Dagblaðið - 17.07.1978, Blaðsíða 14

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 17. JÚLÍ 1978.
........................
AÐ LOKNUM KOSNINGUM
Margir hafa reynt að skýra hinn
mikla kosningasigur Alþýðubanda-
lagsins og Alþýðuflokksins. Talað er
um að hin nýja rannsóknarblaða-
mennska hafi átt hér stóran hlut að og
er ekki vafi á að svo hafi verið. Þegar
stjórnvöld þurfa að grípa til óvinsælla
aðgerða, þá hrópa þeir jafnan upp sem
komast vilja i mikilvægustu stöður
þjóðarinnar, að ætíð sé verið að stela
af fólkinu (færa fjármagn frá launþeg-
um til atvinnurekenda), jafnvel þótt
þeir sjálfir hafi margsinnis staðið að
miklu harkalegri „þjófnaðarherferð-
um” á hendur almenningi þegar þeir
voru í stjórn sjálfir.
Kröf luníð og álver
Einhver ógeðslegasti kosninga-
áróður sem lengi hefir heyrst, er hinn
mikli og langvarandi áróður gegn
Kröflu (og þar eru fjölmargir stjórnar-
stuðningsmenn jafnsekir). Þótt allir
ættu að vita að þarna stóðust allar
framkvæmdir fyllilega áætlun og allir
flokkar stóðu að þessari virkjun
óskiptir, er samt gripið til hinna ógeðs-
legu svivirðinga gegn þeim mönnum
sem þarna unnu öll verk með prýði og
hugrekki, þrátt fyrir náttúruhamfarir
og eiturörvadrífu manna sem svífast
einskis til þess að komast til valda i
þjóðfélaginu. Hvað hefði gerst ef Vest-
mannaeyingar hefðu gefist upp við sitt
heimsfræga endurreisnarstarf eftir
gos?
Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokk-
ur stóðu saman um virkjun Þjórsár og
byggingu álversins, sem hefir fært
þjóðinni þrjátíu milljarða i
HREINUM gjaldeyri, sem þó er ekki
nema brot af þeim óbeinu tekjum sem
stöðugt streyma út í þjóðfélagið i
fjölmörgum myndum, eins og marg-
sinnis hefur vcrið kynnt af fyrrverandi
ráðherra, Ingólfi Jónssyni og fleirum.
Til dæmis er Hafnarfjarðarbær
búinn að fá mörg hundruð milljónir
beint frá Álverinu á silfurdiski og allt
þetta hefur Þjórsá í Árnessýslu fært
þjóðinni vegna þess að framsýnir
menn létu hluta af henni renna í gegn-
um rör, svona einfalt er það. Mér hefir
verið sagt og reyndar séð að nokkru,
að stjómun álversins sé með því besta
sem þekkist á Norðurlöndum og jafn-
vel þó víðar sé leitað og að mörg
islensk alvörufyrirtæki séu þegar farin
að tileinka sér svipaða stjórn. Verka-
menn álversins hafa tillögurétt um
stjórnun þess, og þeir sem skila bestum
tillögunum eru verðlaunaðir. Ætli ís-
lenskir atvinnurekendur og verk-
stjórar ættu ekki að taka þetta upp i
stað einstefnuakstursins sem rikt hefir
hér í þessum málum?
Það vantaði sannarlega ekki hrak-
spárnar og úrtölusönginn gegn þessum
framkvæmdum, þar með allt is-
hræðsluvælið sem glumdi i blöðum
afturhaldsaflanna. Manni komu oft i
hug íshræddar merar. Það var senni-
lega heimsmet, hversu giftusamlega
tókst að virkja íslenskt jökulfljót i
fyrsta sinn. Það er stórfurðulegt og
mikil ógæfa að þjóðin skuli ekki
standa óskipt að því að nota hin geysi-
legu auðæfi, sem liggja fyrir fótum
hennar í óbeislaðri orku viðsvegarum
landið. Enn eitt afrek á heimsmæli-
kvarða eru hitaveituframkvæmdir í
Reykjavík frá upphafi. Ekki vantaði
þó úrtölur og hrakspár. Sögu þeirra
þyrfti að skrá frá upphafi.
