Dagblaðið - 02.03.1979, Qupperneq 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 2. MARZ 1979.
BIAÐIÐ
ÍhQt4mndt Dagbtaðið hf.
Framkvnmdaatjórí: Svainn R. Eyjólfssort. RHstfðri: Jðnas Krisljánsson.
FrétSastJóri: Jón Birgir Pétursson. RKstJómarfultnji: Haukur Hatgason. Skrifstofustjóri ritstjómar
Jóhamaa RaykdaL iþróttir Halur Sknonarson. Aðatoðarfréttastjórar AtU Stainarsson og Ómar Valdi-
marsson. Menningarméi: Aðaistainn Ingótfsson. Handrit Ásgrimur Pálsson.
Btaðamann: Anna Bjamason, Asgair Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurðs-
aon, Gunnlaugur A. Jónsson, Halur Halsson, Haigl Pétursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
óiafur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljóamyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamialfur Bjamlalfsson, Hðröur Vlhjáknsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þotmóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur EyJÓHsson. GJaldkari: Þráinn Þoriaifsson. Sökistjóri: Ingvar Svalnsson. Draifing-
arstjóri: Már E.M. Haldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgraiðsla, áskriftadaild, auglýsingar og skrifstofur Þvorholti 11.
Aðalslmi blaðains ar 27022 (10 Ifnur). Áskrift 3000 kr. á mánuði innanlands. I lausasöki 150 kr. alntakið.
Satning og umbrot Dagblaöið hf. Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: HBmir hf. Siðumúla 12. Prentum
Arvakur hf. Skaifunni 10.
Fjárfestíngardellan
Er unnt að ganga í skrokk á verðbólg-
unni, án þess að til atvinnuleysis komi?
Er ástæða til að óttast áföll atvinnu-
vega, ef fjárfestingu verður haldið niðri
í því horfi, sem frumvarp Ólafs Jóhann-
essonar greinir? Svarið er, að vissulega
getur ríkisstjórn svo klúðrað málum, að skerðing fjár-
festingar leiði til atvinnuleysis, en í rauninni má mikið
skerða fjárfestingu frá því sem verið hefur undanfarin
ár, ef rétt er á málum haldið.
Fjárfestingin hefur verið of mikil, vegna þess að
mikill hluti hennar hefur farið í vitleysu, sem ekki
kemur fram í bættum lífskjörum þjóðarinnar heldur
hinu gagnstæða.
Fjárfesting ætti að vera undirstaða aukinnar fram-
Ieiðslu og bættra lífskjara. Hér á landi hefur hún verið
miklu stærri hluti af framleiðslu þjóðarinnar en í ná-
lægum löndum. Af þessu hefði því átt að leiða, að lífs-
kjör okkar bötnuðu þegar fram í sækti, meira en ná-
granna okkar. Útkoman hefur verið öfug.
Hin mikla fjárfesting kom að sjálfsögðu í fyrstu
niður á launakjörum og útgjöldum til neyzlu, en hún
hefði fljótlega átt að skila því aftur með vöxtum og
vaxtavöxtum, hefði hún verið nægilega arðbær. Þessi
fjárfesting var bæði orsök og afleiðing óðaverðbólg-
unnar. Auðsætt er, að við höfum greitt hana dýru
verði.
Fjárfestingin náði hámarki árin 1967 og 1968, þegar
hún var 34—35 prósent af framleiðslu þjóðarinnar.
Nýju hámarki náði hún 1974—1975 og varð 33—34
prósent framleiðslunnar. Meðaltalið var um 30%
síðustu lOárin.
í flestöllum nálægum löndum hefur fjárfestingin
verið miklu minni eða aðeins um 20 prósent af fram-
leiðslu. Þrátt fyrir þennan mikla mun hefur hagvöxtur-
inn verið sízt minni þar en hér.
Við höfum dregizt aftur úr öllum Norðurlöndum
öðrum en Finnlandi í launakjörum síðustu árin. Lífs-
kjör á íslandi hafa verið á undanhaldi í samanburði við
þessi lönd.
Okkar miklu fórnir til að festa fé hafa runnið út í
sandinn. Um 40 af hundraði fjárfestingarinnar hafa
farið til atvinnuveganna, 20 af hundraði til íbúðarhús-
næðis og 40 af hundraði verið á vegum hins opinbera.
