Dagblaðið - 25.07.1978, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 1978.
11
Á dögunum var ég að lesa um borg-
firzkan bónda, fyrirmyndarmann í
framkvæmdum og búnaði, mann-
kostamann og dreng góðan. „Hann
var hreinskiptinn, hreinlyndur, yfir-
lastislaus, örgeðja og sáttfús. Engin
dæmi munu til þess, að hann hafi neit-
að um bón. Þótt hann væri hygginn
fjárgæzlumaður, hafði hjálpfýsi hans
og greiðvikni ætíð yfirhöndina.”
Þegar ég las þetta kom mér í hug
hversu sorglegt það hlyti að vera fyrir
menn prýdda þessum dygðum að vera
bankastjórar. Stór hluti starfs þeirra
fer nefnilega í það að neita fólki um
bón, og hjálpfýsi og greiðvikni má ekki
ná yfirhöndinni og taka af þeim ráðin.
En um þetta höfum við þó dæmi.
í greinum minum um Samvinnu-
bankamálið hér í Dagblaðinu hefur
verið sýnt fram á það, að sumir njóta
betri fyrirgreiðslu en aðrir. T.d. naut
Guðbjartur Pálsson þess, að Einar
Ágústsson, fyrrverandi bankastjóri og
fráfarandi utanríkisráðherra, lét greið-
viknina ætíð sitja í fyrirrúmi, þegar
Guðbjart vantaði peninga.
Arftaki Einars í starfi bankastjóra,
Kristleifur Jónsson frá Varmalæk,
virðist vera gæddur þessum sömu ,
dygðum bóndans úr Borgarfirði.
„Þá er bara hlegið"
Og Guðbjartur kunni lagið á svona
köllum. Hann fylgdi sömu lífsspeki og
íslandsbersi, þegar hann fór til banka-
stjórans, sem hann kallaði „Flautist-
ann okkar”: „Hér fást ekki litlir
peningar. Aldrei biðja um lítið. Þá er
bara hlegið.”
En einhvern tima kemur að skulda-
dögum. Og þá er það ekki bara skuldu-
nauturinn, sem hættir að hlæja.
Brosið stirðnar á „flautistanum” líka.
Dagblaðið birti mynd af „flautista”
með stirt bros um daginn. Hann var
þó stillilegur að sjá, þar sem hann sat á
bak við skrifborð sitt í Samvinnubank-
anum. Þarna var kominn Kristleifur
frá Varmalæk.
Erindi hans á síður Dagblaðsins var
að kvarta undan mér og skrifum mín-
um um Samvinnubankamálið í Dag-
blaðið. Hann sagði, að það væri
„hvimleitt að hafa ekki starfsfrið fyrir
rógburði óvandaðra manna.”
Ég las grein bankastjórans og undr-
aðist óróann í grein þessa stillilega
manns. En þá minntist ég þess, að
borgfirzki bóndinn, sem aldrei neitaði
um bón, var örgeðja.
En hvað var það nákvæmlega, sem
raskaði ró þessa manns?
Jú, svarið er þetta: Allt, sem ég hef
skrifað um Guðbjart heitinn Pálsson
og viðskipti hans við Samvinnubank-
ann er vitleysa. „ ... sjaldan hafa sést
á prenti stóryrtari ásakanir” segir
Kristleifur bankastjóri. „Staðreyndir
skipta manninn engu máli,” segir
hann og jafnframt: Það virðist útilok-
að, að Halldór geti nokkurn tíma farið
með rétt mál.”
Bankastjóra
skjöplast
Ég ætla ekki að telja upp fúkyrðin.
En ég ætla að svara bankastjóranum.
Niðurstaða hans er nefnilega á skjön
við allt, sem ég hef sagt og samt
hrekur hann ekki eina einustu stað-
reynd, ekki eina einustu staðhæfingu í
skrifum mínum. Sumt staðfestir hann,
um annað þegir hann. En hann ber
ekki brigður á þær staðreyndir, sem ég
hef lagt til grundvallar skrifum mín-
um.
Kristleifi bankastjóra hefur skjöpl-
azt.
