Dagblaðið - 24.01.1980, Qupperneq 10

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1980.
'MMBUBB
' Útgefandi: Dagblaöið h».
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjótfseon. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aöalsteinn Ingólfsson. Aöstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Asgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefónsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Siguröur Svorrisson.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjamlerfur BjarnleKsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóösson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrífstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjórn Síöumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aöalsimi blaösins er 27022 (10 linur).
Setning og umbrot: Dagblaöið hf., Siðumúla 12. Mynda-og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skoifunni 10.
Áskriftarverö á mánuöi kr. 4500. Verð í lausasölu kr. 230 eintakið.
Stefnt aö Stefaníu
Svavar Gestsson, hinn nýi leiðtogi
Alþýðubandalagsins, hefur opinberlega
bent hinum flokkunum þremur á að
mynda hægri stjórn. Alþýðubanda-
lagið ætlar á næstunni að hossa sér í
stjórnarandstöðu meðan hinir skerða
lífskjörin.
í síðustu viku lagði Alþýðubandalagið fram efna-
hagstillögur, sem fyrirfram var vitað, að væru
Framsóknarflokknum og Alþýðuflokknum mjög á
móti skapi. Enda höfnuðu þeir tillögunum í öllum at-
riðum, sem máli skiptu. ^
Svavar Gestsson reyndi ekki að ná málamiðlun.
Hann hætti strax tilraunum sinum til stjórnarmynd-
unar og sagði Alþýðubandalagið ekki vilja taka þátt í
ríkisstjórn upp á ráðherrastólana eina. Hann skarst
hreinlega úr leik.
Með þessu hefur Alþýðubandalagið búíð sé til sér-
stöðu, sem gefur því tækifæri til að magna vinnudeilur
á næstu mánuðum og undirbúa jarðveginn fyrir sigur í
næstu kosningum. Vinstri stjórn hentar bandalaginu
ekki.
Tillögur Alþýðubandalagsins voru sumpart ósk-
hyggja út í loftið, svo sem hugmyndin um l°7o aukn-
ingu framleiðni á þessu ári. Það gæti alvegeins lagt til,
að jörðin verði færð til á braut sinni um sól.
Að öðru leyti fólu tillögurnar í sér rothögg á kaup-
félögin, flótta sparifjár úr bönkum, auknar niður-
greiðslur og félagsmálapakka án fjáröflunar á móti.
Þær áttu greinilega ekki að freista samstarfsflokkanna.
Athyglisvert er, að Alþýðubandalaginu tókst að
sprengja vinstri viðræðurnar á verðbólgunni einni
saman. Ekkert var byrjað að tala um hið hefðbundna
ágreiningsefni, herliðið í Keflavík og þátttökuna í
Atlantshafsbandalaginu.
Einnig er athyglisvert, hvernig Alþýðubandalaginu
hefur tekizt að kippa fótunum undan Steingrími
Hermannssyni, sem virðist hafa gengið með vinstri
stjórn á heilanum allt frá föðurgarði. Sú stjórn er úr
sögunni eftir 578 daga styrjöld.
Allt frá kosningunum 25. júní 1978 hefur verið
reynt að gera út vinstri stjórn. Formlega séð var slík
stjórn mynduð. En innihaldið var ekkert nema enda-
laust upphlaup og rifrildi, launsátur og bræðravíg.
Samt hefur hinn nýi formaður Framsóknarflokksins
varla opnað svo munninn í vetur, að hann hafi ekki
óskað eftir vinstri stjórn. Hvað gerir hann nú, þegar
Alþýðubandalagið er búið að vísa honum veginn til
hægri stjórnar?
Fólk kvartar um, að stjórnarkreppan hafí staðið of
lengi eftir síðustu koshingar, 52 daga. En í rauninni
hefur hún staðið miklu lengur. Það hefur tekið 578
daga að komast að því einu, að vinstri stjórn gengur
ekki.