Af fjárfestingu atvinnuveganna hefur þriðjungur farið
til frumframleiðslu, landbúnaðar og fiskveiða. í þessu
er mikil skýring fólgin.
í landbúnaði hefur féð runnið til að hlaða undir of-
framleiðslu á landbúnaðarvörum, sem við höfum þurft
að greiða með til sölu á erlendum mörkuðum. Við
höfum fórnað af kjörum okkar til að standa undir
þessari fjárfestingu og fengið bakreikninga í hausinn
fyrir vikið.
Við höfum lagt hart að okkur til að rísa undir feikn-
arfjárfestingu í aukningu fískskipastóls langt umfram
það, sem vera þyrfti. Við sitjum uppi með alltof mörg
skip til að eltast við afla, sem við erum neydd til að
skerða gífurlega.
Við höfum farið alltof stórum hluta til óarðbærrar
fjárfestingar í steinsteypu, sem einnig hefur verið bæði
afleiðing og orsök óðaverðbólgu.
Við höfum kynnzt gífurlegri sóun í hinni geysimiklu
opinberu fjárfestingu. Þar hafa arðsemissjónarmið
sjaldan ráðið ferðinni. Við sitjum uppi með ótal
„kröflur”. Miklar fórnir okkar til að bera uppi fjár-
festingu ríkisins og þola til þess skattpiningu hafa
runniðútí sandinn.
Af þessu sést, að til góðs eins ætti að vera að draga
úr fjárfestingaræðinu, ef tækifærið verður notað til að
leggja af fjárfestingardelluna en virkja tiltækt fjár-
magn þess í stað til arðbærra hluta.
AMIN VALTURI
SESSI
Verulega kreppir nú að Idi Amin
Ugandaforseta þar sem innrásarlið
frá Tanzaníu, stutt útlægum Úganda-
mönnum og málaliðum, sækir stöð-
ugt lengra inn í landið. Herlið Tanz-
aníu hefur verið innan landamæra
Uganda allt frá því i október sl.
Þá er klofningur i Ugandaher for-
setanum skeinuhættur, en herinn er
bakhjarl valda hans. Jafnhliða hefur
efnahagur Uganda versnað, þannig
að auk inr.rásarinnar hefur andstaða
gegn forsetanum harðnað verulega
innanlands.
Innrásarliðið hefur hertekið mikið
landsvæði í suð-vestur Uganda. Und-
anfarna daga hefur liðið stefnt stöð-
ugt nær höfuðborginni Kampala og
hertekið borgina Masaka. Barizt
hefur verið um síðasta vígið áður en
kemur að höfuðborginni, en það er
bærinn Mbarara.
Á þriðjudag sagði útvarpið i
Uganda að hersveitir landsins hefðu
náð Masaka aftur á sitt vald. Áður
hafði útvarpið greint frá því að for-
setinn hefði búið herinn undir að
verjast miðja vegu milli Kampala og
Masaka, þar sem þjóðvegurinn liggur
i gegnum mjög vott land.
Amin er sagður hafa stuðning
hluta hersins, og vera kunni að hann
láti líta svo út að ástandið sé verra en
það er til þess að fá samúð og stuðn-
ing frá öðrum afrískum ríkjum og
arabiskum stuðningsríkjum.
En það er enginn vafi á því að gæf-
an hefur snúið baki við Amin frá því í
haust er herlið hans hertók um 1860
ferkílómetra land í Tanzaníu og hann
lýsti því yfir stoltur, að íbúar þess
svæðis væru þegnar „sigurvegara
brezka heimsveldisins, en það er einn
Herlið Tanzaníu og útlægra Ugandamanna
sækir stöðugt nær Kampala
Idi Amin við komu sína til Líbýu. Libanir hafa verið stuðningsmenn Amins, en
þó slettist upp á vinskapinn i haust er Amin ásakaði þá um að selja Tanzaniu-
mönnum vopn.
af mörgum titlum sem forsetinn
hefurgefið sjálfum sér.
Hann dró herlið sitt til baka frá
Tanzaníu vegna mikils alþjóðlegs
þrýstings og vegna þess að Tanzaníu-
stjórn var farin að safna saman miklu
herliði.
