Dagblaðið - 20.12.1978, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 1978.
11
kvæmdir þar veröi arðbærar 1 náinni
framtíð er sagt að mörg þeirra
fyrirtækja sem þar eru i fram-
kvæmdum vilji gjarnan draga sig út úr
ef slikt sé hægt.
Kostnaðurinn vex aftur á móti
stöðugt og er fyrir löngu kominn langt
fram úr öllum áætlunum. Fullyrt er að
nýjasti hluti framkvæmdanna sé svo
kostnaðarsamur miðað við væntanleg-
an afrakstur að heppilegra hefði verið
fyrir þá sem fyrir þeim standa að
leggja peningana inn á almenna
sparisjóðsbók og hirða vextina. Þykja
slíkir valkostir ekki fýsilegir í stórfram-
kvæmdum sem oliuvinnslu.
Þeir aðilar. sem fjárfest hafa i
oliuborununum á norska svæðinu i
Norðursjónum telja að ekki verði
nema 12 til 14% arðsemi af því fjár-
magni sem leggja verður þar fram.
Nýjustu rannsóknir benda meira að
segja til þess að hagnaðurinn verði enn
minni.
Hinn svokallaði B olíuborpallur
norski, sem enn er i byggingu í
„oliuborginni” Stavanger mun verða
miklu dýrari en áætlað hafði verið i
fyrstu. Ástæður fyrir því eru taldar
margar og eru menn ekki á eitt sáttir
hver vegur þar þyngst. Talið er vist að
kostnaður við þann borpall verði í það
minnsta 50% hærri en við fyrsta
borpall Norðmanna. Einnig er talið
öruggt að kostnaðurinn eigi eftir að
hækka hlutfallslega. B pallurinn á
samkvæmt áætlun að vera tilbúinn til
rekstrar árið 1982. Ekki er nóg með að
almennur byggingarkostnaður hafi
hækkað verulega heldur hafa allar
öryggiskröfur vaxið og valdið auknum
fjárútlátum.
Ljóst þykir að kostnaður við B
pallinn áðurnefnda er mun hærri en
fyrri borpalla. Einn slikur, sem
byggður var og hannaður af aðilum
tengdum Shell olíufélaginu, er talinn
vera að minnsta kosti þrisvar sinnum
ódýrari. Hann var að vísu byggður
fyrr en við samanburðinn segjast sér-
fræðingar hafa tekið tillit til allra verð-
hækkana, aukinna öryggiskrafna og
þeirra liða sem í dag verður að fram-
kvæma en áður varð komizt hjá.
Ekki er Ijóst hver orsökin er en
almennt er álitið nú að nýjustu
hannanir á borpöllum í Noregi virðast
hafa mistekizt gjörsamlega. Var þó
ætlunin að þar væri tekið tillit til allrar
fyrri reynslu. Svo hefur þó farið að
enginn mundi í dag vilja oliupalla sam-
kvæmt þessari nákvæmu og viðamiklu
hönnun kostnaðarins vegna.
Kjallarinn
Ólafur Bjömsson
búnað verksmiðjanna hafa menn verið
að selja fyrir „slikk” út á land fram á
þennan dag og stór hluti búnaðarins
hefur orðið að engu. Enginn hefur
fengið bætur.
Dæmi voru þess að útgerðarmenn
sem töldu sig eiga bætur úr afla-
tryggingasjóði fengu þann úrskurð að
bátar þeirra hefðu ekki nægjanlegan
úthaldstíma vegna stöðvananna og
kæmu því ekki til greina með bætur.
Einföld og
þörf lausn
Ekki verður deilt um að frestun á að
hefja rækjuveiðar veldur þeim sem
veiðarnar ætla að stunda verulegu
tjóni, þótt væntanlega takist þeim að
ná í skammtinn sinn. Bætur úr sam-
eiginlegum sjóði fiskiflotans gætu þvi
komið til, og engin þörf að styðja
tillögu þar um fölskum rökum.
En bætur úr sameiginlegum sjóði
ættu að ganga sem jafnast yfir. Ekki er
langt siðan mál allrar útgerðar i
landinu Tieyrðu undir fyrsta
þingmann Vestfjarða, honum ætti
þvi að vera Ijóst að nú vill hann bætur
fyrir sina umbjóðendur til að bæta
smámuni miðað við það sem aðrir
máttu þola bótalaust í hans ráðherra-
tið.
Einfalt ráð til að leysa þennan
vanda við rækjuveiðar í framtiðinni er
að leyfa ekki, að rækjuveiðar
innfjanða hefjist eins snemma á haustin
og tíðkast hefur. Því ráði hefði
sjávarútvegsráðherra átt að beita fyrir
löngu. Með því væri komið i veg fyrir
það óheyrilega seiðadráp, sem veiðum
þessum hefur verið samfara á hverju
hausti.
Ber er hver
að baki
Þetta frumvarp þingmanna Vest-
fjarða er aðeins eitt af mörgum dæm-
um um hvað dreifbýlisþingmenn eru
gallharðir í hagsmunagæslu eigin
kjósenda. Það er þessi pólitik, sem á
seinni árum hefur verið að leggja í rúst
atvinnulif þeirra landshluta sem eng-
an málsvara eiga þegar gramsað er úr
kjötkötlunum.