í greinum mínum hef ég sagt, að
Einar Ágústsson, fráfarandi utanríkis-
raðherra, hafi átt i einkaviðskiptum
við Guðbjart. Þessu til staðfestingar
birti ég eiginhandarbréf Einars, þar
sem hann viðurkennir móttöku á
skuldabréfum úr hendi Guðbjarts að
upphæð 500 þúsund krónur (4 1/2
milljón á núgildi). Einar tók ekki við
þessum bréfum sem bankastjóri.
Bankaráð Samvinnubankans hefur
viðurkennt, að þetta sé rétt. Hins veg-
ar hafi Einar tekið við þessum bréfum
fyrir hönd bankans, þótt þess sjái
hvergi stað í bréfinu. Þannig var það
„í raun og veru” sagði bankaráðið. Ég
bað um óyggjandi sönnun. Hana er
ekki að finna í kvörtun Kristleifs.
t greinum mínum hef ég sagt, að
Guðbjartur Pálsson hafi velt milljörð-
um króna I ávísunum, víxlum og
skuldabréfum með dyggri aðstoð
bankastjóra Samvinnubankans. Ég hef
sagt, að Einar Ágústsson hafi lánað
„Svona heldur
framsóknarsen”
— sagði góð kona umflautistanníSamvinnubankanum
Guðbjarti fé langt umfram allar trygg-
ingar. Ég hef sýnt og sannað, að Guð-
bjartur naut velvildar oggreiðvikni
sama bankastjóra eftir að allt var kom-
ið i kaldakol hjá honum. Ég hef jafn-
framt sýnt fram á, að Kristleifur frá
Varmalæk hafi ekki reynzt Guðbjarti
siðri haukur i horni eftir að hann var
„settur til höfuðs” Einari 1 Samvinnu-
bankanum að kröfu eins merkasta leið-
toga Framsóknarflokksins, sem nú er
setztur f helgan stein.
Ástæðuna fyrir greiðvikni sinni
gefur Kristleifur sjálfur upp i kvört-
unrgreininni:
Samvinnubankinn
fjármagnaði
svínarí
„Verkefni mitt sem bankastjóra var
Halldór
Halldórsson
vinnubankans á dögunum var ég sak-
aður um að leggja saman skylda hluti,
en nú er þessu skyndilega öfugt farið.
Mér sýnist, að nú sé Kristleifur
farinn að gera graut úr þessu öllu, eins
konar „bankabull og súpusull".
Ef margföldun kemur bankastjóran-
um spánskt fyrir sjónir, verður að
benda honum á, að á Islandi er óða-
verðbólga. Ein milljón króna fyrir 15
árum er á verðgildi ársins 1978 23
milljónir króna. Það er hárrétt hjá
Kristleifi, að útkoman er „ótrúlegar
upphæðir” en það stafar af því, að
lipurð Samvinnubankastjóranna
Einars og Kristleifs við Guðbjart var
meðólikindum.
3. Upp úr bankastjóranum hefur
smám saman togazt athyglisvert og
lýsandi dæmi um viðskipti Guðbjarts
og Samvinnubankans í framhaldi af
vixlaskrá, sem ég birti með svari við
Kristleifur Jónsson bankastjóri Samvinnubankans:
lArásir Halldórs Halldórs-
sonar á Samvinnubankann
i grrinirgrrð trt krivtkifl Jón«)ni
avtjóra Sam.innub.nkanv. MUIif)r
I irugnir tru Dagblaöúnv, rn aAaH.rir
I vögn bankavtjóranv.
Slðan hluta irsmv 1976 voru GuA
f bjanur hcitinn Pihvon og Karl
jndvvon handtekmr i Vogum á
Reykjanevi og gefiö að vök, að vera með
vmyglað áfengi i fórum sinum Þe»i
vamingur var i tOsku i farangurv
geymvlu bifreiðar þeirra Framburður
hinna handteknu var á þi leið. að tovk
una xttu tvjer vtúlkur. vem venð heföu
farþegar I bifreiöinni og óskað hefðu
eftir að liu aka vér til Voga Stúlkurnar
heföu hinvvegar vkyndilega horfiö þegar
þangað var komið Þritl fynr framburö
hinna handteknu dxmdi fulltrúi bxjar
fögeta þi tafarlauvt i gxsluvaröhald.
