Dagblaðið - 30.06.1978, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1978.
blandar saman trúmálum og deilumál-
um kaþólskra og mótmælenda á Norð-
ur-írlandi.
Ian Paisley hefur á undanförnum
árum komið sér upp einhvers konar
blöndu af trúar- og stjórnmálaveldi.
Veldi, sem stendur með miklum
blóma. Staða hans I dag er þannig að
mótmælendur geta snúið sér til hans á
tímum, er erfiðleikar steðja að. Aftur á
móti þurfa þeir ekki að hafa svo mikil
afskipti af honum eða fylgja, er allt
leikur í lyndi. Á sjöunda áratugnum
var Paisley mjög i sviðsljósinu. Þá
vantaði ekki að hann talaði mikið og
setja mikinn svip á lifið á Norður-lr-
landi.
Eins er með stjórnmálaflokk Pais-
leys The Democratic Unionist Party.
Hann hefur nú náðjafnmiklu fylgi og
The Moderate Alliance Party, sem er
hinn gamli flokkur mótmælenda, sem
halda vilja tengslunum við England
áfram. Flokkur Paisleys er í oddaað-
stöðu á þingi og meira að segja hafa
fylgismenn hans meirihluta í nokkrum
héraðsstjórnum.
Áhrif þess að fylgismenn Paisleys
komust til áhrifa voru glögg í Bally-
mena en þar var einn þeirra kjörinn
bæjarstjóri. Siðan þá hafa allar reglur
orðið strangari og stefnt að þvi, að ibú-
arnir stundi fátt annað en guðsþjón-
usturásunnudögum.
Ian Paisley er sjálfur þingmaður á
brezka þinginu og jafnvel andstæðing-
ar hans viðurkenna dugnað hans i
starfi. Hann hefur beitt sér mjög fyrir
ýmsum velferðarmálum og þá ekki
gert neinn greinarmun á mótmælend-
um og kaþólskum. Þingstörf hans hafa
einkennzt af sömu framtaksseminni
ogallt hans kirkjustarf.
Hver verður framtíð lan Paisleys?
Miklar horfur eru á, að hann bjóði sig
fram á þing Efnahagsbandalags
Evrópu. Ef svo verður er hann talinn
líklegur til að komgst að.
Margir bíða þess með óþreyju að
fylgjast með þegar ofsatrúar mótmæl-
andinn lan Paisley fer að kljást við
kaþólikkana i Frakklandi og Suður-
Evrópuríkjunum. Kannski kemst
hann I færi við sjálfan erkióvininn —
páfann.
Séra lan Paisle.v lætur sér fátt óvið-
komandi.

hefði stór orð um kaþólska, sem hann
taldi hið versta fólk og allt illt, sem á
Norður-írlandi gerðist, mætti rekja til
þess. Þá hlógu flestir að orðum hans
og hristu hausinn yfir þessum öfga-
manni. Siðan er margt breytt á Norð-
Of algeng sjón á Norður-írlandi. Vegatálmar lögreglu og hers. Leit stendur yfir að morðingja-og enginn fær að fara framhjá
fyrr en eftir athugun varða.
ur-trlandi sem annars staðar og i dag
hlær enginn að lan Paisley. Engum
dettur í hug að framhjá honum verði
gengið eða skoðanir hans hundsaðar.
Kaþólskir leiðtogar hata hann auð-
vitað eins og pestina enda maðurinn
fljótur að vara mótmælendur við
öllum tilraunum þeirra til samvinnu.
Flestunt stjórnmálaleiðtogum mót-
mælenda hrýs hugur við Paisley.
Hann er hin ógnvænlega svipa, sem
stöóugt hangir yfir þeim ef þeir voga
sér einhvern tíma að feta leiðina til
innanlandsfriðar það rösklega að hann
fetti út í það fingur.
Suntir segja Paisley vera eins og
púkann á fjósbitanum, sem fitni á
bölvinu. Deilur og hryðjuverk hafa
verið hans fóður. Vegna þeirra hafa
áhrif hans aukizt. Vegna þeirra hafa
orð hans og skoðanir, sem mörgum
finnst vera eins og gamlar miðalda-
hugmyndir, náð fótfestu i hugum mót-
mælenda á Norður-írlandi. Vegna
þessa alls er Ian Paisley orðinn áhrifa-
mikill leiðtogi i kirkjunni og þeim
stjómmálaflokki, sem hann leiðir.
Vöxtur söfnuðar hans hefur verið
meiri en nokkurs annars á undanförn-
um árum. Frá þvi að hann flutti pre-
dikanir sínar yftr fáum i hræðum i
Austur-Belfast eru ekki nema nokkur
ár. Aftur á móti er yftrbragð samkoma
hans annað í dag. Stöðugt mikið fjöl-
menni og söfnuður hans er með ein-
hverja starfsemi í nær öllum bæjum á
Norður-írlandi. Er það síður en svo
öðrum mótmælendaprestum til
ánregju. Samkomur Ian Paisleys eru
orðnar vinsælar fjöldasamkomur, sem
\

að vera hægt að leysa með kjarasátt-
mála.
