Dagblaðið - 17.10.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 1979.
BIAÐIB
Útgofandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Haukúr Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjóri ritstjórnar: Jóhannos Reykdal.
íþróttir Hallur Simonarson. Menning: Aöateteinn IngóHsson. Aöstoöarfróttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrit \sgrímur Pálseon. 7
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Atli Rúnar Halldórsson, Atii Steinarsson, Bragi,
Sigurðsson, Oóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Siguröur Svorrisson.
Hönnun: Hilmar Karlsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, BjamleHur BjarnleHsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurös-
son, Svoinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorleHsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. DreH-
ingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsími blaðsins er 27022 (10) línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hi|mir hf., Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., SkpHunni 10. - - —
Áskriftarverð á mánuði kr. 4000. Vetð f laifcMsölu kr. 200 eintaKið.
Logniö fyrir og eftír
Stormur stjórnarkreppunnar er liðinn
hjá. Við sitjum i miðri ládeyðuviku
fyrir storma prófkjörs og kosninga.
Þetta var stutt hryðja. Stjórnarkreppan
stóð aðeins eina viku, að báðum helgum
meðtöldum.
Til of mikils var mælzt af Ólafi
Jóhannessyni, fráfarandi forsætisráðherra, að hann
ryfi þing fyrir Alþýðuflokkinn og Sjálfstæðisflokkinn.
í þess stað valdi hann skynsamlegasta kostinn og sagði
af sér fyrir sig og ráðuneytið.
Sem betur fer leiddi kreppan ekki til myndunar utan-
þingsstjórnar. Hinar venjulegu þingræðisleiðir urðu
ofan á, þegar Alþýðuflokkurinn myndaði minnihluta-
stjórn með óbeinum stuðningi Sjálfstæðisflokksins.
Um tíma var þingflokkur jafnaðarmanna andvigur
myndun minnihlutastjórnar. Fljótlega áttaði hann sig
þá á skyldunum. Alþýðuflokkurinn gat ekki vikizt
undan því að leiða til lykta sína eigin þingrofskröfu.
Þar með varð ofan á bezti kosturinn af þremur.
Utanþingsstjórnin var sízt. Miðlungsleið hefði falizt í
minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins. En alltaf stóð
Alþýðuflokknum næst að mynda minnihlutastjórnina.
Alþýðuflokkurinn bakar sér ýmis vandamál með því
að axla ábyrgðina. Alvarlegasti vandinn er tæknilegur.
Sex ráðherrar flokksins þurfa að eyða tima í undirritun
skjala í ráðuneytum — frá ferðalögum um kjördæmi
sín.
Annar vandi felst m.a. í skipun gagnrýnanda dóms-
mála í embætti ráðherra dómsmála. í ríkisstjórn, sem
næstum ekkert má gera nema rjúfa þing, getur Vil-
mundur Gylfason ekki hreyft sig mikið í sambýlinu við
Baldur Möller.
Sennilega munu þó flestir kjósendur átta sig á, að
Alþýðuflokkurinn er ekki í ríkisstjórn til einhverra
átaka, heldur aðeins til að gæta búðarinnar fram yfir
kosningar. Engar kröfur verða gerðar til stjórnar, sem
ekkert má gera.
í ládeyðu þessarar viku hefur greinilega komið í ljós,
að prófkjör hafa skotið rótum í starfi stjórnmálaflokk-
anna. Þau eru hefð, sem haldið er fast við, þrátt fyrir
gífurlega erfiðleika, sem fylgja tímahraki.
í flokkunum hefur ósleitilega verið unnið að breytt-
um prófkjörsreglum, er henti hinum stutta fyrirvara,
svo og að skipulagi sjálfra prófkjaranna. Virðist svo
sem þau verði í svipuðum mæli og fyrir síðustu kosn-
ingar.
Þessi hefð er ánægjuleg. Prófkjör eru eðlilegur
þáttur lýðræðis innan stjórnmálaflokkanna á tímum
lélegrar fundarsóknar og lélegrar annarrar þátttöku í
félagsstörfum. Og prófkjör í tímahraki sýna, að þau
eru orðin föst í sessi.
Síðari hluti þessa mánaðar verður prófkjörsmán-
uður. Víða verða margir kallaðir, en fáir útvaldir, svo
sem gert er ráð fyrir í leikreglum lýðræðis. Þetta verður
ágæt upphitun fyrir sjálfan kosningaslaginn í nóvem-
ber.
Vetur sækir þvi að með miklu stjórnmálafjöri. Hitt
er svo annað mál, hvort stjórnmálaflokkarnir eru
reiðubúnir að veita kjósendum skýra kosti að velja um.
Margt bendir til, að svo sé ekki.
Mikill fjöldi kjósenda mun greiða atkvæði án neinn-
ar trúar á, að þátttaka í kosningunum skipti neinu
máli. Margir munu telja, að ný stjórn verði svipuð ný-
látinni stjórn, næstu stjórn á undan henni og stjórninni
þar á undan.
íslenzk stjórnmálasaga er nefnilega stutt. Hún er
svona: Því meira, sem hlutirnir breytast, þeim mun
meira eru þeir eins.