Rannsókn var hafin i mili þcirra félaga
og vkyndilega er Knstjin Pétursson. loll
þjónn i KeflavikurflugveUi. oröinn þitt
takandi i rannvókninni. Gerði hann
ivamt Hauki Guðmundssyni húsleit i
hevmUi Guðbjartv Pilvvonar Hirtu þeir
þur ýmis plógg Guðbjartv og höfðu með
vér til Keflavikur. Siðan kom I Ijóv eins
og alkunna er. að allar þesvar aðgerðir
voru vandlega undirbúnar og voru raun
ar hluti af vxgast vagt Ijótum leik
Haukur Guðmundvson. rannsóknarlög
reglumaður. hafði fengið vtúlkurnar
tvxr til að koma fynr smygJuðu ifengi
og bjórkavva i bifreið Guðbjartv og beið
siðan reiðubuinn til handtökunnar
Vogum Lögreglumaðurmn xtlaði að
sli sig til riddara og ixtlunm virtist xtla

„Leggur saman
ósky Ida hluti
og margfaldar.
Siðan genst það. að I sumar
birtast greinar eftir Halldór Halldórsvon
i Dagblaðinu um sama efni og virðavt
þxr vera beint framhald af grcinum
Kristjinv Pétursvonar enda mjög I vama
stil Eins og Kristjin Péturxvon telur
hann sig hafa i höndum óyggjandi upp
lýsingar. Ekki er þess þó linð getiö
htaðan þxr eru komnar eðj hvernig
þxr eru fengnar.
t greinum Halldórs xgir saman rógi.
ósannindum og margskonar aðdrottun
um og munu sjaldan hafa sést i prcnti
stóryrtari isakanir. Blekkmgar hanv eru
með cmdxmum. Hann leggur saman
óskylda hluti og margfaldar og fxr út
hinar ótrúlegustu upphxöir. I greirur
gerð fri bankariði. sem birl var i blöö
unum nýlega. var sýnt fram i hvermg
hann hagar vinnubrOgöum sinum þar
sem hann meðal annars leggur saman
framlengmgarvixla og kallar það útlin
til Guðbjarts Pihvonar og telur sig
sanna að útlin til Guðbjarts hafi veriö
320 milljónir króna Sem dxmi um þessi
vinnubrögð Halldórv mi nefna. að I
Dagblaðinu 12. þ.m. segir hann svo:
..Þegar ég nefni löluna 320 milljónir var
ég ekki að tala um heildarupphxöina.
sem hann fékk. heldur vanskil og upp
hxð þeirra ” Þama er blekkingartaliö
dxmalaust en venjulegt fólk skilur oröin
„upphxð vanskila* þanmg. að um sé að
rxða ógreidda skuld. sem xtli að vera
búiöaðgrtiða
I grein i Timanum 12. þan. birtir HaU
dór skri yfir vixla sem hann vegir að
bankariðiö hafi gleymt að nefna Vixla
skri sú sem birt var með yfirlýsingu
bankariðs niði aðemv yfir vixlaviðskipii

Krívtleifur Jóussou baakastjóri.
augum þess embxttiv eru aUir vixlar
nýir vlxlar ” Þanmg er samrxmið I mil
flutningi HaUdórs. Það er ekki gerð til-
raun lil að fara með rétt mil og ef sann
kikurmn er ssgður er hrópað „hauga
l>»"
I greinargerö bankariðv i Morgun
blaðinu i februar 1977 var ekki sagt að
skuld Guðbjartv vxrf 380.000. i lok irs
ins 1964. einv og Halldór heldur fram.
heldur 1.207000 . keyptir vixlar af
Guðbjarti 1 irinu 1964 voru hinsvegar
I jósm.: Timinn, GE.
um Halldórs Halldóruonar'’ Vitrygg
ingarfélagið h.f. fór ekki i höfuðtð vegna
Ibyrgöa fyrir Guðbjart Pihvon i Sam
vinnubankanum. Heil grcin i Dag
hlaðinu 26. júni s I. um einkaviðskipti
Guðbjarts og Einars Ágústssonar
reyndust staðlausir stafir. Fclureikmng
arnir voru ekki lil. Halldór segir aðGuð
bjarti hafi vtaðið opnar dyr i Samvmnu
bankanum allt til dauðadags Staðreynd
in er þó su að bankinn iin nxstum
engm viðskipii viðhanneftir 19731
gagmð* gegn honum. Sú spilaborg er
hrumn. Guðbjartur var bankanum mjög
erfiður viðskipumaður. cnda hafði
bankinn ekki viöskipti við hann siðustu
irin vem hann lifði Hinvvegar hefi ég
bent i upphaf þessara sknfa og þau
vinnubrógðsem viðhöfð hafa veriö.
