Dagblaðið - 23.07.1979, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 23. JÚLl 1979.
pólitísku fanga sem grotnuðu niður í
dýflissum Pahlavis. Eins og bent var
á i grein um íran 9. sept. ’78 í Mbl.
var víða pottur brotinn í mann-
réttindamálum í íran. En jafnvel
mannvinir eins og Carter vildu ekki
styggja keisarann með að impra á
þessu við hann, þá gæti heimsauð-
valdið misst mikilvægan bandamann
og markaði fyrir vörur sínar svo og
írönsku olíuna, sem er mikilvæg til
þess að halda olíuverði niðri í
heiminum.
í sömu grein var ólgunni i íran lýst
sem afleiðingu huglægra afstæðna í
stað hlutlægra. Sagt var að keisarinn
yrði „að ná samkomulagi við trúar-
leiðtogana ef friður og framþróun á
að verða.” Þetta er gróf mistúlkun á
því sem raunverulega var að gerast í
landinu, eins og komið hefur svo ber-
lega í ljós upp á síðkastið. Það sem
greinarhöfundur á við, er náttúru-
lega það, að keisarinn og trúarleið-
togarnir þyrftu að bindast samtökum
um að bæla þá róttækniþróun sem
var farið að bóla á þá þegar. Mbl.
einvaldi. Hann ku ólga af metnaði
fyrir hönd þjóðar sinnar og vildi
skipa henni sess meðal fremstu þjóða.
veraldar.
Raunverulegra orsaka var
að leita annars staðar en í snauðu
heilabúi þessa vitleysings. Hlutverk
íransks efnahagskerfis var að breyt-
ast. Það var að breytast frá því að
vera frumstæður markaður fyrir
umframfjármagn alþjóðlegra auð-
hringa yfir í að vera sjálfstætt efna-
hagskerfi, að svo miklu leyti sem slíkt
er mögulegt, er lyti eigin lögmálum,
knúið innri gróðaöflum. Raunveru-
legur vöxtur kapítalismans á
vestræna vísu hefst í íran upp úr
1960. Innlendur fjármagnsmarkaður
var byggður upp og erlendir sérfræð-
ingar fengnir til þess að móta „efna-
hagsstefnu” stjómarinnar. Vitanlega
má tala um iðnvæðingu i þessu tilliti,
en sú iðnvæðing kom ekki til vegna
framfaraviðleitni einstaklinga,
heldur vegna gróðasóknar auðvalds-
ins. í þessu fólust og takmarkanir
iðnvæðingarinnar þegar lengra sótti.
hefur tekið dyggan þátt í þagnarsam-
særi því, sem ríkir um hlut vinstri-
manna í byltingunni í íran. Greinar
af þessu tagi eru sönnun á þjónkun
þess og tengslum við heimsauðvaldið.
Mbl. afhjúpar algjörlega tengsl sin
er það matreiðir þjóðfélagsþróunina í
íran fyrir íslenskan almúga.
Iðnvæðing landsins er eitt dæmið.
Þessi aðgerð fólst í því, að byggja
átti upp öfiugan iðnað í íran.
Borgarapressan sagði að undirrótin
væri sú einlæga framfaraviðleitni
er héldi vöku fyrir hinum goðumlíka
Olíugróði
nægði ekki
Séð varð, aö til iðnvæðingarinnar
myndi þurfa gífurlegt magn af vél-
um, varahlutum, tækniþekkingu og
þess háttar. íran varð þvi stór
markaður fyrir erlend ríki sem komu
framleiðslu sinni á framfæri þar.
Einnig var uppbygging hersins snar
þáttur í fjárútlátum ríkisins. Gjöld
voru greidd með.tekjum af olíusölu.
Treyst var á að iðnaðurinn yrði brátt
burðugur og færi að standa undir sér.
Raunin varð önnur. Innanlands-
markaðurinn hafði þróast mjög
ójafnt og andstæður ríktu milli sveita
og borga. Iðnvæðingin var skammt á
veg komin þegar oliukreppan skall á
1973. Gróði írans af olíusölu jókst,
en jafnframt komu i ljós brestir í
framleiðslukerfi landsins. Verðbólg-
an hélt innreið sina og hinn klassiski
vítahringur auðmagnskreppunnar
hóf sinn darraðardans. Innanlands-
fjárfesting varð óarðbær og fjár-
magn tók að leita úr landi. Olíugróð-
inn nægði ekki til þess að fleyta inn-
lendu auðvaldi yfir erfiðasta hjall-
ann.