Bandaríkin:
Umdeildur árang-
ur af bamaárinu
—sjö tonna sandkastali og „partr hjá Elísabetu Taylor
í ár er barnaár. Það er flestum
kunnugt. Ekki er barnaárið aðeins
hér á hjá okkur. Nei, barnaárið er að
fyrirlagi Sameinuðu þjóðanna og þar
af leiðandi er þess minnzt i flestum ef
ekki öllum löndum heims. Að sjálf-
sögðu er mismikið gert í ríkjunum
vegna þessarar samþykktar en
segir að dómstólar i Bandaríkjunum
hafi ekki breytt afstöðu sinni neitt i
málum sem varði misþyrmingar á
börnum. „Að tala og halda ræður er
ekki nægilegt til að hjálpa illa
stöddum börnum,” segir hann.
Þeir sem skipaðir voru i sérstaka
nefnd af stjórnvöldum i Washington
tíðum hafi gengið erfiðlega að fjár-
magna ýmsar framkvæmdir vegna
barnaársins. Jimmy Carter Banda-
ríkjaforseti skipaði Jean Young
kennara sem formann barnaárs-
nefndarinnar. Hún er eiginkona
þáverandi aðalfulltrúa Bandaríkj-
anna hjá Sameinuðu þjóðunum,
Andrews Young. Sá er gamall vinur
og stuðningsmaður forsetans.
Margir bandarískir þingmenn eru
síður en svo hrifnir af Sameinuðu
þjóðunum og vildu ekkert hafa að
gera með barnaár á vegum þeirra
samtaka. Einnig óttast margir þing-
menn að farið verði af opinberri
hálfu að skipta sér af fjölskyldunni
sem þeir telja heilagt vé. Fjárveit-
ingar til dagsins voru því tafðar eða
hreinlega felldar niður.
Nefndin tók ekki til starfa fyrr en í
september fyrir rúmu ári. Starfið
hófst þá loks er opinberar stofnanir
og einstaklingar veittu til hennar
styrki.
Ein er sú framkvæmd, sem sér ljós
merki um en þaðer frímerkjaútgáfa.
Myndirnar á frimerkjunum eru af
barnsandlitum. Svo bauð Elisabeth
Taylor, fyrrum kvikmyndaleikari, til
mikils samkvæmis sem að sögn var
engu síður glæsilegt en það sem
nafna hennar, drottningin í Bret-
landi, hélt að safma tilefni. Reistur
var kastali úr sandi í Washington og
vóg hann sjö tonn. Ýmislegt annað
var gert til að minnast barnaársins.
Merki þessara framkvæmda mun
sjá stað i bættum hag barna í Banda-
ríkjunum i framtíðinni, segja þeir
sem staðið hafa fyrir þeim og vilja
réttlæta gerðir sínar. Fólk mun
ósjálfrátt fara að hugsa um málefni
barna i framhaldi af umræðum á
barnaári. Þar af leiðandi mun þetta
sama fólk verða meiri og betri
stuðningsmenn ýmiss konar laga-
nýverið var grein um barnaárið í
bandaríska stórblaðinu The New
York Times og þar er rakið hvernig
þykir hafa tekizt til í Bandaríkjunum.
Opinberlega er árið helgað velferð
barnsins — barna heimsins. — í
greininni í blaðinu er sagt að árið hafi
haft Htil merkjanleg áhrif og hefur
þa^Acrið harmað af mörgum sem
starfa að barnámálefnum. Formaður
samtaka sem nefnast Barnasjóðurinn
og eru í Washington og einkum hafa
að stefnumarki að veita styrki til
verkefna sem styrkja stöðu barna
segir aftur á móti að árangurinn sé
vel merkjanlegur. Honum sé ekki
Ijóst hvað gert hafi verið til að ná
þessu marki en gagnrýnisraddirnar
séu greinilega margar hverjar of
háværar og dómar fólks of strangir.
Formaður annarra samtaka sem
vilja vinna gegn illri meðferð á börn-
um kemst enn frekar að þeirri niður-
stöðu að mest hafi verið talað en
staðið hafi á framkvæmdum. Hann
til að hafa yfirstjórn aðgerða vegna
barnaársins segja að lögð hafi verið
áherzla á að starfað væri að málun-
um í hverju byggðarlagi en ekki stór-
verkefnum sem næðu um öll Banda-
ríkin. Dæmi eru nefnd um námskeið
sem haldin hafa verið í Iowafylki um
hvernig börnum beri að bregðast við í
fellibyljum.
Í Norður-Karólínu fylki hefur
verið staðið fyrir leiðbeiningum fyrir
vini og ættingja fanga um meðferð
barna sem koma í heimsókn i fylkis-
fangelsið. Einn ncfndarmanna hefur
látið hafa eftir sér að stundum líkist
barnaársnefndin þeirri sem hafði
yfirstjórn með hátíðahöldum í tilefni
tveggja alda afmælis bandariska
sambandsríkisins. — ,,Við viljum að
hvert byggðarlag og fylki leggi fram
sinn skerf til barnaársins.” Ncfndar-
maðurinn viðurkenndi aftur á móti
að ekki væri allt það sem gert væri
ýkja frumlegt.
Nefndarmenn benda á að oft á
breytinga og nýmæla sem varða börn
og vernd þeirra.
Siðan eru þeir sem telja að allt sé í
óvissu um árangur barnaársins en
hann sé þó alltaf nokkur. Ýmsir list-
viðburðir verði lengi í hugum fólks,
tónleikar frægra listamanna,
sýningar á ýmsum verkum, sem hafa
verið víða i Bandaríkjunum, og svo
mætti áfram telja. Þessir atburðir séu
ánægjuefni segir þessi hópur manna,
og í sjálfu sér vel þess virði að eftir
þeim sé munað.