Dagblaðið - 31.01.1981, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 31. JANUAR 1981.
Byltingarafmælisins minnzt í Sovét-
rikjunum.
ríkjunum. Sænsk fyrirtæki munu
einnig taka þátt í mótun sovézkrar
samgönguáætlunar sem er eitt helzta
verkefni á tímabili elleftu fimm ára
áætlunarinnar.
Eftir þvi sem Sovétríkin ljúka gerð
fimm ára efnahagsáætlunarinnar
verða kaupsýslumenn í löndum, þar
sem ríkisstjórnirnar eru þátttakendur
í efnahagsrefsiaðgerðunum gegn
Sovétríkjunum, sífellt áhyggjufyllri.
Japanskir viðskiptaaðilar hafa t.d.
áhyggjur af því að fylgnin við stefnu
Bandaríkjamanna leiðir til verulegs
fjárhagslegs tjóns fyrir þá. Kviði
þeirra er skiljanlegur. Þeir vita að
sovézku áætlanirnar eru gerðar til
fimm ára, þannig að þeir sem nú fara
sér hægt geta misst áf lestinni og
tapað viðskiptunum til annarra aðila.
Franskir kaupsýslumenn, sem taka
tillit til sérkenna samskipta við lönd
sem búa við áætlunarbúskap, gerðu
sína „sovézku fimm ára áætlun”
þegar í marz sl. Og ekki alls fyrir
löngu ákvað 14. fundur fransk-
sovézka verzlunarráösins, sem sóttur
var af fulltrúum yfir 150 fyrirtækja
og banka, i smærri atriðum sam-
starfsáætlun næstu fimm ára.
(APRN)
SJAUSTJBHSFLOKKUR-
INN, DAGBLAfHÐ 0C
SKODANAKÖNNUNIN
Fyrir skömmu birti Dagblaðið
skoðanakönnun um fylgi stjórnmála-
flokkanna. Af henni mátti ráða, að
fylgi samstjórnar dr. Gunnars Thor-
oddsens, Alþýðubandalagsins og
Framsóknarflokksins væri mikið og
forsætisráðherrann vinsælh með
væntanlegum kjósendum Sjálf-
stæðisflokksins enda hefur hann af
nokkru yfirlæti kallað þá sjálfstæðis-
menn, sem eru í stjómarandstöðu,
„flokksbrot Geirs Hallgrímssonar”.
Ég trúi því að vísu ekki, að þetta fylgi
stjórnarinnar verði varanlegt enda
var skoðanakönnunin svo tímasett,
að fylgið hlaut að verða meira en ella
— skömmu eftir að sagt hafði verið
ljúfum orðum og landsföðurlegum
frá aðgerðum í atvinnumálum, en
áð.ur en þeirra gætir að ráði. Einu
marktæku skoðanakannanirnar eru
alþingiskosningar. En með þvi að ég
er einn þeirra sjálfstæðismanna, sem
eru í stjómarandstöðu og því í
„flokksbrotinu”, finnst mér rétt að
skýra þessa andstöðu og það, að
skoðanakönnunin getur engu breytt
um hana.
Það nægir að nefna tvö dæmi um
óskynsamleg verk núverandi ríkis-
stjórnar. Annað dæmið er af vöru-
gjaldinu — sérstöku gjaldi, sem
stjórnin setti á framleiðslu gos-
drykkja og sælgætis seint á síðasta
ári, en setti ekki á aðra framleiðslu.
Það var skólabókardæmi um ger-
ræðisvald, sem valdsmenn misnota.
Þannig var brotið það lögmál réttar-
ríkisins, að allir væru jafnir fyrir
lögunum, framleiðendur gosdrykkja
og sælgætis eins og framleiðendur
annarrar vöru. Þannig var atvinnu-
öryggi starfsmanna fyrirtækja i þess-
ari grein atvinnulífsins einnig ógnað,
því að vegna vörugjaldsins hækkaði
Kjallarinn
Hannes H. Gissurarson
varan og minnkaði salan, enda
neyddust fyrirtækin til að segja upp
fjölda starfsmanna eftir áramótin.
Hitt dæmið er af aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar i atvinnumálum um
áramótin. Hún festi gengi krónunn-
ar, stöðvaði verðbreytingar, lækkaði
samningsbundnar launahækkanir
samkvæmt vísitölu og-kvaðst stefna
að vaxtalækkun. Þetta lítur að vísu
ekki illa út við fyrstu sýn, en er mjög
óskynsamlegt, þegar nánar er aðgáð.
