Dagblaðið - 08.07.1980, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚLÍ 1980.
PMUBW
frfáJst, úháð dagUað
hf.
Wc Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
c Haukur Holgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
ir Jóhannes Reykdal.
r Sknonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
i. Hönnun: Hilmar Karisson.
Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Dóra Stofánsdóttir, Elin Albortsdóttir, Ema V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
ÓMur Gairsson. Sigurður Sverrisson.
Ljosmyndr Ami Pál Jóhannsson, Bjamlerfur Bjarnlorfsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son. Svainw Þormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieif sson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreif ing-
arstjóri: Már E.M. HaHdórsson.
b 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
ser 27022 (10 linur).
Hálfgildings hugljómun
Skyndileg kúvending ríkisstjórnar- .jfS
innar úr kvótakerfi landb'únaðar í
fóðurbætisskatt felur í sér hugljómun,
sem vonandi verður fordæmi víðtækari
aðgerða, ekki aðeins í landbúnaði,
heldur á ýmsum öðrum sviðum offram-
leiðslu.
Kvótakerfið var eins konar rýtingur í bak bænda.
Áratugum saman höfðu þeir verið hvattir til sem
mestrar framleiðslu. Til þess var beitt miklu kerfi
styrkja og lána, samhliða sjálfvirkum niðurgreiðslum
og útflutningsuppbótum.
Að vísu var þetta offramleiðslukerfi byggt upp að
kröfu samtaka landbúnaðarins.' Eigi að síður er ósið-
legt að neita skyndilega að borga nema smámuni fyrir
hluta af framleiðslu bænda, þegar greiðslugeta ríkis-
sjóðs þverr.
Ríkisvaldið ber ábyrgð á offramleiðslukerfi land-
búnaðarins. Allir stjórnmálafl^kkar hafa staðið að
vexti þess og viðgangi. Þess végna bera þessir aðilar
töluverða ábyrgð á, hvernig komið er fyrir bændum
um þessar mundir.
Sumir bændur, bæði frumbýlingar og aðrir, hafa
staðið í miklum framkvæmdum í skjóli styrkja- og
lánakerfisins. Ef kvótakerfi kemur síðan og minnkar
framleiðslu þeirra og tekjur, er hætt við, að þeir
hengist í vöxtum og afborgunum.
Auðvitað er þjóðinni lífsnauðsyn aðdragasem mest
úr landbúnaði og miklu meira en nokkrum stjórnmála-
flokki hefur enn dottið í hug. En það má ekki gera það
með tilfinningasljóum aðferðum, sem valda persónu-
legum harmleikjum.
Kvótakerfið fór aftan að hlutunum. Með því var
byrjað á endanum. Hinn nýi fóðurbætisskattur er hins
vegar ein af mörgum leiðum, þar sem byrjað er á
byrjuninni, komið framan að hlutunum. Því ber að
fagna sinnaskiptunum.
Fóðurbætisskatturinn er spor í rétta átt, þótt hann
varði eingöngu mjólkurvöru. Hann veldur því, að
bændur hugsa sig um tvisvar fyrr en þeir mundu hafa
gert í kvótakerfi. Þeir reisa sér síður hurðarás um öxl.
Samt verður hann framkvæmdabændum þungur í
skauti.
Enn betra hefði verið að leita alveg til upphafsins,
hinnar óhóflegu fjárfestingar í landbúnaði. Það,sem
raunverulega á að skera niður, er hið fullkomlega
sjálfvirka kerfi styrkja og lána til framkvæmda.
Hugljómun ríkisstjórnarinnar náði aðeins til fóður-
bætisskattsins* enda er auðvelt að skilja hann og fylgja
hugsuninni á leiðarenda. Hann hefur snögg áhrif og
aflar fimm milljarða króna í útflutningsuppbætur.
Niðurskurður styrkja og Iána til framkvæmda í
landbúnaði er hins vegar aðferð, sem er hægfara í
fyrstu. Til langs tíma er það þó mun öflugra tæki
gegn offramleiðslunni. Og sú leið frelsar ekki síður
milljarða.