Laun heimsins eru
vanþakklæti
Það er ekki nýtt í sögunni að þeir
stjórnmálaforingjar, sem hafa unnið
best að framkvæmd mikilla nauð-
synjamála, hafa verið ofsóttir meðan á
framkvæmdum stóð og svo sparkað að
þeim loknum. Nægir að minna á
hvernig Hannes Hafstein fyrsti ráð-
herra íslands var hundeltur og sví-
virtur fyrir hans miklu baráttu fyrir
efnalegu. og pólitísku sjálfstæði
Íslands. Sem flestir ættu að kynna sér
ævisögu þessa glæsilega forustu-
manns, sem Kristján Albertsson hefir
skráð með ágætum. Nefna má Chur-
chill hinn breska, sem vann eitthvert
stærsta afrek heimssögunnar. En
þegar sigur var unninn yfir nasistum
og frelsi vestrænna þjóða tryggt, þá
spörkuðu Bretar honum.
Fráfarandi stjórn hefir óumdeilan-
lega komið tvö hundruð mílna fiski-
landhelgi í höfn og ég vil ætla að engin
stjóm hafi meira reynt að rétta hlut
þeirra sem minnst mega sín. Hvergi í
heiminum er búið betur að þessu fólki
en hér i Reykjavik. Engin stjóm hefir
unnið meir i hitaveitumálum og fjöl-
margt fleira mætti nefna.
Kjallarinn
IngjaldurTómasson
Stóriðjuhatur
Ef menn lifa svokölluðu „menn-
ingarlifi” og hafa „mannsæmandi”
laun, er forsenda þess að nokkur
tæknivædd stóriðja sé fyrir hendi, því
reynslan er, að hún gefur mestan arð,
bæði þeim sem við hana vinna og
þjóðinni sem heild. Það eru vægast
sagt skrítnir fuglar sem stöðugt fjand-
skapast gegn stóriðju, en heimta samt
hæstu laun sem smárekstur getur ekki
staðið undir.
Auðvitað getur smárekstur átt rétt
á sér en hann stendur ekki einn undir
kröfum nútímans. Ef til vill er stór-
iðjuhatursáróðurinn til þess að veikja
þjóðfélagið sem mest, svo það verði
auðveld bráð fyrir sósialismann að
austrænni fyrirmynd. En allir vita að
óvíða er önnur eins stóriðja og þunga-
iðnaður en þar. í einu blómlegasta
landi Rússlands var byggð þrjú
hundruð metra há stífla í sambandi
við stórvirkjun. En hér á landi er stór
hópur fáráðlinga, sem gera allt vitlaust
ef reisa á tuttugu metra stiflu i á, sem
engum náttúruspjöllum veldur.
Áróður sósíalista
Eins og ég gat um fyrr, eru orsakir
stórsigurs stjómarandstöðuflokkanna
margir. Eitt dagblaðanna fullyrðir að
Alþýðuflokkurinn hafi virkjað is-
lensku poppæskuna sér til stuðnings.
Nefna má allt lygavælið um alsæluna
á Norðurlöndum og víðar. Þrátt fyrir
það að fjölmiðlar segi frá og sýni
okkur daglega hina miklu eymd, sem
víðast á sér stað erjendis, þá dáir fólk
vellygnubjarnana i laúnþegaforust-
unni og viðar. Siðast rétt fyrir ‘
kosningar, fullyrti mikilvægasti verka-
lýðsforinginn, sem segja má að nú
hafi lif þjóðarinnar (útflutninginn) i
hendi sinni, að kaup i Svíþjóð væri
hundrað prósent hærra en á íslandi.
Ég hefi kynnst mörgum sem þar hafa
dvalist og hafa þeir allir orðið guðs-
fegnir að hverfa heim úr lygasælunni
þar. Fyrir kosningar var mikið talað
og skrifað um flokksræðið er hefði
löngu gengið sér til húðar, en þrátt
fyrir það unnu tveir gömlu flokkarnir
stórsigur. Þetta virðist benda til þess
að þjóðin vilji flokksræðið áfram, þvi
ekki er minna flokksvald hjá þeim sem
unnu en hinum sem töpuðu.
Skólaundirróður
Nú er eins og menn séu að vakna og
sjái nú að allur hinn mikli trúarlegi og
pólitíski áróður, sérstaklega i æðri
skólum, hefir nú gefið sigurflokkunum
meiri fylgisaukningu en nokkurn tima
áður. Segja má að betra sé seint en
aldrei, að menn sjái rauða dauðann í
skólabákninu, ef það er þá ekki einum
of seint. Kennari i fiskiveiðabyggð
hafði kennslu í guðleysi. Þetta var
kært til kennsluyfirvalda og var þá
trúleysistimum hætt, en kennarinn
látin sitja áfram. Þessi kennari er nú
þingmaður. Mæður sem innrættu
börnum sínum kristinfræði og hafa
sent þau í framhaldsskólana, þar sem
þau hafa fyrir áhrif kennslu og póli
tískra félaga innan skólanna kastað að
mestu kristinni trú og tekið í hennar
stað hina rauðu trú kommúnista,
þekkja slikt.
