Dagblaðið - 31.05.1979, Blaðsíða 11

V
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 1979.
Í1
ERLEND
MÁLEFNI
Eins og ég spáði i dálkum þessum
fyrir ári, eru neyzluvenjur Banda-
ríkjamanna í orkumálum að verða
stórpólitískt vandamál fyrir þá. Þau
orð eru látín berast í eyru þegnanna
frá ríkisstjórnum annarra landa að
Bandaríkjamenn eigi sök á vesöld
þeirra. Brátt kemur að því að veru-
legs kulda fer að gæta í garð Banda-
ríkjamanna og sérstaklega má búast
við því frá íbúum Evrópuríkja.
Ekki geta þeir sem vilja halda þess-
ari tilfinningu niðri huggað sig við
afstöðu þingmanna á Bandaríkja-
þingi. Síðan í janúar hefur þingið
hafnað hverri alvarlegri tílraun, sem
Jimmy Carter hefur gert til þess að
minnka olíunotkun og draga úr inn-
flutningi. Þingmenn hafa ekki lagt
fram neinar tillögur í staðinn og hafa
jafnvel hvatt forsetann til þess að
minnka eftírlit með orkuneyzlu í
Bandaríkjunum.
Þetta hefur allt leitt til þess að olía
er enn hvergi ódýrari en í Bandarikj-
unum. Hvatning Carters til þegna
sinna um að spara við sig orku og
olíu, ,,líkt og styrjaldarástand riktí”
hefur verið gefið nafnið „mjá”. Ekki
notkun Vesturveldanna var talin
nema um 52 milljónum fata á dag í
ár, og skorturinn sem átökin í íran
hafa valdið hefur aðeins numið um
1.5 til 2 milljónum fata á dag: ef ekki
væri ofneyzla Bandaríkjamanna
myndi trúlega ekki vera um neinn
orkuskortaðræða.
Olíuskorturinn hefur valdið íbúum
Kaliforníu nokkrum erftðleikum, en
afgangur íbúa heims hefur hins vegar
orðið fyrir barðinu á skortinum.
Olía tíl húsahitunar í Belgíu hefur
verið dregin saman um 80% frá því
sem var í fyrra. Helmingur einkabíla
er látinn standa um helgar í Grikk-
landi. Og fyrir fátækari lönd
heimsins, sem verða að flytja inn
olíu, hefur verðhækkunin (rúm 30%)
haftgifurleg áhrif.
„Það er enginn orkuskortur. Þetta
er vandamál sem búið hefur verið tíl
af skrifstofubákninu,” sagði þing-
maðurinn Ted Stevens frá Alaska ný-
lega. Hann er einn þeirra sem vill
ekki láta telja sig vita minna en þeir
sem kjósa hann á þing. Hvað sem
öðru líður trúa nefnilega tveir af
hverjum þremur Bandaríkjamönnum
að oliuskorturinn sé einungis tUbún-
ingur olíufélaganna tíl þess að ná út
hærra verði.
„Orkuvandamálið er enn einungis
bandarískt vandamál.” Svo gat að
líta í einu brezku blaðanna, sami
ákveðni þekkingarskorturinn eins og
hjá Stevens þingmanni, en á það er
að líta að sömu orð heyrast víða í
flestum iðnaðarríkjum Evrópu.
Orkuskorturinn er hins vegar stað-
reynd, en svo virðist sem Bandaríkja-
menn vilji alls ekki viðurkenna þá
staðreynd, né minnka ofboðslega
notkun olíu.
Síðan 1973 hafa níu ríki Efnahags-
bandalagsins dregið úr innflutningi
orku úr 63% í 56% og stefna að að
hafa náð því niður í 50% fyrir árið
1985. Flest önnur iðnaðarríki hafa
gert það sama. En Bandaríkin, sem
hafa gífurleg áhrif á olíumarkaðinn,
hafa aukið innflutning sinn á sama
tima úr 35% í 43%.