Þegar heimsauðvaldið tók að
hjarna við að nýju eftir olíukreppuna
var ástand bágborið í fran og fór
versnandi. Útfiutningur fjármagns
var stöðugur og hrundu stoðir efna-
hagskerfisins hver af annarri.
Kreppan komst þó ekki á verulega
alvarlegt stig fyrr en þróun mála í
íran á síðasta ári hafði sett eignir og
gróða borgarastéttarinnar í hættu.
Þá hófst fjármagnsflóttinn fyrir
alvöru.
Kreppa auðvaldsins bitnar sjaldnast
á því sjálfu. Hún lendir á þeim sem
síst ættu að bera hana: Verkalýön-
um. Þannig var það í íran. Vaxandi
örbirgð borgaröreiganna var sú und-
irstaða sem baráttan var háð. Efna-
hagsleg, félagsleg og pólitísk kúgun
keisaraveldisins var forsenda þess, að
pólitískt inntak baráttunnar jókst, og
er enn að aukast.
Svipar til
byltingarinnar
í Rússlandi
Menn hafa bent á að Iran nú eigi
margt sameiginlegt með Rússlandi
1917 einkum tímabilinu frá febrúar
fram til valdatökunnar. í íran er
borgaraleg ríkisstjórn við völd, sem
hefur sett sér það takmark að koma á
„lögum og reglu” og reisa við hið
borgaralega ríkisvald. Þetta er ekki
alveg í samræmi við vilja þess mikla
fjölda fólks, sem nú gengur um götur
í fran, heldur fjöldafundi og krefst
raunverulegra bóta á högum sínum.
Kröfur eru uppi um að slíta tengslin
um við heimsauðvaldið, frelsa vérka-
menn undan áþján launavinnunnar,
Kjallarinn
ÓlafurGretar
Kristjánsson
frelsa konur undan efnahagslegri og
félagslegri kúgun og veita Kúrdum og
Azerbæjönum sjálfstjórn. Ríkis-
stjórn Bazargans hefur ekki sýnt
neinn vilja til þess að framfylgja
þessu, enda kemur stéttarlegt eðli
hennar i veg fyrir það. Þetta er
sambærilegt við dugleysi stjórnar
Kerenskys og Lvovs á undan henni.
Allt frá því er keisarinn var
flæmdur frá völdum hefur verið
mikil gerjun í þjóðmálum í íran.
Mikil umræða hefur orðið enda í
Lokakveðja til Carls
tíma.” Og afborganirnar og vextirnir
bíða auðvitað líka til langs tíma eins
og allir vital! Maður sem hafði 2 1/2
milij. í tekjur sl. ár verður ei í vand-
ræðum með að greiða 4—5 miljónir
af láninu á þessu ári, úr því ljóst er að
hann græðir á láninu. Á hverju hann
lifir? Nú, auðvitað spariskírteinum
og leigusalanum.
Eg vona nú að þessum eltingaleik
við vitleysur sé lokið, en þeim sem
ekki hafa kynnt sér málflutning verk-
fræðingsins, ef einhverjir eru, vil ég
benda á eftirfarandi klausu úr síðustu
grein hans alveg sérstaklega: „Þeir
sem raunverulega hafa bág kjör,
(Les: þeir fáu, innskot undirritaðs),
eiga rétt á félagslegri hjálp. Jón
virðist alltaf gleyma þessu mikilvæga
atriði. Sé sú hjálp ekki veitt þeim
sem hana þurfa, án þess að fjöl-
skyldum sé sundrað, þá er hér
verðugt umbótaverkefni fyrir Leigj-
endasamtökin.”
Kenning um
náð og miskunn
Skarpur maður Carl verk-
fræðingur. Á öðrum stað bendir
hann okkur á að berjast fyrir bættri
dagvistunaraðstöðu fyrir börn. Hann
virðist ekki hafa litla trú á Leigjenda-
samtökunum. En mikill andskoti að
við skyldum ekki athuga þetta allt
fyrr, og bölvaður asni var ég að
gleyma þeim fátæku sem eiga ekki
einu sinni spariskírteini fyrir
rassinn ásér.