Nú má búast við, að Framsóknarflokkurinn, Sjálf-
stæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn fari að athuga í
alvöru, hvort þeir eigi ekki að fara að ráðum Svavars
og mynda hægri stjórn. Ágreiningur í verðbólgumálum
ætti ekki að þvælast fyrir.
Allir þessir flokkar hafa sett fram keimlíkar tillögur
um minnkun verðbólgu í áföngum, meðal annars með
skerðingu lífskjara. Alþýðubandalagið vildi hins vegar
fullar verðbætur upp í hæstu skala, að vísu án hækk-
unar grunnkaups.
Vonandi verða flokkarnir þrír ekki nýja 578 daga að
komast að því, hvort hægt er að gera út hægri stjórn af
Stefaníugerð. Hvorki er reisn né kjarkur í tillögum
þeirra, en þær eru þó betri en ekki neitt.
Og ný Stefanía er óneitanlega margfalt betri en utan-
þingsstjórn.
Dóra
Stefánsdóttir
Kvenréttindabaráttan á nýjar brautir:
BARIZTINNI
Á HEIMILINU
sinna geta þær ekki leyft sér að vera
heima.
Því hlýtur kvenréttindabaráttan að
færast inn á nýjar brautir, að fjöl-
skyldunni. Fyrir tíu árum, þegar
konur marséruðu eftir götum stór-
borganna og kröfðust jafnra réttinda
á við karla, var sú barátta um það
sem fram að þeim tima hafði verið
kallað karlástörf. Jöfn réttindi á
vinnumarkaðnum var það sem allt
snerist um. Nú, tíu árum seinna,
hefur mikið áunnizt i þessum efnum.
Konur eru viða í stjórnum fyrirtækja
og hafa raunveruleg völd. En þær
standa einar. Fæstar þeirra eiga sér
mann og börn og eru einmana. Því
ætti níundi áratugurinn að fara í bar-
áttu innan heimilanna.
Draumafjölskyldan í
aðeins 7% tilfella
Fjölskyldan er heldur ekki lengur
sú sama og hún var. Draumurinn um
karlinn-fyrirvinnu, konuna-hús-
móður, tvö börn, hund og kött er úr
sögunni. Aðeins 7% bandariskra
heimila eru með þessu sniði, 17% í
viðbót eru með karli-fyrirvinnu,
konu-húsmóður en aðeins einu barni.
Rúmlega 32% eru hins vegar barn-
laus heimili og um 7% eru heimili
þar sem aðeins annað foreldrið býr.
Á 22% heimila býr aðeins einn ein-
staklingur (þriðjungur þeirra konur
eldri en 65 ára).
Fjölskyldan virðist þó á engan hátt
í upplausn, aðeins breytingum háð.
Blaðamaður við timaritið MS fer með barnið sitt með sér i vinnuna.
Vald til að velja
Þegar kvenréttindakonur börðust
fyrir tíu árum fyrir réttinum til að
velja áttu þær við rétt konunnar til að
velja sér starf, innan eða utan heim-
ilis, að vild. En margar þeirra kvenna
sem komnar eru yfir þrítugt nú geta
ekki valið sér það hlutskipti að eign-
ast barn og vera heima. í flestum til-
fellum eru ein laun ekki lengur nægj-
anleg til þess að sjá fyrir heimili. At-
vinnulífið er ekki byggt upp fyrir þá
sem hugsa þurfa um börn, jafnt á
nóttu sem degi. Konur virðast ekki
geta eignazt hvort tveggja, fjölskyldu
og frarna. En hvi ekki? Það geta karl-
ar.
Bandarikin eru meðal fárra vest-
rænna rikja sem ekki bjóða upp á
barnagæzlu fyrir vinnandi mæður,
Kvenréttindi taka nýja stefnu heitir
grein í nýlegu hefti af New York
Times Magazine eftir hina miklu
kvenréttindakonu þar vestra, Betty
Frieden. Hún var ein af stofnendum
National Organization for Women.