Tölumar tala sínu máli. Hráolíu-
Sala á bifreiðum, sem ganga fyrir disilolfu, hefur aukizt mjðg i Bandarikjunum
á siðustu mánuðum.
er að furða þótt James Schlesinger
orkumálaráðherra hafi margoft
beðið um að fáaðsegja af sér.
Oliubirgðir voru orðnar litlar víð-
ast hvar jafnvel fyrir byltinguna í
íran. Einkum á það við um Banda-
ríkin.
Útflumingur frá íran stöðvaðist í
fjóra mánuði og minnkandi útflutn-
ingur nú um meira en 2 milljónir fata
á dag hefur orðið til þess að skapa
sama andrúmsloft óvissu og jafna
hækkun verðs eins og var búið að spá
að verða myndi á árunum 1983 til
1985.
Ekkert virðist benda til þess að
framleiðsla á oliu muni fara fram úr
eftirspurn á ný. Nema auðvitað að
hækkun á verði verði til þess að á
skellur ný orkukreppa í likingu við þá
sem varð á árunum 1974 til 1975 og
dró stórlega úr eftirspurn. Eða að
Bandaríkjamenn geti fundið leið til
þess að minnka stórlega notkun sína
á innfluttri oliu.
Ef ekki, verða lönd sem flytja inn
olíu að greiða olíuna dýru verði í
formi óðaverðbólgu og orkuskorts.
En Bandaríkjamenn verða að
greiða fyrir ofneyzlu sína með vax-
andi óvild í þeirra garð frá þeim
þjóðum sem vita nákvæmlega hver er
sökudólgurinn í orkukreppunni.
Þýð.hp.
í örvæntingarfullri tílraun til þess
að minnka oliunotkun hefur verð á
bensíni verið hækkað mjög í Tyrk-
landi. ökumenn í Ankara eru sagðir
hafa hamstrað svo miklu af bensíni
aö eins og einn opinber starfsmaður
sagði „ef kveikt hefði verið á eld-
spýtu hefði öll borgin getað sprung-
ið.”
Gwynne Dyeer
Aðrar þjóðir hafa her
— við höfum landbúnað!
2. Afnuminn verði starfsréttindi
mjólkurfræðinga. AUt starfsfólk
mjólkurbúa verði framvegis í einu
og sama stéttarfélagi.
3. Sett verði lög sem kveða skýrt á
um það að fari starfsstétt í verk-
fall megi enginn innan viðkom-
andi stéttarfélags vinna, hvorki
við sin venjulegu störf né við önn-
ur launuð störf meðan á verkfaU-
inu stendur.
4. Bændum verði umsvifalaust gert
ljóst að engar viðbótarútflutn-
ingsbætur verði greiddar vegna
framleiðslu þessa árs og engar
rikisábyrgðir verði veittar vegna
erlendra lána sem ætluð yrðu til
að greiða bændum útflutnings-
bætur.
Fyrsta skrefið í þá átt var reyndar
stigið á Alþingi í síðustu viku
þegar bændur töpuðu í fyrsta
sinn i manna minnum orustu og
var þar með meinað að kafa
lengra ofan í vasa skattborgarans
að sinni. En stríðið er ekki tapað
þótt ein orusta hafi farið illa og
þetta vita bændur.
Af ofannefndum ástæðum ber að
gera bændum ljóst, svo ekki verði
um vUlzt, að þeir verði einir að
bera skaðann af framleiðslu um-
framlögboðnar útflutningsbætur.
Forsvarsmenn bænda hafa viður-
kennt að tvö undanfarin ár hafi
verið hagstæðustu ár til landbún-
aðar fram tU þessa. Bændur hafa
því bökin til að bera skaðann nú,
finna tU markáðarins og læra af
reynslunni og ber að færa sér það
í nyt.
Innf lutningur osta
og áleggspylsa
5. Leyfa ber umsvifalaust innflutn-
ing á ostum og áleggspylsum sem
ekki er unnt að framleiða hér á
landi.
Ekki er fyrir hendi tækniþekking
né fjárhagslegur grundvöUur til
þess að framleiða til dæmis Gorg-
onzola-ost eða ungverska Salami-
pylsu hér á landi, þessar vörur
þykja hins vegar hið mesta hnoss-
gæti og eru í flokki svokallaðra
„delikatessvara”.