Suðurnesin eru gott dæmi um út-
komuna. Vinstri stjórnin '71 -’74 kom
útgerðinni hér suðvestanlands endan-
lega á hausinn. Þeir sem við tóku af
henni fullkomnuðu svo verkið og
komu fiskverkuninni sömu leið.
Nú er talað um að eigi að fara að
styrkja fiskvinnslu Suðurnesjamanna.
Vart geta vaxtaaukalán talist styrkir,
þvi siður talist styrkur þótt til Suður-
nesja rynni einu sinni, sem svarar
þeirra hlut úrgengismunasjóð.
Það er hins vegar nýmæli, sem því
miður mun draga skammt, eins og
komiðer.
Ef um styrki væri að ræða, hljóta
einhverjir að láta þá af hendi. Þeir sem
um styrki tala mættu gjarnan gera
grein fyrir, hvaðan þeir telja þá koma.
Ólafur Björnsson
bæjarfulltrúi,
Keflavtk.
Samtaka
náum
viðárangri
Undanfarin ár hefur mikið verið
rætt um vandamál aldraðra, bæði i
dagblöðum og á opinberum vettvangi.
Svo til daglega ber þessi málefni á
góma manna á milli. Öldrunarvanda-
mál er að finna í tengslum við svo til
hvert heimili. Þvi er ekki að undra að
fólk vilji vita, hvað verið er að gera til
lausnar þessu mikla verkefni, sem
hvílir á herðum hverrar nýrrar kyn-
slóðar.
Borgarstjórn samþykkti 18. apríl
1963 að heimila borgarstjóra að skipa
nefnd til að vera borgarstjórn til ráðu-
neytis um velferðarmál aldraðs fólks.
Nefndin starfaði vel og skilaði grein-
argerð og tillögu um horfur í hús-
næðis-, heilbrigðis- og persónulegum
málum aldraðs fólks og á hvern hátt
ráða mætti fram úr jieim vanda-
málum, sem steðja að á þessu sviði.
Prófessor Þórir Kr. Þórðarson, sem
var formaður þessarar nefndar, flutti
merka ræðu í borgarstjórn Reykja-
víkur um vandamál aldraðra þann 20.
maí 1964 og gerði grein fyrir störfum
nefndarinnar og tillögum til úrbóta.
Félagsmálastjóri Reykjavíkurborg-
ar, Sveinn Ragnarsson, starfaði með
nefndinni og starfar enn með þeirri
nefnd, sem i dag nefnist Fram-
kvæmdanefnd vegna bygginga í þágu
aldraðra.
Ein af niðurstöðum þessarar nefnd-
ar hljóðar svo: „Menn verða varir við
allvíðtækan skort á dvalarrými á elli-
og dvalarheimilum og fullorðið fólk á
við ýmsa örðugleika að etja í sivaxandi
borg.”
Setttil hliðar
af útsvarstekjum
Má geta þess að Gisli Sigurbjörns-
son, forstjóri Elli- og hjúkrunarheimil-
isinsGrundar, vareinn nefndarmanna
og átti mikinn þátt i þeirri stefnumörk-
un, sem varð til þess að 10 árum
seinna var samþykkt tillaga í borgar-
stjórn Reykjavikur, sem staðfesti vilja
allra borgarfulltrúa að gera málefni
aldraðra að forgangsverkefni i verk-
legum framkvæmdum á vegum
Reykjavíkurborgar.
Til þess að tryggja fjárstreymi til
framkvæmda samþykkti borgarstjórn
einróma að setja til hliðar 7 1/2% af
útsvarstekjum borgarsjóðs ár hvert til
úrlausnar á húsnæðis- og vistunar-
vandamáli aldraðs fólks.
Frá því byggingarnefnd aldraðra var
skipuð 1973 hafa risið hér í borg þrjú
stórhýsi eingöngu ætluð öldruðum 67
ára og eldri, Furugerði 1, Lönguhlið 3,
sem þegar hafa verið tekin í notkun,
og bygging við Dalbraut. Sú fram-
kvæmd hefur tafist nokkuð, en áætlað
er, að þær íbúðir verði tilbúnar til út-
hlutunar á miðju næsta ári.
Byggingarnefnd sú, sem að þessum
málum starfar, hefur notið ómetan-
legrar aðstoðar margra fagmanna, emb-
ættismanna borgarinnar, svo sem
borgarverkfræðings, borgarlæknis og
félagsmálastjóra og til viðbótar hefur
nefndin notið sérfróðra manna, t.d.
læknanna Þórs Halldórssonar, Arin-
bjarnar Kolbeinssonar o.fl. Hafa
þessir góðu menn ráðlagt nefndinni að
byggja frekar minni stofnanir og per-
sónulegri en stórar stofnanir.
