Dagblaðið - 29.01.1981, Page 13

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 29. JANÚAR 1981.
13
Kjallarinn
Skúli Magnússon
þekkist lélegri rekstur en einmitt hjá
Pósti og sima. Væri ekki ástæða til
að gera rækilega úttekt hjá
stofnuninni? Annaðhvort að hrinda
hinu illa orðspori eða bæta
reksturinn. Ætti slík athugun ekki
að vera forsenda áður en næsta
hækkun verður samþykkt?
Strax og kunnugt varð um fyrir-
ætlun símans að setja á „skrefa-
talningu” mætti sú fyrirætlan mjög
almennri óánægju. Skrif urðu í
blöðunum. En stofnun sem virðir
vilja Alþingis einskis, hlustar
auðvitað ekki fremur á raddir
almennings — og hún hélt sínu striki.
Varnarleysi almennings i hags-
munamálum hans er áberandi. Við
búum við öflug samtök sem hækka
fyrir okkur kaupið. Að öðru leyti
hefir hinn almenni borgari sem neyt-
andi ósköp litla burði til að rétta hlut
sinn. Enginn þingmaður hótar að
fella stjórnina út af hagsmunamáli al-
mennings eins og þessu. Eitthvað
stærra þarf til — eins og t.d.
Gervasoni. Stundum tekur fólk sig
saman í einhverju hverfmu til að
þrýsta á um sérhagsmunamál sín.
Stundum snúa menn bökum saman í
kjördæmunum um mál eins og vega-
lagningu. En þegar um hagsmunamál
allrar þjóðarinnar er að ræða, láta
menn forsjónina eina ráða. Þótt
óánægja sé fyrir hendi, þarf talsvert
framtak til að hefjast handa.
Ef Alþingi tekur málið ekki upp,
held ég almenningur eigi að taka
málið í sína hendur. Það er hægt að
láta vilja sinn í ljós við lesenda-
þjónustu dagblaðanna — eða mót-
mæla við Símann eða yfirboðara
hans, samgöngumálaráðuneytið.
Skúli Magnússon.

\
ASÍ og samtök fatlaðra
Á 31. Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna árið 1976 var samþykkt að
Iýsa því yfir að árið 1981 skyldi vera
alþjóðaár fatlaðra. í yfirlýsingunni
segir: „Fatlaðir eiga rétt á fjárhags-
legu öryggi og mannsæmandi lífs-
kjörum. Þeir eiga rétt á því sem
hæfileikar þeirra Ieyfa, að fá vinnu
og halda henni eða taka þátt í nyt-
samlegu, frjóu og arðgefandi starfi
og að ganga í verkalýðsfélag. Fatlaðir
eiga kröfu á að tekið verði tillit til sér-
þarfa þeirra á öllum stigum fjárhags-
legrar og félagslegrar skipulagn-
ingar.”
Ég hygg, að við getum öll tekið
undir þessa yfirlýsingu og held
reyndar að okkur þyki þetta svo
sjálfsögð mannréttindi að naumast
þurfi að nefna það, en því miður, þá
er það nú svo að fatlaðir sitja ekki
við sama borð og við, sem heilbrigðir
erum og skortir þar mikið á. Ein
mikilvægustu mannréttindi eru rétt-
urinn til vinnu og á þau mál leggja
fatlaðir mesta áherzlu.
I lögum um vinnumiðlun fráárinu
1965 er reynt að tryggja fötluðum
þennan rétt, en þar segir meðal
annars: „Hlutverk vinnumiðlunar er
að veita öryrkjum og unglingum
aðstoð við að finna vinnu við þeirra
hæfi. M.ai með þvi að láta athuga og
meta líkamlega og andlega hæfni
öryrkja til starfa og aðstoða þá við að
fá endurþjálfun. . . Leita skal náins
samstarfs við vinnuveitendur um
það, að þeir láti öryrkjum og
unglingum í té vinnu, sem er þess
eðlis, að hún henti fólki með tak-
markaða starfsgetu.” Þrátt fyrir
þetta lagaákvæði hefur aðeins
Ráðningarskrifstofa Reykjavíkur-
borgar séð sér fært að framkvæma
það.