Her Uganda var áður einhuga að
baki Amins, eftir að hann náði
völdum með því að steypa Obote. En
nú er alvarlegur klofningur i hernum
og hlutar hans hafa snúið baki við
forsetanum. Hersveitir sem staðsettar
voru í Masaka hafa sameinazt innrás-
arliðinu og stefna nú með því lengra
inn í land. Orðrómur hefur einnig
verið á kreiki, þess efnis að fram-
varðarsveitir í Mbarara feti í fótspor
þeirra.
Klofningur í nánasta hringnum
kringum Amin varð opinber í ágúst
sl. er hann rak fjármálaráðherra
sinn, Moses Ali. Ali, sem er mú-
hameðstrúarmaður eins og forsetinn
og frá heimahéraði hans, naut mikils
stuðnings meðal yfirmanna hersins.
Áreiðanlegar heimildir greina að
brottrekstur hans hafi verið látinn
bíða í nokkra mánuði, áður en forset-
inn var viss um að hann gæti lægt
óánægjuöldurnar i hernum vegna
brottvikningar ráðherrans.
ARASIN A KYRR-
STOÐUNA
Kjallarinn
Það er að vonum að mikla athygli
hefur vakið þingsályktunartillaga sú,
er Vilmundur Gylfason flutti á Al-
þingi 27.2. þess efnis, að efnahags-
málafrumvarp forsætisráðherrans
verði lagt fyrir þjóðina í almennri at-
kvæðagreiðslu. Það er sannarlega
fagnaðarefni að þingmenn skuli tekn-
ir að átta sig á því, að sjálfsagt er að
láta þjóðina úrskurða um megin-
stefnumótun og stærstu ákvarðanir
oftar en á 4 ára fresti. Hitt er annað
mál, að þótt það sé ekki liklegt, þegar
þetta er ritað, að þingsályktunartil-
lagan komi að því gagni, sem flutn-
ingsmaður ætlaðist til, er hún ótví-
rætt merki um þá djúpstæðu
óánægju, sem fyrir hendi er i Al-
þýðuflokknum vegna þess hve hægt
miðar í baráttunni gegn verðbólgunni
og er af Alþýðuflokksins hálfu bein
árás á kyrrstöðuna, sem ríkir í þeim
efnum. Þetta er ekki fyrsta upp-
hlaupið, sem hið unga og þróttmikla
þinglið Alþýðuflokksins stendur
fyrir á þessu þingi og vafalaust heldur
ekki hið síðasta meðan svo hægt
miðar i átt til þess lands, sem það gaf
kjósendum flokksins fyrirheit um að
ná.
Hvað hefði gerzt
ef 7
Það kom glögglega fram í at-
kvæðagreiðslunni um daginn að
þingmönnum var um og ó, þeir vissu
varla hvaðan á þá stóð veðrið. Og úr
því að ekki voru veitt afbrigði má
telja víst að tillagan sé úr sögunni,
þótt hún komi til umræðu á næsta
fundi Sameinaðs þings. Samt spillir
engu að velta fyrir sér hvað hefði get-
að gerzt hefði hún verið samþykkt
ásamt þeirri nauðsynlegu lagasetn-
ingu, sem forsætisráðherrann benti á
að yrði að sigla í kjölfarið fyrir lok
febrúarmánaðar. Þjóðin hefði þá
skyndilega staðið frammi fyrir alls-
herjaratkvæðagreiðslu um stefnu-
mótun i efnahagsmálunum, stjórnar-
flokkarnir hefðu klofnað í a.m.k.
tvær fylkingar. Annars vegar hefðu
Alþýðuflokkur og Framsóknarflokk-
ur staði.ð saman, hins vegar hefði Al-
þýðubandalagið róið eitt á báti.
Utanveltu hefði svo Sjálfstæðisflokk-
urinn verið einn og sér, varla þátttak-
andi í þeirri heiftugu baráttu, sem Al-
þýðuflokkurinn og Alþýðubanda-
lagið hefðu háðsín á milli, tilbúnir að
Sigurður E.
Guðmundsson
rífa hvor annan á hol eins og fyrri
daginn. Burtséð frá því, hver niður-
staða atkvæðagreiðslunnar hefði
orðið, hefði hin grimmilega kosn-
ingabar^tta stjómarflokkanna sjálf-
sagt gert það að verkum, að ekki yrði
mikið um samstarf þeirra í milli að
lokinni atkvæðagreiðslunni. Upp úr
því hefði getað komið til stjórnar-
kreppu, sem síðan myndi leiða til
þingkosningaávori komanda.