Dagblaðið - 10.02.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 1979.
WBIABW
Útgefandfc Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóKsson. RKstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. RitstjómarfuRtrúi: Haukur Helgason. Skrffstofustjóri ritstjómar.
Jóhannes RaykdaL iþróttir: Hallur Sknonarson. Aðstoðarfréttastjórar Adi Stainarsson og ómar Vaidk
marsson. Monnlngarmál: Aöalsteinn Ingótfsson. Handrit: Ásgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stofénsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamlelfur Bjamlelfsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur EyjóMsaon. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Svoinsson. DroMing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Rrtotjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línur). Áskrift 2500 kr. á rr.únuði innanlands. Í lausasölu 125 kr. eintakið.
Sotning og umbrot Dagblaðið hf. Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prenhin:
Árvakur hf. Skeifunni 10.
Blessuð nýlendukúgunin
Því hefur verið haldið fram, að íslend-
ingar hafi verið tiltölulega lánsamir að
hafa Dani að herraþjóð á hinum myrku
öldum. Nýlendukúgunin hafi verið fjar-
læg og væg.
Á þessum tímum var almenningur í
Evrópu kúgaður af nálægum yfirvöldum og var sú kúg-
un sízt minni en hin fjarlæga nýlendukúgun hér á landi.
í mannkynssögunni vill eymd almennings oft gleymast,
þegar fjallað er um glæsta hershöfðingja og listamenn.
Önnur þjóð getur um þessar mundir hugsað með'
söknuði til síns gamla nýlenduveldis. Kambódíumenn
geta minnzt velmegunar og friðar þess tíma, er Frakkar
fóru þar með völd.
Verst varð kúgun Kambódíumanna, þegar hún var
orðin heimatilbúin. Sú innlenda yfirstétt, sem þar hefur
ráðið síðustu árin, var hin langsamlega grimmasta, er
sögur fara af á þeim slóðum.
Kambódíumenn eiga ekki von á góðu undir hinni nýju
stjórn Vietnama. Milli þessara frændþjóða hefur löngum
ríkt geigvænlegt hatur. En fáir trúa því þó, að Vietnamar
verði grimmari en Rauðu khmerarnir, sem nú hafa hrak-
izt frá völdum.
í stórum hlutum þriðja heimsins er eymd og kúgun al-
mennings mun meiri nú en hún var á tíma hinna evr-
ópsku nýlenduvelda. Afríka er sorglegt dæmi um þetta.
Þar hefur framleiðslan minnkað um 10% á áratugn-
um 1967—1977. Samt dregur hin innlenda yfirstétt til
sín mun meira fé en hin evrópska gerði áður. Stéttaskipt-
ingin hefur aukizt.
Þar á ofan nýtur almenningur ekki lengur réttarvernd-
ar gamalla evrópskra lagahefða. Leiðtogarnir, sem engir
eru lýðræðislega kjörnir, stjórna af harðneskju og geð-
þótta.
Amin og Bokassa eru frægastir. En þeir eru ekki einir
um hituna. Nyerere í Tanzaníu er talinn með skikkan-
legri leiðtogum álfunnar, en þætti ekki til fyrirmyndar, ef
hann væri einræðisherra á íslandi.
Nyerere lætur herlögregluna reka bændur frá löndum
þeirra og brenna hús þeirra og uppskeru. Með þeim
hætti reynir hann að þröngva þeim til þátttöku í sam-
yrkjubúum. Gífurlegur fjöldi landsmanna rotnar nú í
fangabúðum Nyereres.
Flestir leiðtogar álfunnar eiga það sameiginlegt að
hafa leikið þjóðarhag grátt. Þeir klippa ekki sauði sína,
heldur flá þá. Efnahagslífið í flestum löndum Afríku er í
rúst.
Sums staðar hafa Evrópumenn ekki enn verið hraktir
úr landi og annars staðar hafa þeir verið kallaðir til
hjálpar. í Zambíu, þar sem býr hálf sjötta milljón
manna, halda 300 evrópskir bændur uppi matvælafram-
leiðslunni og 4000—5000 evrópskir námumenn kopar-
framleiðslunni.
Þessi hjálp stendur tæpast lengi. Leiðtogarnir þurfa að
skella skuldinni á forna nýlendukúgun og halda því
áfram að æsa þjóðir sínar upp gegn Evrópumönnum.
Þeir verða því myrtir eða hraktir úr landi.
Yfirstéttin í löndum þessum lifir í meiri vellystingum
en auðstéttir Vesturlanda. Hún fyrirlítur landsfólkið eins
og hunda. Eymd og volæði almennings snertir hana ekki
hiðminnsta.
Ráðamennirnir kenna vondum útlendingum, sem
haldi niðri verði á hráefnum og matvælum, um hið
slæma ástand. Lygin bætist þannig við spillinguna og
getuleysið sem einkennistákn yfirstéttarinnar.
ÍSLENZKA SKINNIÐ
BRENNUR í FLÓRÍDA
Við útlagar, hérna 1 henni Ameríku,
höfum reynt að taka forlögum okkar
eins og menn, bitið á jaxlinn og leitazt
við að gera tilveruna, fjarri ættjörð-
inni, eins bærilega og hægt er. Hvert
tækifæri er notað til að þefa upp aðra
íslendinga og spjalla við þá um
„ástandið" á ættlandinu. Svo reynum
við að heimsækja ykkur á ástkæra
hólmanum eins oft og hægt er.