Borgarstjórnin samþykkti 18/3
’76 að tekin skyldi upp skipulögð,
sérhæfð vinnumiðlun á vegum
Ráðningarskrifstofu Reykjavíkur-
borgar. Störf Ráðningarstofunnar
hafa þó ekki borið þann árangur sem
til var ætlazt og i skýrslu um starf-
semi öryrkjadeildar Ráðningarskrif-
stofunnar fyrir árið 1979 segir starfs-
maður deildarinnar, Magnús
Jóhannesson m.a.: ,,Er aðstaða
deildarinnar til þess að leysa mál at-
vinnuumsækjenda mjög takmðrkuð
enn sem komið er. Og byggist á því
að leita einstaklingsbundið að
störfum fyrir skjólstæðinga úti á
hinum almenna vinnumarkaði, án
þess að hún hafi á nokkurn hátt val
eða áhrifavald til ráðstöfunar á
vinnutækifærum, og verður því
alfarið að treysta á velvilja og
möguleika þeirra, sem ráða vinnunni.
Þetta þýðir í raun og veru það, að
starfsemin hefir enn sem komið er
ekki fast land undir fótum.”
Samstarfsnefndin
Á 34. þingi Alþýðusambandsins
flutti Theodór A. Jónsson ávarp fyrir
hönd Sjalfsbjargar, landssambands
fatlaðra, og vakti athygli þingsins á
málefnum fatlaðra og benti á þá sam-
vinnu sem tekizt hefur í Svíþjóð á
árinu 1980 með sænska Alþýðusam-
bandinu og samtökum fatlaðra þar í
landi og að sænska Alþýðusam-
bandið hafi þegar myndað sér heild-
arstefnu í þeim málum. í framhaldi
af því var síðan samþykkt á þinginu
að fela miðstjórn að skipa fulltrúa í
samstarfsnefnd með fulltrúum
fatlaðra.
Hlutverk þessarar samstarfs-
nefndar skal vera að undirbúa og
skipuleggja verkefni til að vinna að í
framtíðinni og á ári fatlaðra 1981.
Ekkert er eðlilegra en að samtök
launafólks láti þessi málefni til sín
taka, því ætla má að svo margir úr
þessum hópi hafi einhvern tímann á -
einn eða annan hátt verið tengdir
verkalýðshreyfingunni fyrr á lífs-
leiðinni.
Það væri vel til fallið að
Kjallarinn
Jóhann Guðbjartsson
Vinnuveitendasambandið sýndi nú
landsmönnum á sér ögn mannlegri
hlið en það hefur gert hingað til og
gengi til samstarfs við ASÍ og samtök
fatlaðra um lausn á atvinnumálum
þeirra núá ári fatlaðra.
Auk þess að hafa verndaða
vinnustaði er nauðsyn á að búa svo í
haginn fyrir fatlað fólk að það geti
stundað störf úti á hinum almenna
vinnumarkaði, en til þess að svo geti
orðið þarf að breyta og hagræða á
vinnustöðum. Ennfremur þarf að
hafa í huga þarfir fatlaðra við
uppbyggingu eða endur-
skipulagningu fyrirtækja. Því þykir
mér eðlilegt að leitað sé eftir sam-
vinnu við Vinnueftirlit ríkisins, en
undir þá stofnun þarf að bera allar
breytingar og nýbyggingar fyrir-
tækja, samkvæmt nýjum lögum um
aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á
vinnustöðum.
Mikil verkefni bíða
Til þess að fatlaðir geti stundað
störf úti á almennum vinnumarkaði
þarf sérhönnuð verkfæri og áhöld,
sem kosta mikið fé. í því skyni þarf
hið opinbera að veita styrki og eins
að standa straum af öllum þeim
kostnaði sem hlýzt af störfum
fatlaðra á vinnustöðum, og miðar að
því að skapa þeim vinnuaðstöðu. En
höfum við efni á þessu? kynni þá
einhver að spyrja. Þeirri spurningu er
ef til vill bezt svarað með annarri
spurningu. Höfum við efni á að hafa
þetta fólk á tryggingakerfinu?
