófessorar,
dósentar, lektorar og adjunktar
ekki síður en annað fólk.
En hví skyldi slikur andi
ríkja í háborg læknavísindanna
sem svo að segja geymir f jöregg
þjóðarinnar, heilsuna sjálfa,
stofnun sem á að þjóna há-
leitum takmörkum vísinda og
mennta?
Astæðurnar tel ég vera
einkum tvær:
1) læknadeildin er úr
tengslum við þjóðlífið.
2) kennarar deildarinnar
lenda í þeirri sjálfheldu, sem
frami og eigin metnaður setur
þá í, og rembast margir eins og
rjúpa við staur við vfsindaiðk-
anir sem margar hverjar eru
léttvægar eða einskis virði en
þjóna þó einu takmarki, það er
því að færa þá einu þrepi ofar í
metorðastiganum.
Félagslœkningar
Það er með eindæmum að
ekki skuli fara fram kennsla I
deildinni í félagslækningum,
jafnvel þó að öllum hljóti að
vera ljóst að lækni starfandi
meðal borgaranna hlýtur að
vera nauðsynleg þekking
á þessari hlið læknisfræðinnar,
svo að hann skilji það þjóðfélag
sem hann á að þjóna. Þessir
sjálfseignarbændur læknis-
listarinnar í læknadeildinni
eiga erfitt með að átta sig á
svona einföldum hlut því að
þeir vilja allir vera meiri
vísindamenn en læknar. Og
þessi afstaða þeirra setur að
sjálfsögðu mark sitt á hinn
nýbakaða lækni sem svo verður
að bíta í það súra epli að mest
af því sem hann lærði í deild-
inni kemur honum að sáralitl-
um notum við það starf sem
hann á að inna af höndum. Og
þá er það starfið sjálft sem
verður hans kennari. En þó að
reynslan sé alltaf bezti kennar-
inn tekur það lækninn oft
langan tíma að átta sig en tími
og vinna glatast.
Um metorða- og framabraut
lækna væri nauðsynlegt að
ræða á opnum vettvangi því að
fáránlegra mat á hæfni manna
mun hvergi finnanlegt en ein-
mitt það sem dregur til
prófessorsata og doeentúra.
A meðan á sjálfu læknis-
náminu stendur fara fram próf
um hæfni eins og við aðra skóla
en eftir það tekur við mat
sjálfseignarstofnunarinnar í
læknisfræði. læknadeildar. Ef
einhvers staðar er að finna geð-
þóttaákvarðanir um hæfni
manna þá er það einmitt i
læknadeildinni. Þar er manna á
meðal ákaflega mikið rætt um
það hvort maður sé góður eða
vondur, sem í eðli sínu þýðir:
passar, passar ekki. Eftir að
potið byrjar hjá læknum eftir
próf er að sjálfsögðu mjög
mikið atriði að lenda i góða
hópnum. Og hér er alvara á
ferð. Það mun vera til dæmi um
það núna i þpssari háttvirtu
deild að kennarar deildarinnar
hafa hótað að hætta kennslu ef
samkennari þeirra einn verður
látinn halda áfram, þar sem
hann hafði leyft sér að gagn-
rýna samkennara sinn og því
hefir hann nú lent í hópnum:
passar ekki.
Mér þætti eðlilegt að mun
hlutlægara mat yrði látið ráða
við mat á mönnum en nú er
gert. Það er til dæmis furðulegt
að háskólapróf, einkunnirnar
sjálfar, ráða i dag engu um það
hvort maður telst hæfur til
háskólakennslu eða ekki. Það
er látið lönd og leið sem á
hlutlægan hátt er hægt að segja
að sýni hvort maður er góðum
eða litlum gáfum gæddur,
prófin sjálf, en ritgerðir látnar
ráða sem oft og einatt eru ekki
nema að hluta til unnar af
lækninum sjálfum. Oftast hefir
vinnuaðstaða hans við stofnun-
ina meir og minna matað við-
komandi á þessu. Hversu mikil
eða litil hjálp hefir verið veitt
við gerð slíkra ritgerða er
aldrei hægt að sannreyna. Rit-
verkið gæti meir að segja verið
fengið að láni. Afkastamiklir
vísindamenn hjálpa að sjálf-
sögðu aðstoðarmönnum sinum.
Lokaorð
Það er greinilegt að tengja
þarf læknadeildina mun betur
þjóðlífinu sjálfu og verkefnum
þess. Opna þarf deildina til al-
mennrar umræðu og eru það
vinsamleg tilmæli til þeirra.
sem dyranna gæta við þessa
stofnun, að þeir gefi út fundar-
gerðir deildarinnar. og væri
Læknablaðið ágætur vett-
vangur slíks fróðleiks. Sjálfur
hefi ég undir höndum eitt slikt
afrit sem ég veit að venjulegum
sveitaoddvita þætti fróðlegt
plagg.
Brynleifur H. Steingrimsson
héraðslæknir, Selfossi.