Núna vinnur hún að bók um breytt
hlutverk kynjanna og öldrun. Grein
Betty fer hér á eftir nokkuð mikið
tstytt:
Val á milli fjöl-
skyldu og frama
í Kaliforníu hitti ég í síðasta mán-
uði konu sem vinnur sem aðstoðar-
maður þáttagerðarmanns i sjónvarp-
inu þar. Starf hennar er ekki bara
venjulegt skrifstofustarf með finum
titli heldur hefur hún mikil völd og
getur gert sér vonir um stöðuhækkun
fljótlega.
,,Ég veit að ég er heppin að hafa
þessa vinnu,” segir hún. ,,En þeir
sem börðust fyrir jafnrétti kynjanna
áttu sinar fjölskyldur, það á ég ekki.
Hvernig gæti ég átt bæði fjölskyldu
og haldið frama mínum? Ég vinn 36
tima i lotu og á svo frí í 12 tíma.
Hvernig gæti ég sinnt heimili á þeim
tíma?”
Þetta er saga fleiri kvenna. Þær
berjast harðri baráttu til að ná völd-
um i þeim fyrirtækjum sem þær
vinna i og fórna þá jafnframt fjöl-
skyldunni Barneignir geta kostað
þær stöðumissi þvi i Bandaríkjunum
liafa þær enga iryggingu fyrir að fá
að halda áfram vinnu eftir barnsburð.
Þær eiga heldur ekki rétt á Iaunuðu
barneignarfríi eða frii til að hugsa um
ung börn sín. í veikindum barna
„Geggjaðir
persónuleikar”
Ekki er frekar en fyrri daginn
mikið að marka yfirlýsingar eða
ummæli þeirra manna sem hafa
öðlazt það traust almennings að vera
kallaðir stjórnmálamenn með því að
fólk hefur gefið þeim atkvæði sín.
Má raunar furðulegt teljast hve
islenzkir kjósendur hafa mikla þolin-
mæði tiL þess að ganga til kosninga
svo oft sem raun ber vitni og láta sig
einu gilda þau dýrmætu mannréttindi
sem kosningaréttur og kjörgengi eru.
Þannig er nú einfaldlega komið að
eftir siðustu kosningar hafa forystu-
menn allra stjórnmálaflokkanna
sannað i eitt skipti fyrir öll að þeir eru
ekki verðir hins minnsta traust, hvað
þá að þeir hafi nokkurt umboð frá
kjósendum lengur til þess að ráðskast
með umboð þeirra til þess að mynda
„einhvers konar” stjórn. — Allar
slikar tilraunir voru fyrirfram dæmd-
ar til að mistakast — utan ein —
ríkisstjórn með þátttöku lýðræðis-
flokkanna þriggja — með það fyrir
augum að einangra kommúnista frá
þátttöku í öllum stjórnarathöfnum
islcnzka lýðveldisins.
Mannaskipti
nauðsynleg
En ekki er heldur nóg að mynda
rikisstjórn með þátttöku allra
lýðræðisflokkanna ef mannaskipti
verðá ekki t forystuliði þeirra, a.m.k.
að því er tekur til skipunar ráðherra i
slikri rikisstjórn.
Vikum saman hafa kjósendur
beðið eftir því að forystulið lýðræðis-
tlokkanna taki á sig þá ábyrgð sem á
herðum þess hvildi eftir að séð varð
að kommúnistar unnu ekki þann
mikla sigur sem þeir eru alltaf að
vonast eftir-.
Ef staðrcýndin er sú að forystu-
menn lýðræðisflokkanna taka fyrst
og fremst tillit til þess hver sé afstaða
Alþýðubandalagsins, sem stefnir að
einræðisskipulagi en ekki lýðræðis-
skipulagi, þá er heldur ekki ástæða til
að ætla að slikir menn geti, þegar til
kemur og mynduð er lýðræðissinnuð
ríkisstjórn, starfað sjálfstætt og gætt
hagsmuna lýðveldisins við minnsta
þrýsting eða ásælni sem stöðugt er
fyrir hendi.
Þess vegna liggur það ljóst fyrir að
í forystuliði lýðræðisflokkanna
þriggja eru svo veikir hlekkir að það
■

I