„Ekki
starfsfríður.. "
SvoköUuð rannsóknarblaðamennska
hefir verið mjög I vviösljósi hér aö undan
fömu. Stutl er frl henni yfir til ofvóknar
blaðamennsku og virðast framangreind
skrif vera þcirrar legundar Viðskipu
Guðbjaru Pihvonar vtðSamvmnubank
ann hófust vegna kaupa Guðbjaru i bif
rciöum hji Vétadcild Sambands h
lenskra vamvmnufélaga Guðbjartur
vtofnaði og rak þi BUaleiguna Bilinn hér
i Reykjavik. Á þcssum lima var rekvtur
bitaleigu tabnn vkila góðum irangri. Svo
mun og hafa verið um þesva bilalcigu
um smn. Reynsla með þennan rekstur
var hinsvegar litil hér i landi en vamt
risu upp all margar bilaleigur um þetta
leyti. Gengu þxr mojaínlega og svo fór
að Bilaleigan Billinn lenti i rekstrarerfið
kikum. Gekk Guðbjarú þvi illa að
vtanda við umsamdar afborgamr skulda
sinna. en Viiryggingarfélagiö h.f.. sem
annaðist tryggingar bifreiða Guðbjartv.
óg vem var talið gott og traust fynrurki
hafði gengið i ibyrgð fyrir Guðbjart
vegna viðskipta hans við Samvinnui
bankann. Hér er ekki um að raeða við
skipti vem eru að nemu kyti emsiok.
hcldur munu allir bankar og banka-.tjór
ar mxta vtipuðum viöhorfum og Sam
vmnubankinn i þessu nlfelli Verkefm
mni vem bankastjóra var að innheimta
það fé vem Guðbjarti hafði venð Unað
v ið þxr aðstxður vem voru fynr hendi
að innheimta það fé sem Guðbjarti
hafði verið lánað við þær aðstæður
sem voru fyrir hendi eftir að Ijóst varð
að rekstur bílaleigu Guðbjarts mis-
tókst.”
Og hvernig leysti Kristleifur þetta
verkefni afhendi?
Hann beitti þvi, sem ég hef kallað
Kveldúlfsbragðið. Hann hélt Guð-
bjarti „á floti” í von um, að með tíð
og tíma væri hægt að lækka skuld
Guðbjarts og jafnvel þurrka hana út.
Þetta gerði Kristleifur með því að lána
Guðbjarti fé til rekstrar „fyrirtækis”
síns. Starfsemi Guðbjartsvarokurlána-
starfsemi. Samvinnubankinn fjár-
magnaði þetta svínari og gerði Guð-
bjarti kleift að féfletta fólk. í staðinn
greiddi Guðbjartur hluta af féfletting-
argróðanum inn á hlaupareikninga
sína i Samvinnubankanum.
Þetta hef ég gagnrýnt. Ég hef sagt að
með þessu hafi Samvinnubankinn
tekið þátt í því að örva peningamenn
undirheimanna til dáða. Ég hef jafn-
framt haldið því fram, að bankanum
hafi verið fullkunnugt um hvað var á
seyði. En Samvinnubankamönnum
var meira í mun að ná inn peningum
til að rétta af reikninga Guðbjarts og
halda þannig andlitinu en að gera
mun á réttu og röngu, löglegu eða
ólöglegu.
Ef bankastjórinn neitar að hafa tek-
ið visvitandi þátt i Ijótum leik, þá talar
hann sér þvert Um hug.
Stungið undir
stól
Ég þef gagnrýnt dómsmálayfir-
völd fyrir að hafa stungið Guðbjarts-
rnálinu undir stól og látið það kyrrt
liggja í I 1/2 ár. Hér er um að ræða
stórkostlegt fjármálasvindl, sem
rannsókn var hafin á. En um leið og
Guðbjartur lézt var málið svæft, þrátt
fyrir þá staðreynd, að það snerist ekki
nema að hluta um Guðbjart sjálfan.