Alkunnur er hinn mikli áróður gegn
íslendingasögunum og öll sundurtæt-
ing biblíusagna, sem kristindómurinn
byggist á. Því er jafnvel haldið blákalt
áfram að Kristur hafi aldrei verið til,
þótt allir viti að ævisaga hans er
skrifuð af að minnsta kosti fjórum
samstarfsmönnum hans. Eitt hið nýj-
asta i áróðri kommnúnista er spilling
íslensks máls. Því var til dæmis haldið
stíft fram af einu fremsta stórskáldi
landsins, að hver maður ætti bara að
skrifa eins og honum sjálfum sýndist.
Hvernig væri ef allir höguðu sér
þannig i umferðinni á götunni og yfir-
leitt allri umferð lífsins? Þetta þrennt:
Kristin ' tru, íslendingasögur og
hreint, ómengað islenskt mál, virðist
vera í fremstu röð á niðurrifslista
kommúnista, enda eru þetta einar
hinar mikilvægustu andlegu undir-
stöður sjálfstæðrar islenskrar þjóðar
bæði fyrr og síðar.
Sigurvegararnir eiga
tvímælalaust
að taka við
Þeir sem unnu kosningar hljóta nú
að taka við ogefna stóru loforðin. Þeir
byrja auðvitað á þvi að færa hið mikla
þýfi sem atvinnurekendur hafa (að
þeirra sögn) dregið sér, yfir til laun-
þega. Ef til vill láta þeir Bæjarútgerð-
ina og Skiptaútgerð rikisins endur-
greiða skattborgurum þær miklu fjár-
fúlgur, sem þeir hafa verið látnir
greiða þessum fyrirtækjum upp i tap-
rekstur þeirra. Eða hvernig er ástandið
á mörgum fiskistöðum út um landið,
þar sem fólkið sjálft og sveitarfélögin
eru svo til einu atvinnurekendurnir?
Svo setja þessir sigurglöðu menn ef-
laust fljótt i gang alislenska iðnaðar-
áætlun. Engin hætta á stórum virkj-
unum eða stóriðju. Mikið er búið að
„diskútera” um perlustein. Heyrst
hefur að þrjú eða fleiri fyrirtæki eigi
að vinna að þessari framleiðslu og þá
eflaust forstjórar, verkstjórar og fram-
kvæmdastjórn fyrir hvert.
Ég vil að lokum óska næstu ríkis-
stjórn alls hins besta og þar með að
henni takist að leysa verðbólguvand-
ann og reisa islenskan gjaldeyri upp úr
þeirri niðurlægingu sem hann er nú i.
Því það tel ég eina höfuðorsök þess
þjóðfélagsvanda, sem nú er við að etja
á flestum sviðum þjóðlífsins.
Ingjaldur Tómasson
verkamaður
Hvers vegna nýsköpunarstjórn?
Nú þegar kosningar eru afstaðnar,
og framundan er stjórnarmyndun,
veltir fólk eðlilega fyrir sér ýmsum
hugmyndum í því sambandi.
Þrátt fyrir að misjafnar skoðanir
séu uppi í því máli, eins og gerist og
gengur, þá eru allirsammálanauðsyn
þess að við taki stjórn sem í raun og
sannleika getur tekist á af fullri ábyrgð
við þann mikla vanda sem við blasir.
En hvernig samsteypustjórn er lik*
legust til þess, miðað við þær stað-
reyndir sem við blasa.
Orsakir þær sem liggja fyrir þvi að
fráfarandi stjórn beið ósigur í síðustu
kosningum er öllum kunn, þannig að
óþarft er að rekja það I smáatriðum.
Hún réö einfaldlega ekki við verðbólg-
una, keyrði fjármálin i botn og kórón-
aði óskapnaðinn með því, að kenna
launafólki um efnahagsvandann og að
lokum að rifta svo nýgerðum kjara-
samningum við launafólk. Þar með
missti hún úr höndunum það litla
traust sem ef til vill var eftir hjá laun-
þegum, eins og úrslit kosninganna
augljóslega bera með sér.
Þeirri stjórn sem nú tekur viö er sá
vandi á höndum að endurheimta
traust fólksins sem glutrað var niður á
síðasta kjörtímabili. Það er veigamesta
forsendan og undirstaða þess, að á
raunhæfan hátt sé hægt að takast á
við þann gífurlega efnahagsvanda sem
viðbúum við.