í föstu gengi krónunnar felst, að út-
flutningsatvinnuvegirnir tapa, ef verð
hækkar innanlands. í verðstöðvun
(sem aldrei hefur tekizt að fram-
kvæma) felst, að nauðsynlegar verð-
breytingar eru tafðar með ærnum til-
kostnaði, ráðizt er á afleiðingar verð-
bólgunnar — veröhækkanirnar — en
ekki orsakir hennar — að meira er
eytt en aflað og dæmið leyst með út-
gáfu peninga. f vaxtalækkun felst, að
eftirspurn eftir fjármagni eykst, en
framboð þess minnkar, þannig að
þaðverður aðskammta(eða rýra pen-
inga að gildi með verðbólgu).
Með aðgerðunum um áramótin
var farið í öfuga átt við þá, sem við-
reisnarstjómin fór 1960. Hún reyndi
að koma á jafnvægi í viðskiptum við
aðrar þjóðir með réttri gengisskrán-
ingu og jafnvægi innanlands með
eðlilegri ákvörðun vaxta. Með öðrum
orðum höfðu stjórnmálamenn við-
reisnaráranna vit og þrek til þess að
láta frá sér skömmtunarvaldið, sem
enginn maður getur farið skynsam-
lega með, og nota heldur það mikil-
virka og sjálfvirka tæki, sem vcrð-
lagið er, til að koma á jafnvægi, sam-
hæfa framboð og eftirspurn, inn-
flutning og útflutning, innlán og út-
lán, framleiðslu og neyzlu. Við-
reisnarstjórnin leiddi íslendinga út úr
ógöngum skömmtunar, hafta, boða
og banna, styrkjakerfis og stofnana-
valds, sem núverandi ríkisstjórn er
aðleiða þáafturinní.
Allir frjálslyndir menn hljóta að
vera andstæðingar núverandi ríkis-
stjórnar vegna þessara verka hennar
og annarra. Það hefur þvi komið mér
mjög á óvart, að Dagblaðið styður
þessa stjórn og neytir allra bragða til
þess að gera hlut forsætisráðherrans
sem mestan og læða þeirri hugsun að
sjálfstæðismönnum, að flokknum sé
betur borgið undir forystu hans en
núverandi formanns. Blaðið hefur
ráðizt með ótrúlegri heift á Geir Hall-
grimsson og reynt að draga upp
mynd af harðsnúnum hópi fésýslu-
manna í kringum hann, þótt allir viti,
að það sé fjarri lagi. Sannleikurinn er
sá, að „flokksbrotið” í stjórnarand-
stöðu er ekki sameinað um menn,
heldur málefni: Það kýs atvinnufrels-
ið. Dagblaðið hefur sýnt atvinnu-
frelsinu meiri skilning en flest önnur
blöð, enda veit ég ekki betur en
það eigi tilveru sína að þakka
markaðnum — þeirri staðreynd, að
nægilega margir kaupa það, til þess
að hagnaður (eða að minnsta kosti
ekki tap) sé af því að gefa út. Dag-
blaðið er því eðlilegur bandamaður
„flokksbrotsins”, en ekki fjandmað-
ur eins og það hefur verið til þessa.
Hannes H. Gissurarson
sagnfræðingur.
„Allir frjálslyndir menn hljóta að vera
andstæðingar núverandi ríkisstjórnar.”
n
N
svipaðar reglur giltu um t.d. kosn-
ingar til Alþingis, væri áreiðanlega
löngu búið að kæra ísland fyrir
Mannréttindadómátóli Evrópu.
Nú hefur verið uppi í hreyfmgunni
veruleg óánægja með þessar reglur,
sem gilda raunar ekki aðeins um kjör
í trúnaðarstöður innan félaganna,
heldur einnig um kjör fulltrúa félag-
anna á þing ASÍ og landssambanda.
Sérstök laganefnd á að starfa á veg-
um ASÍ og leggja fram breytingartil-
lögur. En ég á hvorki von á því að
þær tillögur komi bráðlega, né að í
þeim felist mjög miklar endurbætur.
þessar framboðsreglur eru nefnilega
mjög dýrmæt trygging fyrir Tróju-
hesta stjórnmálaflokkanna, sem
þiggja vald sitt í krafti þessara reglna
og annars lýðræðisskorts í hreyfing-
unni. Það er hætt við að stólarnir
þeirra færu að rugga, ef hinir al-
mennu félagar gætu haft einhver tök
á að snerta þá.
Við, nokkrir félagar í Einingu,
viljum helst að þessar reglur hverfi
alveg og kosið verði á fundum félags-
ins. En þar sem Eining er ekki sjálf-
stætt félag, heldur bundið yfirstjórn
ASÍ, leggjum við til að komið verði á
prófkjöri innan félagsins, sem lúti
lýðræðislegri reglum og sé bindandi
fyrir þá framboðslista, sem stjórn og
trúnaðarmannaráð leggja fram.
Þaulseta í stjórnum
leggist af
Það mun orðið æði algengt að seta
í stjórnum verkalýðsfélaga sé eins
konar æviráðning. Menn detta ekki
út úr stjórnum, nema þeir óski þess
sjálfir (og auðvitað ef þeir eru
óhlýðnir aðalforingjanum). Skiptir
þar litlu máli hvort hinir almennu
félagar eru ánægðir með þá eða ekki.