Sterklega kæmi til greina að beita í senn fóðurbætis-
skatti og niðurskurði styrkja og lána. Með því mætti
spara nægilegt fé til að gera leifar kvótakerfisins alveg
óþarfar. Sú leið er í senn mannleg og hagkvæm.
Auðvitað er ekki hægt að ætlast til, að stjórnmála-
menn sjái allt ljósið í einu, enda hefur því aðeins verið
haldið á lofti í áratug. Og þeir virðast hafa hug á að
klúðra málinu, t.d. með því að láta skattinn leiða til
hækkunar verðs á eggjum, svínakjöti og kjúklingum.
Og svo væri einkar gott fyrir þjóðina, ef eitthvað af
þessari hugljómun skini inn til hinna, sem ráða sjávar-
útvegi og eru sannfærðir um,að sem flóknast kvóta-
kerfi sé skárra en sala veiðileyfa.
r y ......—
Ólympíuleikarnir í Moskvu:
Langur og strang-
ur vegur fyrir
ferðamennina
— urmull lögreglumanna umhverf is gistihúsin
Ólympíuleikarnir í Moskvu
hefjast innan skamms þrátt fyrir að
margar þjóðir heims hafi tekið þá á-
kvörðun að senda ekki íþróttamenn
sína þangað vegna innrásar Sovét-
manna í Afganistan. Sovétmenn vilja
auðvitað gjarnan koma vel fyrir í
augum þeirra erlendu manna sem
sækja landið heim vegna
ólympíuleikanna. Misjöfnum sögum
fer þó af því hvernig til hafi tekizt í
þeim efnum hingað til. Fréttamaður
frá brezka blaðinu The Guardian var
á ferð í Moskvu fyrir nokkru og varð
litt hrifinn. Auðvitað er ekki komin
nein allsherjar reynsla á hvernig
Sovétmönnum muni takast móttaka
þess mikla fjölda gesta, sem þangað
eru væntanlegir. Það verður ekki fyrr
en að loknum ólympíuleikunum.
Fréttamaður The Guardian segir
að margt sé það sem setji ferðamann
sem komi í heimsókn til Moskvu úr
sambandi. Tekur hann dæmi um það
þegar komið sé í nýja flughöfn sem
byggð var með aðstoð Vestur-Þjóð-
verja. Þar morar að sögn allt i
öryggisaðgerðum, sem sumar hverjar
virki hreint og beint fáránlegar. Flug-
stöðin var opnuð fyrir aðeins tæpum
mánuði. Þegar loksins hafi tekizt að
komast í gegnum tolleftirlitið sé
ferðamanninum skipað að setja far-
angur sinn í gegnumlýsingartæki.
Þau eru vestur-þýzk eins og flest tæki
önnurí flugstöðinni.
Tollverðirnir spurðu frétta-
manninn hvort hann hefði erlend
blöð meðferðis. Þau voru síðan
skoðuðogflett í gegnum þau. Síðan
fékkst ieyfi til að halda áfram.
Þá var eftir að finna afgreiðslu
þar sem hægt væri að skipta
peningum. Vegvísar benda á leiðir til
síma og snyrtiherbergja í flug-
stöðinni en engir vísa á banka. — Ég
spurðist fyrir um banka hjá Intourist
sovézku ríkisferðaskrifstofunni, segir
fréttamaðurinn. Uppi á næstu hæð
svaraði afgreiðslustúlkan. Ég
rogaðist með töskur mínar upp á
næstu hæð og fann bankaafgreiðslu
þar sem þrjár manneskjur sátu og
spjölluðu saman í rólegheitum. í af-
greiðslunni hékk hins vegar skilti þar
sem stóð að væri lokað. Mér var bent
á annan banka, sem var í um það bil
fimmtíu metra fjarlægð. Þar var hins
vegar aðeins hægt að skipta rúblum í
erlendan gjaldeyri en ekki öfugt.
Til allrar hamingju kom vingjarn-
legur skrifstofumaður mér til hjálpar
og gekk með mér niður á næstu hæð
og vísaði mér á bankaafgreiðslu þar
sem ég gat gengið frá mínum málum.
Sú afgreiðsla var aðeins fáein skref
frá Intourist skrifstofunni þar sem ég
hafði verið skömmu áður.