Þessa forsendu gerir Alþýðuflokkur-
inn öðrum fremur sér Ijósa, og þess
vegna hefur hann stefnt óhikað og
ákveðið á nýsköpunarstjórn. —
önnur veigamikil staðreynd er að Al-
þýðuflokkurinn er óskiptur i þessari
afstöðu sinni. — Innan annarra flokka
eru skiptar skoðanir og ágreiningur
um stjórnarmyndun.
Mín sannfæring er sú, að þeir sem
hugleiða vel allar staðreyndir sem fyrir
liggja til stjórnarmyndunar og láta
heilbrigða skynsemi og þjóðarheill
vera ofar pólitískum innbyröis erjum i
flokkunum og á milli flokkanna, skilji
og viðurkenni þá staðreynd sem að
baki liggur hjá Alþýðuflokknum með
stefnu hansá nýsköpunarstjórn.
Vandinn er það mikill að besti kost-
urinn væri aö með fullri þátttöku og
sameiginlegri ábyrgð þessara þriggja
flokka, sem mestu itökin hafa meðal
aðila vinnumarkaðarins, væri hægt að
takast á við vandann af festu og
ábyrgð og koma á kjarasáttmála, sem
er forsenda þess að hægt sé að berjast
við verðbólguna.
Staðreyndin er á hinn bóginn sú aö
Framsóknarflokkurinn hefur mjög lítil
ítök í launþegahreyfingunni. — Af
þeirri einföldu ástæðu er nýsköpunar-
stjórn mun líklegri en vinstri stjórn til
að ráða við vandann eins og málin
horfa i dag. Friður og sáttmáli við að-
ila vinnumarkaðarins er lykillinn að
því að hægt sé að minnka verðbólguna
og byggja upp heilbrigða efnahags-
stefnu til langframa. Efnahagslegu
frelsi þjóðarinnar er það mikil hætta
búin að það verður að slíðra sverðin —
og sameina kraftana i þeim miklu
verkefnum sem framundan eru.
Það er og hefur verið of mikil til-
hneiging til þess og sennilega hafa allir
flokkar verið með því marki brenndir
— ef þeir biða ósigur í kosningum —
að leggjast niður og sleikja sárin með
það eitt í huga að nú sé sá leikur bestur
í stöðunni að standa utan við ábyrgð-
ina. — Sá leikur hljóti að vera vænleg-
astur til að auka fylgið á nýjan leik.
Þetta held ég þvi miður að sé mörgum
ofar i huga á timum ósigurs — heldur
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
en að hugsa um hvað þjóðinni sé fyrir
bestu á erfiðleikatímum. En þjóðin á
heimtingu á þvi aö i þessum mikla
vanda sem hún stendur frammi fyrir
verði pólitiskir skollaleikir lagðir á hill-
una en í stað þess sameinast um að
standa vörð um hagsmuni þjóðarinn-
ar.
Það veltur þvi á miklu að þeir flokk-
ar sem líklegastir eru til að geta i sam-
einingu ráðist gegn vandanum veigri
sér ekki við ábyrgðinni og leggi á hill-
una allar pólitiskar erjur. Það mun
þjóðin kunna að meta.
Sjálfstæðisflokkurinn er enn, þrátt
fyrir fylgistapið, stærsti flokkur þjóð-
arinnar — og sem slikur má hann ekki
skorast undan að axla þá ábyrgð sem
því fylgir.
Hann á einnig mikil ítök i verka-
lýðshreyfingunni og þá staðreynd
hefði Alþýðubandalaginu verið hollt
að hafa i huga þegar hann hugleiðir
vinstri stjórn — og metur staðreyndir
ogþjóðarheill.
Alþýðuflokkurinn vann mikinn sig-
ur í nýafstöðnum kosningum. Hann
mun af fullri ábyrgð og einurð standa
undir þeim mikla vanda sem sigrinum
fylgir. Hann stefnir á lausn vandamál-
anna til frambúðar en ekki plástraðar
bráðabirgðaráðstafanir, þar sem allt
sækir i sama horfið aðörfáum mánuð-
um liðnum.
Einmitt með það i huga hefur hann
ákveðið stefnt að nýsköpunarstjórn —
þeirri stjórn sem likíegust er til að geta
tekist á við vandann af festu og
ábyrgð. «
Stefna hans er skýr og ákveðin —
og hann mun hvenær sem er, ef þörf
krefur, vera tilbúinn til að leggja hana
undir dóm kjósenda á nýjan leik.
Jóhanna Siguröardóttir
alþingismaður.