Það snerist jafnframt um viðskipta-
hætti Samvinnubankans, fjármála-
tengsl Guðbjarts við opinbera embætt-
ismenn og bankamenn og fjármálaiðju
félaga Guðbjarts. Andlát Guðbjarts
réttlætir ekki þá ákvörðun að láta
málið dankast. Ákvörðunin er pólitísk.
Þessi fáu aðalatriði, sem ég dreg
fram hafa farið framhjá Kristleifi
bankastjóra enda auðséð, að hann
hefur ekki nema berjanesti í vanstilltri
grein sinni, þar sem hann ríður við
bjöllubeizli hvað mest hann má.
Til þess að auka bankastjóranum
leti ætla ég að svara í nokkrum liðum
athugasemdum hans.
1. Kristleifur Jónsson, banka-
stjóri, reynir að koma þvi að hér og
þar, að ég sé viðriðinn handtökumálið
svokallaða og lögbrot í því sambandi.
Égersaklausafþvi.
Kristleifur bankastjóri reynir að
koma þvi að í grein sinni, að þau gögn,
sem ég hef kallað „óyggjandi” séu „til-
búin sönnunargögn”. Þetta er rangt.
Allar þær upplýsingar, sem ég hef um
viðskipti Samvinnubankans er að
finna á skrifstofu Kristleifs i Sam-
vinnubankanum.-
Bankabull
og súpusull"
2. Kristleifur segir: „Blekkingar
hans eru með eindæmum. Hann
leggur saman óskylda hluti og marg-
faldar og fær út hinar ótrúlegustu upp-
hæðir.” í athugasemd bankaráðs Sam-
athugasemd bankaráðsins. Víxilinn
má rekja a.m.k. aftur til ársins 1962
og fram til 1966. Hann var minnst 5 ár
i umferð i bankanum. Og samt á
Guöbjartur ógreiddar röskar niu
milljónir af honum eftir þessi 5 ár.
Bankastjórinn gætir þess vandlega að
segja ekkert um það hvenær þessi
vixill var greiddur eða hvort hann var
yfirleitt greiddur.
4. Þegar ég talaði um 380 þúsund
krónur i vixilskuld árið 1964 átti ég
við vixla „sem hann hafði samþykkt”
á árinu I964,eins og segir í svari mínu.
Hitt er rétt, að vixilskuld Guðbjarts í
árslok 1964 var mun hærri, eða 1
milljón 207 þúsund krónur (22
milljónir 933 þúsund krónur á núgildi
(vegna verðbólgu)). Miðað við mál-
flutning Kristleifs ætti sizt að standa á
mér að gera of mikið úr skuldum
Guðbjarts við Samvinnubankann!
„...næstum engin
viðskipti...."
5. Kristleifur bankastjóri neitar því,
að Guðbjarti hafi staðið dyr Sam-
vinnubankans opnar allt til dauða-
dags: „Staðreyndin er þó sú, að
bankinn átti næstum engin viðskipti
við hann eftir 1973 nema að inn komu
greiðslur af innheimtum sem voru til
tryggingar hlaupareikningsskuld”,
segir bankastjórinn. Hann lætur þess
að sjálfsögðu ekki getið, að þessar
„greiðslur af innheimtum” voru til
komnar á nákvæmlega þann hátt, sem
ég hef lýst: Þetta voru plögg, sem
bankinn keypti á fullu verði af
Guðbjarti. Guðbjartur hafði hins
vegar fengið þau hjá fólki á flæðiskeri
með miklum afföllum.
Þá er rétt að benda bankastjóran-
um á, að Guðbjartur, sem ekki hafði
leyfi til að nota ávisanahefti vegna
misnotkunar, notaði ávisanahefti
annarra I seinni tíð og vænti ég, að
Kristleifi sé kunnugt um það.
Og enn vil ég hressa upp á minni
bankastjórans og sýna hvílíkt traust
Guðbjartur bjó við í Samvinnu-
bankanum eftir 1973. Dæmi: Árið
1976 var Guðbjartur Pálsson með
eigin víxil í Samvinnubankanum.
Hann féll í gjalddaga, að sjálfsögðu.