Siðan var haldið inn í Moskvu-
Skrefatalning innanbæjarsímtala:
Hvemig varð
ákvörðunin til?
Sú ákvörðun fyrrverandi sam-
gönguráðherra, Ragnars Arnalds, að
heimila kaup á tækjum til að mæla
lengd innanbæjarsímtala í Reykja-
vík, hefur verið mjög umdeild og
ekki að ástæðulausu. t fyrsta lagi
virðist hafa verið staðið einkennilega
að ákvörðunartökunni og í öðru lagi
eru forsendur ákvörðunarinnar væg-
ast sagt hæpnar.
Á tímum aukins umferðarþunga á
götum höfuðborgarinnar, sívaxandi
örðugleika við að gera næg bílastæði
og stöðugt vaxandi orkukreppu, ber
að stuðia að aukinni notkun fjar-
skiptabúnaðar, svo sem síma, meðal
annars til að minnka umferðina.
Skrefatalning innanbæjarsímtala
verkar þveröfugt og er aðgerð, sem
vinnur gegn eðlilegri þróun i notkun
síma. Simanum hefur verið komið
upp til að nota hann og ber að stuðla
að aukinni notkun hans en ekki
minnkandi, að minnsta kosti á
meðan símstöðvarnar eru langt frá
því að vera oflestaðar. Athyglisvert
er að íhuga, að í ummælum póst- og
símamálastjóra hefur því aldrei verið
haldið fram, að skrefatalningar væri
þörf vegna oflestunar símstöðva.
Ljóst er, að skrefatalning mundi
fyrst og fremst bitna á þeim, sem eiga
ekki heimangengt, þ.e. öldruðum,
sjúkum og hreyfifötluðum. Þegar á
þetta hafði verið bent, m.a. i fjöl-
miðlum, var dregið nokkuð í land og
er talað um að hafa talninguna ekki
á kvöldin. I þessari ákvörðun felst að
vísu viðurkenning á því, að skrefa-
Kjallarinn
GísliJónsson
talning bitnar fyrst og fremst á þeim,
sem eiga ekki heimangengt. Fyrir-
huguð lausn er þó takmörkuð, því
það er einmitt um miðjan daginn,
sem einveran er erfiðust, það er þegar
fjölskyldan er fjarverandi í vinnu eða
skóla og ekkert sjónvarp.
Hvernig varö
ákvörðunin til?
í viðtölum, sem birst hafa í dag-
blöðum og útvarpi, hefur póst- og
símamálastjóri hamrað á því, að
ákvörðun um fyrirhugaða skrefataln-
ingu sé að finna i þingsályktun, sem
samþykkt var á Alþingi 28. mars
1974. Þingsályktun þessi hljóðaði
svo:
„Alþingi ályktar að fela rikis-
stjórninni að haga endurskoðun
gjaldskrár landssímans þannig, að
sem fyrst verði náð sem mestum jöfn-
uði með landsmönnum í kostnaði við
notkun símans og dreifbýli og höfuð-
borgarsvæðið beri hlutfallslega sömu
byrði hinna sameiginlegu heildar-
símaútgjalda”.
Það þarf meira en lilið hugmynda-
flug til að finna út úr þingsályktun
þessari þann vilja Alþingis, að koma
á skrefatalningu á höfuðborgarsvæð-
inu. Vilji Alþingis og hugmyndir að
lausn á jöfnun símgjalda milli dreif-
býlis og þéttbýlis kom hins vegar
skýrt fram í umræðum um frumvarp
að núgildandi lögum nr. 36 um stjóm
og starfrækslu póst- og símamála,
sem staðfest voru þremur árum eftir
að fyrrgreind þingsályktun var sam-
þykkt, eða nánar tiltekið 13. maí
1977. j 11. gr. þessara laga segir
m.a.:
„Stefnt verði aðþví við gjaldskrár-
gerð, að sömu gjöld gildi innan hvers
svæðisnúmers, ug skal ákveðið i
reglugerð, hvenær framkvæmd
þessa ákvæðis kemst á.
Ráðherra er heimilt að ákveða, að
sama gjald skuli krafið fyrir simtai
við helstu stjórnsýslustofnanir ríkis-
V