Alþýðuflokkurinn lýsti afleiðingu
lágvaxtastefnu í óðri verðbólgu. Hún
þýðir einfaldlega að það er ævinlega
gróði að taka lán, og i lokuðu og
mestan part pólitisku bankakerfi
grefur um sig spilling og félagslegt
ranglæti. Þareru teknar mikilvægustu
efnahagsákvarðanir samfélagsins,
alfarið bak við luktar dyr. Þetta er
ófremdarástand og skynsemi og
arðsemi hefur verið kastað fyrir róða.
Alþýðuflokkurinn leggur áherzlu á
arðsemi í fjárfestingu. Gagnrýnendur
hafa spurt, hvort þetta sé ekki viðhorf
kapítalista. Það er rangt. Þegar sjálfur
Stalin framkvæmdi fimm ára áætlanir
i þungaiðnaði, þá var auðvitað ekki
hugmyndin að reka þær með tapi! Þá
leggur Alþýðuflokkurinn áherzlu á
endurskipulagningu landbúnaðarins
með það í huga að gera hann arð-
bæran, hætta útflutningsbótum, og
gera sambandið beint milli neytenda
og framleiðenda. Ef fólkið vill neyta
minna af kindakjöti og meira af
kjúklingum, þá verður að framleiða
minna af kindakjöti og meira af
kjúklingum. Lifeyrissjóðamál eru eitt
af stórmálum Alþýðuflokksins, með
áætlun þarf að koma á einum lifeyris-
sjóði fyrir alla landsmenn sem sé
gegnumstreymissjóður og borgi skikk-
anlegan lífeyri til allra. Þjóð er ekki
siðmenntuð nema aldraðir búi
við þolanleg kjör. Húsnæðismál
verður að endurskipuleggja. Það
kostar vitaskuld peninga, en þó ekki
að öllu leyti, einfaldlega vegna þess að
hluta vandans má leysa með betri
nýtingu eldra húsnæðis. Auk þess er
það félagslegt og rómantískt réttlætis-
mál, að minnsta kosti i Reykjavík, að
ungt fólk flytjist I riku.m mæli inn I
eldri hverfi. Fjárfesting verður að vera
arðbær, skuldasöfnun erlendis máekki
Kjallari á
föstudegi
Vilmundur
f
Gylfason
fara til neyzlu. Við þurfum nýja og
þyngri mynt.
Þetta eru almennar hugmyndir, og
vantar eflaust nokkuð. En við þurfum
gerbreytta efnahagsstefnu.
Varnarmál
í varnarmálum leggur Alþýðu-
flokkurinn mikla áherzlu á það, að
hann vill samvinnu við lýðræðislegar
þjóðir. Hann vill aðild að Atlantshafs-
bandalaginu, og enn um sinn styður
hann veru varnarliðsins hér á landi.
Samvinnan við lýðræðisríki, ekki sízt
riki eins og Noreg og Kanada, er
alþjóðleg skylda okkar. Það er
auðvitað ekki hægt að horfa fram hjá
þeirri staðreynd, að þetta er eitthvert
viðkvæmasta mál samfélagsins, og
það hefur heldur enginn leyfi til þess
að misvirða hugmyndir fólks, sem eru
af rómantiskum og þjóðlegum toga,
að það sé ósænnlegt að hafa erlendan
her í landinu. Þarna takast á raun-
veruleiki og rómantik. Þessa hluti
verður að skoða sögulega. Allt frá þvi
1949 hefur verið veruleg andstaða við
aðild okkar að Atlantshafsbanda-
laginu og frá 1951 héldu sömu aðilar
uppi gagnrýni á erlendan her i
landinu. Saga þessarar hreyfingar er
óskemmti|eg. Brynjólfur Bjarnason,
sem var helzti talsmaður þessarar
stefnu á Alþingi, var auðvitað ekkert
annað en Moskvukommúnisti og
jábróðir Stalins. Hann hafði á þeim
tíma rangt fyrir sér og aðrir rétt. Ung-
verjaland og aftur Tékkóslóvakía settu
þetta fólk í stökustu vandræði. Þetta
voru óupplýst sjónarmið. Styrkur
hreinna kommúnista eins og Brynjólfs
gerðu umræðuna frumstæða, beggja
vegna. Hinum megin hefur verið
Morgunblaðið. Morgunblaðið varði
striðið í Víetnam allt til 1969. Þá voru
upplýst öfl í Bandarikjunum farin að
sjá hvers konar harmleikur þarna var
að gerast. En Morgunblaðið var eins
og óupplýst repúblikanablað I New
Orleans. Við þurfum upplýstari
umræðu. Við verðum að viðurkenna
að I kringum varnarliðið þrifast alls
konar vandræði. Við verðum að
krefjast úttektar og raunverulegra
upplýsingá um fyrirtæki eins og
íslenzka aðalverktaka, sem er
einokunarhringur, vaxinn upp úr
gamla samtryggingakerfi flokkanna,
og sem rakar saman ágóða því sem
næst eftirlitslaust. Látum fólkið vita,
það ætti að vera ofur einföld regla.