Þessar vörur skipta fjárhagslega
engu engu máU, hvorki fyrir land-
búnaðinn né bændur, og yrðu
ekki í samkeppni við okkar land-
búnaðarvörur. Aðrar þjóðir í
kringum okkur leyfa að sjálf-
sögðu innflutning á þessum
vörum og þykir sjálfsagt. Bændur
hafa haldið því á lofti að þeir vilji
stuðla að því að auka fjölbreytni í
vöruframboði og mataræði okkar
íslendinga. — Hér er tækifærið.
6. FeUa ber niður alla tolla á inn-
fluttu grænmeti. Grænmeti er
nauðsynjavara en ekki lúxus.
Ekki er verjandi að halda uppi
verndartollum á grænmeti til þess
eins að 'styðja islenzka gróður-
húsabændur. Þeir þurfa heiðar-
lega samkeppni eins og annar iðn-
aður. Annars verður framleiðslu-
kostnaður þeirra allt of hár.
Neytendur eiga heimtingu á nægu
og ódýru grænmeti.
7. Fella ber verksmiðjubúrekstur
undir skUgreiningu iðnaðar og
veita lán úr lánasjóðum iðnaðar-
ins til framkvæmda á þessu sviði.
Úr Stofnlánasjóði landbúnaðar-
ins fást engin lán til þess að setja á
fót verksmiðjubú enda þýddi
mikill verksmiðjubúrekstur vænt-
anlega þörf fyrir enn meiri fækk-
un í bændastétt, og því mega
bændur ekki heyra verksmiðjubú
nefnd.
Ef arðsemin ein fengi að ráða
lánveitingum til framkvæmda
væri unnt að setja á fót verk-
smiðjubú á hafnarbakkanum í
Reykjavík sem framleiddi kjúkl-
inga á talsvert miklu lægra verði
en bændur geta boðið lamba-
kjötið á. Fóðrið ofan í hvem
kjúkling, sem selst út úr búð fyrir
2200 kr., þarf ekki að kosta meira
en 240 kr. Ekki er þvi erfitt að
gera sér í hugarlund að með ný-
tízkulegum framleiðsluaðferðum,
þar sem einn maður getur hæg-
lega sinnt um 75000 kjúklinga búi
og framleitt 450 tonn af kjúkling-
um á ári, sé unnt að ná fram-
leiðslukostnaðinum verulega
niður. Framleiðslan er að magni
til samsvarandi og á 65 sauðfjár-
búum. Ef til vill er unnt að ná
kostnaðinum niðut í 1/4 af nú-
verandi verði ef rétt er á málum
haldið. Það er þvi til einhvers að
vinna að fara inn á þessa braut.
í stað þess að vera almenningi til
þjónustu á öllum sviðum, eins og
gera mætti kröfu til, þá drottna
bændur yfir neytandanum og segja
honum fyrir um hvað honum sé fyrir
beztu, hvort sem um er að ræða
neyzluvenjur hans eða skoðanir. Má!
er að linni. — Það verkfall sem nú
stendur yfir er einhver siðlausasta
þvingunar- og kúgunaraðgerð sem
neytandinn hefur verið beittur af
hálfu þessara kumpána, bænda og
mjólkurfræðinga, fram til þessa.
Hægt er að leiða gild rök að því að
bændur muni hagnast því meir á
verkfallinu sem laun mjólkurfræð-
inga hækka meir, þ.e.a.s. ef þeim
heppnast sú fyrirætlan sin að láta al-
menning borga brúsann.
Nú er nóg komið! Hér með skora
ég á almenning í landinu að bindast
samtökum um að klekkja á deiiuaðil-
um og géfa þeim eftirminnilega ráðn-
ingu.
Reynir Hugason
verkfræðingur.
£ „Mjólk veröi flutt inn frá Danmörku meö
flugvélum um leiö og skortur á þessum
vörum gerir vart viö sig.”