Vonandi getum við öll verið sam-
mála um að þjóðfélaginu ber að sjá
fyrir þeim sem eru hjálparþurfi og að
örorkubætur eiga aðeins að vera
neyðarúrræði, þegar allar aðrar leiðir
eru útilokaðar. Eitt af því mikilvæg-
asta er að koma i veg fyrir slys,
Verkalýðshreyfingin vinnur að því að
fyrirbyggja vinnuslys með því að
vinna að bættum aðbúnaði á
vinnustöðum. Aðbúnaður á
vinnustöðum er misjafnlega góður,
og víða eru öryggisráðstafanir ófull-
nægjandi, og því hætt við slysum.
Hávaði, ryk og ýmis heilsuspillandi
efni geta valdið sjúkdómum og
örorku.
Með því að bæta aðbúnað á
vinnustöðum má draga verulega úr
örorku af völdum slysa og sjúkdóma.
Jafnframt þarf að sjá svo um, að þeir
sem eru fatlaðir á einn eða annan
hátt, hafi möguleika til þess að
stunda störf við sitt hæfi og njóti í
því skyni góðrar endurhæfingar, sem
geri þeim kleift að stunda að nýju
launaða vinnu. Aðalmarkmiðið
hlýtur að vera vinna fyrir alla.
Svo augljóst sem það er að allir
eigi sama rétt til lífsins, þá hefur það
viljað gleymast í lífsgæðakapphiaupi
liðinna ára. Fatlaðir eru í hópi
þeirra, sem hafa orðið útundan.
Ofmikið væri þó að segja að þeir hafi
alveg gleymzt. Vonandi skilar þetta
nýbyrjaða ár okkur drjúgan spöl í
áttina að bættri aðstöðu fatlaðra.
Næg eru verkefnin hvert sem litið er,
hvort sem um er að ræða að gera
allar byggingaraðgengilegar fötluðu
fólki, húsnæðismál þeiria, ferða-
möguleika og menntunarmál. Að
nægu er að huga ef við ætlum okkur
að ná því marki sem sett er fram í
yfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna.
Jóhann Guðbjartsson,
iðnverkamaður.
„Höfum viö efni á aö hafa þetta fólk á
tryggingakerfinu?”
engin ástæða er til þess að ætla að
slíkt brcytist héðan af, því
kommúnistar hafa nú þegar náð slík-
um tökum á sálarlífi lýðræðislegra
þjóðhátta, líkt og gerðist á Vestur-
löndum, öðrum en hinum
skandinavisku.
Það þarf því meiri bjartsýni til en
þá, sem skýtur upp í hugum fólks
þegar það heyrir um nýjustu
„könnunina” á einhverju sviði nýrra
atvinnutækifæra í landinu, ef takast
ætti að vinna bug á þeirri meinsemd,
sem felst í undirgefni landsmanna og
umboðsmanna þeirra, alþingis-
mannanna, við hin kommúnistisku
öfgaöfl, sem nú hafa senn lokað
þessu landi.
ísland er verst sett
Því er haldið fram, að allt bendi
til þess að nú sé að skella á mesta
efnahagskreppa, sem nokkru sinni
hafi yfir gengið, jafnvel verri en sú
sem byrjaði um 1930. — Þessu er
einkanlega haldið fram af íslenzkum
stjórnmálamönnum, — í öllum
flokkum!
Sannieikurinn er þó hins vegar sá,
að hvergi í hinum vestræna heimi,
utan skandinavisku landanna
auðvitað, eru nein merki um kreppu.
Holland ber engin merki um slæmt
efnahagsástand, ekki heldur Vestur-
Þýzkaland né Sviss, eða Frakkland,
Luxemburg, Spánn, jafnvel ekki
italía. í Bretlandi er ástandið ekkert
ólíkt því sem verið hefur, viðvarandi
atvinnuleysi í einhverjum mæli, en
þannig hefur það ávallt verið þar. Og
enginn kippir sér upp við, þótt í Dan-
mörku og Svíþjóð fjölgi at-
vinnulausum. Þessi lönd bjóða upp á
atvinnuleysi, sem er vel þegið af
stórum hluta þegnanna, sem þiggja
þá umsvifalaust framfærslufé frá
hinu opinbera, svo lengi sem undir
því verðurstaðið.