Undanfarið hefi ég tekið eftir því,
að islenzkir ferðamenn eru farnir að
skjóta upp kollunum hér á Flórída-
skaganum. Þótt okkur þyki Ijómandi
gaman að hitta þar kunningja af og til,
er ég hræddur um, að upp til hópa líki
þeim ekki allt of vel dvölin hér. Satt að
segja hefir mér runnið til rifja að sjá,
hve illa þeim hlýtur að líða hérna.
j fyrsta lagi er hér afskaplega erfitt
veðurlag, næstum því stanzlaus sól og
hiti. Þetta eru mikil viðbrigði fyrir
okkur af lslandi sem erum vön, að
okkur sé hlift fyrir geislum sólarinnar
af dásamlegu, gráu skýjahulunni. Is-
lenzku ferðamennirnir í Flórída engj-
ast bókstaflega sundur og saman í
hinni sterku sól og kæfandi hita.
Þeir reyna að fækka fötum og leggj-,
ast niður í fjöru í þeirri von, að þar sé
einhverja golu að finna. En sólin er
miskunnarlaus og hún svíður og brenn
ir hið marmarahvíta skinn. Það verður
eldrautt, og þá tekur oft eigandi þess
undir sig stökk, eins og kviknað hafi í
honum í alvöru, og steypir sér I sjóinn.
Þar er nokkra fróun að finna, en langt
frá því, að það sé eins hressandi og
dýfa í Nauthólsvíkina, því sjórinn hér
er oftast milli 20 og 25 stiga heitur.
Lika er reynt að kæla sig með svamli í
sundlaug hótelsins, en þar vantar bæði
brennisteinsilminn og gufuna, sem
maður er vanur að heiman, og tilheyra
eiga öllum almennilegum sund-
laugum.
Sumir, sem eru aðframkomnir eins
og menn er gengið hafa yfir Sahara,
skríða í skjól við útibarinn og hella I
sig nokkrum isköldum bjórum, ef það
gæti ef til vill orðið til að lina þjáning-
arnar. En nú eiga þeir á hættu að
finna á sér og verða jafnvel fullir, sem
er mjög traumatískt fyrir íslands-
mann. Auðvitað er ekki við því að bú-
ast, að ferðamaðurinn af Fróni átti sig
á því, að verið sé að plata ofan í hann
viðbótar áfengisprósentu, sem hann er
ekki vanur. Heima getur hann dembt í
sig tylft af bjórum og ekkert gerist
nema að hann verður uppþembdur og
þarf óvenju oft að ausa bát sinn.
Stjórnarvöldin á lslandi vernda hann
sem sé fyrir Bakkusi, en hér vestra eru
valdhafarnir gersneyddir allri um-
hyggju fyrir landsins börnum og leyfa
sölu á áfengum bjór. Svei þeim!
Ekki tekur betra við, jsegar á að fara
að næra sig. íslenzka langferðafólkið
þráir kjarngóðan hversdags mat eins
og saltfisk og skyr, gúllas og grjóna-
graut, kjötbollur og kókósúpu, Vínar-
pylsur og velling. En það fær lítið ann-
að en hálf-hráar nautasteikur með
bökuðum óafhýddum risa-kartöflum
og endalaust salat, sem samanstendur
af alls konar hráu grænmeti, sem borið
er fram i stórum ílátum ámóta og
vaskafötum.
Margt er það fleira, sem angrar ís-
lenzku ferðalangana hér á þessari
V.
HVAÐ VEISTU UM
FLOGAVEIKI?
Ekki getum við neitað þvi, að öll
óskum við þess helst að vera heil
heilsu. Alltaf munu þó sjúkdómar
fylgja manninum, þó mörgu hafi vís-
indi og Iækningar sigrast á.
Til skamms tima var almenningur
óupplýstur hér á landi, en í dag skilst
mér að við séum einhver best upplýsta
þjóð veraldar. Það er einmitt þess
vegna sem mér finnst að okkur sæmi
ekki ýmsir þeir fordómar sem enn sitja
eftir í fólki, líklega vegna þess að sjálf-
sögð fræðsla hefur gleymst.
Mig langaði að minnast á þetta i
sambandi við sjúkdóminn flogaveiki,
Enn þann dag í dag gengur upplýst
fólk með furðulegar hugmyndir um
flogaveiki. Sjálf geng ég með þessa
veiki og álít að við séum ósköp venju-
legt fólk eins og þið hin. Hins vegar
getur sá almenrri misskilningur og það
vantraust sem við oft mætum alveg að
ástæðulausu háð sumum með þessa
veiki.
Lyfin sem nú eru gefin við þessu eru
það góð að ég held að þau hjálpi flest-
„Sjálf er ég með þessa veiki og álít að við
séum ósköp venjulegt fólk eins og þið hin."
„Ættum við, sem göngum með þennan
sjúkdóm hér á landi, ekki að stof na með okkur
samtök?"...
um mjög mikið, haldi jafnvel köstum
alveg niðri, eða svo til alveg, ef þau
eru tekin inn reglulega, eins og læknar
segja til um. Og vonandi fara þau sí-
fellt batnandi.
Ef það kemur fyrir að einhver fær
flog veit enginn sitt rjúkandi ráð. Fólk
verður logandi hrætt og hringir á
sjúkrabíl, en best er að allir haldi fullri
rósemi og fjarlægi það sem sjúklingur-
inn gæti meitt sig á. Ef reynt er að
stinga einhverju upp í sjúkling til að
koma í veg fyrir tungubit, má það ekki
vera harður hlutur, t.d. skeið (það
getur skaðað tennurnar) heldur eitt-
hvað úr tré eða sleppa því. Þegar köst-
in eru gengin yfir, þarf sjúklingurinn
að sofna og eftir góðan svefn er hann
búinn að jafna sig. Ef kast stendur
lengi, þarf sjúklingurinn hins vegar að
komast undir læknishendur. Sem
betur fer eru það þessi stóru köst sem
lyfin halda svo til alveg niðri og litlu
köstin sem eru mjög óveruleg, eiga
engan að hrella. Fólk verður bara að