En mér sýnist nú án gamans, að
þarna sé á ferðinni enn einu sinni
kenningin um náð og miskunn í stað
félagslegs réttlætis. Carl Eiríksson er
reyndar svo greiðvikinn að gefa
leigjendum ráð til að eignast sjálfir
íbúð og bregst að sjálfsögðu ekki
snilldin. Ráðið er að spara tvo
sígarettupakka á dag í 20 ár, eða 1
pakka á dag í 32 ár. Nú er ekkert að
gera, góðir leigjendur, nema útrýma
húsnæðisvandanum snarlega og
spara I sígarettupakka á dag næstu
32 árin og þá getið þið flutt inn til
ykkar. Ég veit að leigjendur eru Carli
þakklátir fyrir þessa ábendingu og
honum verður áreiðanlega boðið, ef
leigjendur gera sér dagamun eftir
flutningana. (Þeir hljóta að mega
gera sér dagamun þegar þeir eru
hættir að vera leigjendur). Ég vona
bara allra aðUa vegna, að til þess
komi ekki að halda þurfi fagnaðinn á
elliheimilinu.
Carl ræðir um verð á húsaleigu
eins og það sé eina vandamáUð hjá
leigendum og fór fram á að ég segði
sér hvað væri rétt leiga. Honum á þó
að vera kunnugt, sem leigusala að
engin lög eru tU um það atriði og þvi
ekkert tU sem heitir rétt húsaleiga.
Verð á leiguhúsnæði hér er mjög mis-
jafnt og oftast undir heppni viðkom-
andi komið hve vel hann sleppur með
það. Ég hef ekki það öruggan saman-
burð að ég geti fuUyrt að húsaleiga sé
almennt hærri hér en annarsstaðar og
erekkiviss um að svo sé, þótt okur-
leiga tíðkist hér vissulega. Hitt er víst
að húsaleiga et hærri hér miðað við
laun verkafólks, vegna þess hve
tímakaup erfiðismanna er lágt hér og
engin aðstoð til fólks sem greiðir háa
leigu af litlu kaupi og ekkert tillit
tekið til fjölskylduástæðna. Fyrú-
framgreiðslumar koma sér oft verr
en sjálf leiguupphæðinog fái fólk
víxil til þeirra hluta bætist þar
kostnaður við. Verst er þó öryggis-
leysið, sem, auk réttleysis sem ríkt
hefur, kemur einkum tU af því að
leiguhúsnæði hér er aðallega einka-
húsnæði leigusala, sem hann af ein-
hverjum ástæðum kýs að leigja í tak-
markaðan tíma, oftast vegna tíma-
bundins brottfiutnings, eða gamalt
• „Þess hugsunarháttar veröur víöa vart
hjá rjómafleyturum hérlendis, aö hér sé
einhver allsherjar millistétt, sem dundi viö aö
spila á „kerfið með tilheyrandi skólabræðra-
lagi og samböndum.”
fyrs' skipti í 25 ár að ritskoðun er
aflétt af dagblöðum, útvarpi og sjón-
varpi. í kjölfar þessarar umræðu
hefur fylgt töluverð róttækniþróun.
Sú þróun hefur reyndar ekki fundið
náð fyrir augum borgarapressunnar,
það er reynt að þegja hana í hel.
Athyglinni er beint að Khomeini og
hulduher hans og nákvæm skrá
haldin yfir þá böðla keisarans sem
teknir eru af lífi. Aftökurnar afhjúpa
einna best dugleysi stjórnvalda i
landinu við að framkvæma raunhæf-
ar aðgerðir til lausnar þvi eymdar-
ástandi sem þarna ríkir. Það er verið
að beina athygli fólksins burtu frá
raunverulegum vandamálum. En
byltingin hafði einmitt þau áhrif að
byltingarsinnaðir marxistar gátu
farið að starfa opinberlega og heyja
baráttu fyrir stefnuskrá sinni. Mál-
svarar þeirra komust í sjónvarp og
deildu þar við forsvarsmenn stjórn-
valda, og hafa vakið mikla eftirtekt.