í Bandarikjunum hins vegar er á-
standið svipað og verið hefur, en þó
miklu betra en hagfræðingar og fjár-
málamenn bjuggust við að verða
myndi. Með tilkomu nýrrar ríkis-
stjórnar hefur almenningi aukizt trú
á styrkleika þjóðarinnar og
samheldni. Samheldni hefur jtó
sjaldnast skort í því landi.
Þeir íslenzkir stjórnmálamenn,
sem halda þvi að landsmönnum
sínum, að það sé merki um hnignandi
efnahagsástand í Bandaríkjunum að
sala á fiski fari minnkandi fara vís-
vitandi með blekkingar. Sparnaður
fer aftur á móti í vöxt hjá banda-
rískum almenningi, gagnstætt því
sem áður hefur verið og sparnaður
bitnar auðvjtað á sölu þessarar
neyzluvöru eins og annarra. Kjöt er
enn ódýrasta fæðutegundin þar
vestra.
Fiskur og fiskafurðir eru ekki
beinlínis eftirsótt fæðutegund i
hinum vestræna heimi, allra sízt
þorskur, hvað þá þegar hann er
pakkaður í þær umbúðir, sem við
gerum og hafa verið notaðar allt frá
fyrstu árunum eftir stríð.
Okkur hefur ekki enn tekizt að
aðiaga okkur að nýjum aðferðum í
fiskvinnslu til jafns við aðrar þjóðir,
eins og þær sem bjóða fisk i margvis-
legum neytendaumbúðum. —
Kaupgjald, skattar og hvers konar
viðaukagjöld hins opinbera hafa séð
til þess, svo og ómælt vald
þrýstihópa á vinnumarkaði.
Því er það að ísland er verst sett
meðal hinna vestrænu þjóða, að þvi
er varðar markaðsöflun fyrir þær
afurðir, sem við þó byggjum afkomu
okkar á. Og það er þessvegna, sem
íslenzkt efnahagslíf riðar nú til falls.
Það er þó ekki eina orsökin, eins og
áður hefur verið rætt hér.
Stærsta orsökin er sú
einangrunarstefna, sem fylgt hefur
verið á undanförnum áratugum af
öllum ríkisstjórnum þessa lands. Við
höfum bundið of miklar vonir við að
vera í samfloti við hinar
skandinavisku „bræðraþjóðir” sem
hafa í raun verið okkur fjötur um fót
í flestu tiliti og reynt að binda okkur
bagga i félagslegu tilliti og menning-
arlegu, i blóra við vilja flestra lands-
manna.
Ekkert frekar
þessi ríkisstjórn
Það er mikill misskilningur, sem
margir halda fram, einkum talsmenn
andstöðuflokka núverandi ríkis-
stjórnar, að þessi ríkisstjórn, sem nú
situr hafi með nýsettum bráða-
birgðalögum gengið lengra en aðrar
ríkisstjórnir í þvi að þrengja að lands-
mönnum og umsvifum þeirra.
Flestar aðrar ríkisstjórnir hafa
gert hosur sínar grænar fyrir
kommúnistum. Hins vegar er þessi
ríkisstjórn betur sett en margar aðrar
að hafa fengið frið til starfa, vegna
þess grettistaks, sem Alþýðubanda-
lagið hefur á launþegasamtökum í
landinu.
Auðvitað er það slæmt að
samstaða hefur ekki náðst milli
lýðræðisflokkanna þriggja um að
mynda sterka ríkisstjórn, sem getur
boðið hinu fámenna öfgasinnaða
vinstra afii sem til staðar er í landinu
byrginn. Á það hefur þó aldrei mátt
minnast fyrr en nú, að svokölluð
stjórnarandstaða er að ýja að því
þessa dagana, að slíkt afl sé nauðsyn.
Þeir fáu, sem áður létu frá sér hug-
myndir um þetta á prenti, þ.á m. sá
er þetta ritar, hafa fengið skömm í
hattinn fyrir að brydda á þess konar
hugmyndum. „Alþýðubandalagið er
Iíka einn lýðræðisflokkanna” hafa
þeir menn sagt, sem nú sitja í
stjórnarandstöðu!