Kjallarinn
Albert Guðmundsson
Einangrun rofin
Þeirri stefnu hefur verið framfylgt
að byggja 30—70 manna íbúðarkjarna
viðsvegar um borgina og er hugsunin
sú, að hvert borgarhverfi haft tiltölu-
lega lítil fjölbýlishús fyrir aldraða, svo
að sem flestir þeirra geti búið áfram í
návist ættingja og i þeim hverfum,
sem þeir hafa fest rætur i. Væri þá
rofin sú einangrun, er hrjáir gamalt
fólk. Þá eru minni stofnanir taldar
heppilegri rekstrareiningar.
Næstu skrefin til úrlausnará vistun-
arvandamáli aldraðra eru þegar
ákveðin.
inni við Barónsstíg undir hjúkrunar-
heimili fyrir aldraða, er þar húsnæði,
sem nú er notað undir skrifstofur, sem
gætu fullt eins verið annars staðar.
Þessu til viðbótar, með góðum vilja,
mætti einnig nota fæðingarheimili
Reykjavíkurborgar sem langlegudcild
fyrir aldraða, i staö þess að tengja
þetta heimili meira og meira rekstri
fæðingardeildar Landspítalans.
Með aðstoð á báðum þessum
stöðum væri hægt að flýta fyrir að-
stöðu fyrir sjúka aldraða án verulegra
útgjalda fyrir borgarsjóð.
Borgarfulltrúar
sammála
Þrátt fyrir erfiða stöðu í fjármálum
borgarinnar, eru allir borgarfulltrúar
sammála um að skerða ekki fjárfram-
lög til þessara framkvæmda. Á árinu
1979 munu um 800 milljónir króna
verða til ráðstöfunar til þessara verk-
efna.
Það er von okkar, sem að þessum
málum störfum, að innan tiltölulega
fárra ára megi takast að útrýma þeim
vanda, sem steðjar að okkar aldraða
fólki. Það er ekki langt siðan bæði vist-
unar og hjúkrunarvanda aldraðra var
alfarið ýtt á herðar einkaaðila eða
sjálfseignastofnana, eins og t.d. Elli-
og hjúkrunarheimilisins Grundar eða
Dvalarheimilis aldraðra sjómanna. en
báðar þessar stofnanir hafa um
margra ára skeið unnið ómetanleg
störf á þessu sviði.
,Nefndinni ráðlagt aö byggja frekar minni stofn-
anir og persónulegri en stórar stofnanir.”
... hvert borgarhverfi hafi tiltölulega lítiö fjöl-
býlishús fyrir aldraða.”
I
„Þrátt fyrir erfiöa stööu í fjármálum borgarinnar
eru allir borgarfulltrúar sammála um að skeröa
ekki fjárframlög til þessara framkvæmda.”
Nýverið hefur borgarstjórn úthlut-
að lóðum á tveimur stöðum I borginni
undir byggingar á vegum Fram-
kvæmdanefndar bygginga i þágu aldr-
aðra.
Hönnunarvinna er pegar hafin
vegna væntanlegs vistunarheimilis, er
rísa á milli Heilsuverndarstöðvarinnar
við Barónsstig og Sundhallar Reykja-
vikur og er ætlunin að hefja bygging-
arframkvæmdir á þvi svæði þegar á
næsta vori. Þar verður vonandi rými
fyrir 40—60 manns.
Þá hefur borgarstjórn einnig stað-
isett íbúðir fyrir aldraða miðsvæðis I
Seljahverft í Breiðholíi, nálægt þjón-
ustu- og verzlunarhverfinu. Líklega
verða þar vistheimili fyrir um 60
manns og 20 raðhús með litlum
ibúðum i líkingu við þær byggingar,
sem nú eru að rísa við Dalbraut.
Að loknum þessum framkvæmdum
hefur framkvæmdanefndin i huga að
reisa hjúkrunarheimili fyrir aldraða
nálægt Borgarspítalanum.
Þá hefur einnig verið rætt um að
taka meira rými í HeilsuverndarstöA-
Nú hafa opinberir aðilar skilið að
myndarleg þátttaka þeirra er óhjá-
kvæmileg.
Brautryðjendastörfin verða aldrei
fulljjökkuð, en nú er það sameiginlegt
átak allra nýrra kynslóða að leysa
vandann endanlega. Hornsteinn að
velliðan okkar á liðandi stundu eru
störf þeirra, sem á undan okkur vörð
uðu veginn.
Næsta aðkallandi verkefni er að
koma á einhverskonar samstarfsnefnd
um vistun aldraðra, þannig að aðeins
þurfi til eins aðila að leita um úrlausn
vandamála.
Takmarkið er að skapa hinum öldr-
uðu öryggi og vissu um það, að sam-
hjálp er ávallt til reiðu, ef á þarf að
halda.
Borgarstjórn Reykjavikur hefur
fullan skilning á þessum mikla vanda
og vinnur að lausn hans með forgangs-
hraða. Þannig sýnum við okkar aldr-
aða fólki skilning og vottum þvi þakk-
læti í verki.
Gleðilegjól ogfarsælt komandiár.
Albert Guðmundsson
alþingismaður.