Þeir hafa bent á raunverulegt eðli
stjórnar Bazargans og hvert stefni.
Þeir hafa sýnt að borgarastéttin
hyggst ná öllu sínu aftur og hvatt fólk
til þess að láta ekki af baráttu sinni
því að endanlegur sigur sé ekki í
höfn.
Rík ástæða er til þess að benda
fólki á þessa þróun, því að þetta er
það sem skiptir máli. Baráttan í fran
er stéttabarátta, hún stendur milli
borgarastéttar og verkalýðs Borgara
pressan (Mbl. þai ineó talió) vili >ata
líta svo út sem hér sé eingöngu um að
ræða kritur milli Khomeinis og
fylgismanna hans annars vegar, en
hins vegar milli hófsamra frjáls-
hyggjunjanna. Þetta er bara dæmi-
gert fyrir þann fréttaflutning sem
tíðkast hjá málpípum heimsauðvalds-
ins. Vona ég að þetta spjall mitt hafi
e.t.v. varpað einhverju ljósi á eðli
hans, svo að lesendur Mbl. megi vera
nær um það og vari sig á honum.
Ólafur Grétar Kristjánsson
✓
fólk leigir frá sér og deyi það koma
erfingjarnir og reka leigjendur út
vegna sölu eignanna. Hér er sáralítið
um leiguhúsnæði í einkaeign, byggt
og rekið sem slíkt. Húsnæðislán fást
heldur ekki til slíkra bygginga, nema
með sérstökum lögum um sveitar-
félög.
Carl Eiríksson kallar grein sína Á
öll leigustarfsemi að vera góðgerðar-
starfsemi? Sú fyrirsögn undirstrikar
þá skoðun hans, að skipuleg nýting
fjármagns til húsnæðismála og af-
nám brasks, sé góðgerðarstarfsemi.
Ef svo er hvaða nafn á maður þá að
gefa eignasöfnum einstaklinga á
kostnað almennings, m.a. með lán-
um sem eru að hluta gjöf???
Full þörf er umræðna um þessi
mál, sem lítið hafa verið rædd fyrr
en nú tvö síðustu árin, eftir að
Leigjendasamtökin komu til
sögunnar. En eigi umræðan að verða
til gagns verða menn að viðurkenna
staðreyndir. Þessi mál verða ekki slit-
in úr tengslum við almenn kjaramál
alþýðu, ef vit á að vera með í för, þvi
helstu staðreyndir eru öryggisleysi
og bág kjör eignalausrar alþýðu.
Stafi skortur á leiguhúsnæði af fjár-
festingarspursmálum eignamanna,
eins og Carl segir, þá er það aðeins
dæmi um afleiðingar þess skipulags-
leysis sem ríkt hefur í einkafjár-
festingum í húsnæði.
Jón frá Pálmholti,
formaður Leígjendasamtakanna
ARO-JEPPINN SEM FARIÐ HEFUR SIGURFÖR
UM
EVRÓPU
KANADA
OG
AFRÍKU
ARO 242 Pick-Up. Burðarmagn 800 kg.
Skúffa með bogum og tjaldi.
ARO 320 Pick-Up. Burðarmagn 1200 kg.
Skúffa með bogum og tjaldi.
ARO 244 5 manna klxddur að innan, 4ra
dyra + afturhurðir, aftara sxti má velta
fram.
ARO 243 er með langsum sxtum að aftan
fyrir 3 hvorumegin og fyrir 2 fram í eða
alls fyrir 8 manns.
BÍLAR TIL
AFGREIÐSLU
STRAX
Allar gerðir
Sterk grind, 4 hjóla drif, vél 86 h.,
gírkassi 4ra gíra, millikassi, hátt og
lágt drif.
Á gamla verðinu, enginn veröhækk-
un á þá bíla, sem við eigum nú fyrir-
liggjandi, verð frá kr. 4.500.000.
umboðið, sf.
BÍLASÖLU ALLA RÚTS
Hyrjarhöfða 2 — sími 81666 Reykjavik
Akureyri Páli Halidórsson Skipagötu 1 Sími 22697
J V