Og hvað sem öðru líður er enginn
fengur að því að núverandi ríkis-
stjórn legði upp laupana. Slíkt mýndi
orsaka ófyrirsjáanlegan glundroða í
öllum greinum þjóðlífsins. Skásti
kosturinn er, að hún fái tækifæri til
þess að fylgja eftir þeim málum, sem
hún hefur nú sett sér að framkvæma.
Sum þeirra eru þess virði, að
fullreynd verði.
Enginn akkur yrði það Sjálf-
stæðisflokknum t.d., að skipt yrði
um ríkisstjórn nú, eða að efnt yrði til
kosninga, meðan ekki er fulljóst,
hvort sá flokkur gengur til kosninga í
heilu Iagi eða tveimur aðskildum
helmingum. Ekki er heldur ljóst,
hvor kosturinn er I raun betri fyrir
Sjálfstæðisfiokkinn, þegar til fylgis-
aukningar er litið. Þetta mun þó
skýrast eftir landsfund flokksins
næsta vor, þar sem kveðið verður
upp úr með niðurstöðu, annað hvort
með forystuskiptum eða mála-
miðlun, sem flestir sætta sigvið.
Að lifa áfram
Hvernig sem mál skipast fram að
næstu kosningum hlýtur það að vera
mál málanna að fá fólk í landinu til
þess að trúa því, að hér verði áfram
byggilegt, koma til bjargar þar sem
fólk gengur um atvinnulaust og ör-
væntir um framtíð sína, t.d. eins og
nú á sér stað á Suðurnesjum.
Svikull hefur sjávarafli ávallt verið
og þegar svo ber við, sem oft áður, þá
verða stjórnvöld að grípa til þeirra
ráða, sem nærtækust eru af verk-
efnalista þeim, sem hvort eð er þarf
að framkvæma.
Olíubirgðastöðin í Helguvík er eitt
þeirra verkefna, sem ólokið er og
auðvitað á að ganga frá þeim
áætlunum, sem hana varða. Mót-
mæli fámennra öfgahópa eiga ekki
að hrekja heila ríkisstjórn frá fyrir-
ætlan í þeim efnum.
Flugstöð á Keflavíkurflugvelli er
annað verkefni, sem lengi hefur verið
unnið að. Meðan ekki eru aðrar
samgöngur við útlönd en þær, sem
samsvara fuglinum fljúgandi, er ekki
áhorfsmál, að flugstöð verður að
vera til staðar I landinu. Núverandi
aðstæður eru nánast verri en engar í
því efni.
Þessi tvö verkefni eru bæði i lausu
lofti, en myndu þó bæta úr því at-
vinnuleysi, sem nú hrjáir íbúa Kefla-
víkur og nágrennis, ef að yrði unnið.
En það er ekki einungis að byggja
þurfi flugstöð og olíubirgðastöð.
Mestur hluti virkjanlegra vatnsfalla
er óbeizlaður, svo og jarðvarminn.
Til þess að hægt sé að lifa í þessu
landi þarf að gera átak á þessu sviði,
og það verður aldrei gert, nema með
aðstoð erlendra aðila, er fjármagna
framkvæmdir ásamt okkur og fá
aðstöðu til nýtingar þessara
orkulinda að undangengnum gagn-
k.væmum samningum.
Óraunhæf bjartsýni og trú á
þessar orkulindir duga okkur
skammt. Óraunhæfar bollaleggingar
og viðtöl í sjónvarpi og útvarpi um
„ylræktarver”, „sykurhreinsunar-
stöð”, „olíuhreinsunarstöð” eða
hvað annað duga einnig skammt, ef
af framkvæmdum verður ekki.
Við höfum hingað til hlustað á of
marga „viðtalsmennina”, sem hafa
sagt þjóðinni af bjartsýni sinni með
samanbitnar varir og streitu I svip og
gjarnan bætt við „til gamans má
geta þess. . . — Nú þarf þessu
bjartsýnishjali að ljúka. íslendingar
eru sýnilega ekki móttækilegur fy/ir
það lengur, þvi „til gamana” mágeta
þess (þótt grátt sé), að bjartsýnin
dugir engum til lífsviðurværis.
GeirR. Andersen.
£ „ ... því ekki er víst, aö næsta kynslóð
hafi slíkt lánstraust eftir áriö 2016, þegar
greiöa á upp langa lániö góöa.”
/V