6. Og þá er komið að rúsínunni í
pylsuendanum: „Guðbjartur var
bankanum mjög erfiður viðskipta-
maður, enda hafði bankinn ekki
viðskipti við hann siðustu árin, sem
hann lifði.”
Hvénær uppgötvuðu bankastjórar
Samvinnubankans, að Guðbjartur
væri „mjög erfiður viðskiptamaður”
og hversu langan tíma tók það
Samvinnubankann að losa sig við
hann? Af hverju var ekki gengið á
hann? Hafði Einari Ágústssyni láðst
að gera það?
Haldiðí
Guðbjart
í 12 ár
Ástæðan er nákvæmlega sú, sem ég
hef margoft haldið fram og er kjarni
máls mins: Að það hafi verið gagns-
laust að ganga á Guðbjart, þar sem
bankinn hafði enga tryggingu fyrir
greiðslu skulda hans. Hann var „mjög
erfiður”, en samt var haldið i hann í 12
ár i von um, að hann gæti greitt skuld
sína smám saman.
Þessi ivitnaða setning í kvörtunar-
grein Kristleifs bankastjóra upplýsir
ýmislegt af því, sem ég hef sagt í blaða-
skrifum mínum um Guðbjartsmálið.
Allir vita, að Kristleifur tók við
lélegu búi, þegar hann kom til
Samvinnubankans árið 1967 og allir
vita, að Guðbjartsmálið er stórmál.
Þetta staðfestir Kristleifur í sektar-
játningusinni:
„Verkefni mitt sem bankastjóra var
að innheima það fé sem Guðbjarti
hafði verið lánað við þær aðstæður
sem voru fyrir hendi eftir að Ijóst varð
að rekstur bílaleigu Guðbjarts
mistókst.”
Kristleifur var kallaður til bankans i
framhaldi af niðurstöðu bankaráðs
þess efnis, að draga skyldi úr völdum
Einars Ágústssonar vegna óhóflegra
lána til Guðbjarts. Kristleifur var
kallaður til i hreinsunarskyni.
En aðferðir Kristleifs eru ekki til
fyrirmyndar og þær hef ég gagnrýnt.
Ég hef gagnrýnt þátt Einars Ágósts-
sonar i þessu máli og ég hef gagnrýnt
bátt Kristleifs fra Varmalæk og
bankaráðsins fyrir að hafa fjár-
magnað ólöglega iðju.
Þessi gagnrýni er ekki heilaspuni
minn, „tilbúin sönnunargögn”, eins og
Kristleifur kallar heimildir mínar.
Gagnrýni min byggist á nákvæmum
upplýsingum um fjármagn, sem
Guðbjartur fékk i Samvinnu-
bankanum. Gagnrýni min hefur verið
studd dæmum um tékkaveltu, víxla-
veltu og skuldabréfakaup Samvinnu-
bankans.
Ef Kristleifur Jónsson, bankastjóri,
neitar þvi, að Samvinnubankinn hafi
haldið Guðbjarti Pálssyni „á fiotí”
vegna skulda hans við bankann, talar
hann sér þvert um hug.
Ef Kristleifur Jónsson neitar þvi, að
Samvinnubankinn hafi látið Guðbjart
Pálsson fá fé til kaupa á vfxlum og
skuldabréfum með afföllum, þá talar
hann gegn betri vitund.
Ef Kristleifur neitar þvi, að
Samvinnubankinn hafi siðan keypt
þessi plögg af Guðbjarti á fullu verði
„til greiðslu á skuld”, þá talar hann
gegn betri vitund.
Og ef hann sér ekki, að með þessu
hefur Samvinnubankinn tekið þátt i
fjármálasukki, löglegu eða ólöglegu,
þá er hann heillum horfinn og þekkir
ekki mun á réttu og röngu.
í stað þess að fjalla um meginatriði
af þessu tæi reynir Kristleifur að snúa
sér út úr málinu með því að velta
vöngum yfir því hvort ég þekki mun á
víxli, sem banki kaupir i fyrsta skipti
og framlengingarvixli!
Ég á ekki orð til að lýsa svona mál-
flutningi. Það átti hins vegar ágæt
kona, sem sagði um kvörtunargrein
Kristleifs Jónssonar, bankastjóra:
„Þetta er svona heldur
framsóknarsen.”
Halldór Halldórsson
j