Félagslegar
umbætur
Alþýðuflokkurinn lagði áherzlu á
margháttuð félagsleg ilmbótamál.
Þjóðareign lands, atvinnulýðræði,
bætt starfsumhverfi. Eflingu neyt-
endasamtaka. Aukið lýðræði í félags-
legum hreyfingum eins og Samvinnu-
hreyfingunni. Nýja starfshætti
Alþingis, sem taki til aukinna áhrifa
þingnefnda og aukinna möguleika til
aðhalds og eftirlits. Dómskerfið hefur
reynzt ófært um að ráða við efna-
hagsleg afbrot og það er svo seinvirkt
að fólk telur i stórum stil að það taki
því ekki að leita þangað með annars
sjálfsögð réttlætismál.
Þá hefur Alþýðuflokkurinn gert
verulega úttekt á sjúkdómseinkennum
verðbólguþjóðfélagsins og þeirri spill-
ingu sem ævinlega fylgir sliku ástandi.
Jónas Haralz, bankastjóri, leiddi ekki
alls fyrir löngu að því skynsamleg rök I
blaðagrein hvernig verðbólga hefur
beinlínis rýrt lifkjör í landinu stórlega,
fyrir utan spillingu og glundroða sem
hún veldur. Hún hefur slævt fjármála-
siðferði. Það er fáránlegt samfélag, til
dæmis, þar sem þingmenn þverbrjóta
skattalög, eins og verið hefur. Það
verður að gera seríu af breytingum,
og svo sannarlega stendur það til.
Aðeins brot
Þetta er samt aðeins brot af verk-
efnaskránni. Þau eru fjölþættari og
þeim hefur verið lýst á fundum þeim,
sem talsmenn Alþýðuflokksins hafa
haldið undanfarnar vikur og mánuði.
Það er nauðsynlegt að samstaða náist
milli þeirra, sem sækja fylgi og stuðn-
ing til launþega. Kjarasáttmáli verður
ekki að raunveruleika nema það
takist. Á götunni er hvíslað að I
Alþýðubandalaginu sé litil hrifning
með kosningaúrslitin, og að minnsta
kosti þeim forustumönnum þar, sem
eru af gamla skólanum, finnist
Alþýðubandalagið hafa beðið ósigur
vegna fylgisaukningar Alþýðuflokks-
ins. Þetta má auðvitað ekki vera svo.
Stuðningur við álcfni A ihéðuflokks-
ins er staðret nd. og bað er sameigin-
legur vilji þeina tullirúa að koma sem
mestu af þessum málurn i höfn.
Það þarf margt að læra og margt að
varast. Hér hafa tvívegis verið svo-
kallaðar vinstri stjórnir. Þær gerðu
auðvitað margt vel, eins og flestar
ríkisstjórnir (jafnvel sú síðastal. En
vinstri stjómunum, sem að visu voru
báðar undir forsæti Framsóknar-
flokksins, mistókst gersamlega að ráða
við efnahagsmál. Eftir tvö óg þrjú ár
voru þær komnar í strið við launþega-
hreyfinguna. Þær misstu efnahagsmál
út úr höndum sér og skildu eftir óða
verðbólgu og efnahagslegan
glundroða. Þetta á að vera lærdómur
fyrir upplýstan launþegavæng i
islenzkum stjórnmálum. Launþegum
öllum er beinlínis gerður ógreiði ef
stjórn, sem kennd er við vinnandi
stéttir, forklúðrar efnahagsmálum.
Ástæður mistaka tveggja svo-
kallaðra vinstri stjórna eru einfaldlega
þær, að það var verið að uppfylla
ábyrgðarlaus kosningaloforð; það var
ausið úr sjóðum fjármunum. sem ekki
voru til. Það voru gefnar út innistæðu-
lausar ávísanir. Og hvað þýðir það?
Það þýðir einfaldlega verðbólgu, spill-
ingu og félagslegt ranglæti. Og það
vilja upplýstir launþegarekki.
Nú verður að fara öðruvisi að.
Tveir hópar hafa varla átt þingmenn
að heitið geti. Það eru skattgreiðendur
og það eru neytendur. Þessu verður að
breyta. Þvi verður bezt breytt með
ábyrgri stjórn efnahagsmála, sam-
vinnu við launþegasamtökin, ábyrgð i
öryggismálum, endurbótum á stjórn-
sýslunni og uppskurði á þeim sjúk-
dómseinkennum, sem ævinlega fylgja
óðri verðbólgu.
1
✓