Hvert félag þyrfti að koma sér upp
reglu um hámarkssetu i stjórn, og vtö
Einingarfélagarnir leggjum til — í
þessari lotu — að hámarkið sé sex ár,
og finnst okkur það þó í það lengsta.
Fræðsla verfli aukin
Fræðslustarf í Einingu er — sem
viða annars staðar — i molum, ef
undan er skilið að hlutfallslega marg-
ir Einingarfélagar hafa tekið þátt í
Félagsmálaskóla alþýðu. Þó mættu
þeir vera fleiri. Einnig eru haldin
trúnaðarmannanámskeið við og við,
og má líklega telja þann þátt viðun-
andi. En það sem mestu skiptir er í
ólestri, og þá á ég við fræðslu fyrir
hinaalmennu félaga.
Við, nokkrir félagar í Einingu, vilj-
um að haldnir verði fræðslufundir
fyrir félagana, bæði almennir fundir
og fundir fyrir hvern einstakan
vinnustað. Einnig viljum við að fé-
lagar verði aðstoðaðir við að koma
á fót námshópum um ákveðin fnál,
sem þeir síðan geti lagt fyrir aðra
félaga, t.d. á félagsfundum eða
fræðslufundum. Loks viljum við að
fræðsluefni verði gefið út á vegum
félagsins og dreift til félagsmanna.
Aukin fræðsla er mjög mikilvæg
forsenda þess að almennir félagar
öðlist áhuga á að taka þátt í starfi og
stefnumótun félagsins.
Fundir verði
skemmtilegri
Þegar verkalýðsfélög halda fundi,
flýja félagsmenn til fjalla. Hvers
vegna? Hvers vegna mætir fólk ekki
á fundi, þar sem hagsmunamál þess
eru rædd? Nokkrar ástæður hafa
komið fram hér á undan. En ég vil
bæta einni við, nefnilega þeirri að
fundir verkalýðsfélaganna eru oftast
langir og alveg hrútleiðinlegir af-
greiðslufundir fyrir mál sem stjórnin
er þegar búin að ákveða stefnuna í.
Formaður rís úr sæti í upphafi hvers
dagskrárliðar og heldur álnarlanga
torskilda ræðu um málið, engin veru-
leg umræða kemst í gang, því að
hugsanlegir andstæðingar þeirrar
stefnu sem formaðurinn boðar eru
óundirbúnir. Fæst verkafólk treystir
sér heldur i pontu fyrir augum allra
og engir minni umræðuhópar eru
.settir í gang, þar sem fólk getur miklu
frekar tekið til máls og sett fram álit
sitt. Engin skemmtiatriði eru á fund-
unum, og í lokin fara menn út leiðir
og ruglaðir og koma ekki á næsta
fund og ekki heldur þarnæsta.
Við, nokkrir Einingarfélagar, vilj-
um breyta þessu og gera fundi
skemmtilegri og líflegri og um leið
gagnlegri fyrir félagsmenn. Fundir
séu styttri og fleiri, reynt sé að fá
framsögumenn með andstæðar skoð-
anir, skipt sé niður i umræðuhópa og
höfð i frammi einhver skemmtiatriði
til að lífga upp á liðið. Við trúum því
að með slikum aðgerðum mundi þátt-
taka almennra félaga aukast mjög —
og því eru jú forystumennirnir alveg
inniá — a.m.k. íorði.
Aðrar tillögur
um úrbætur
Auk þeirra tillagna sem á undan er
getið leggjum við nokkrir Einingar-
félagar fram fleiri tillögur, sem ég vil
aðeins nefna í framhjáhlaupi. Þar er
fyrst að nefna að við viljum fá inn í
reglur félagsins, að valdi sé ekki
hlaðið á örfáa einstaklinga, t.d. með
því að banna að félagsmenn gegni
fleiri en tveim trúnaðarstörfum fyrir
félag sitt í einu. f öðru lagi vil ég
nefna tillögu um að fundarboðun sé
með lengri fyrirvara og henni fylgi
upplýsingar um þau mál sem á að
ræða. Þriðja tillagan fjallar um að
blaðaútgáfa félagsins verði aukin og
bætt. Allar þessar tillögur eru
hugsaðar sem liðir í auknu lýðræði
og aukinni þátttöku félagsmanna. í
fjórðu tillögunni er lagt til að pen-
ingagreiðslur til stjórnarmanna fyrir
að gegna skyldum sínum sem
stjórnarmenn »g mæta á stjórnar-
fundum verði lagðar niður sem al-
menn regla.
Hvernig komum við
tillögunum fram?
Eins og fram hefur komið hér að
ofan beinast langflestar tillögur
okkar Einingarfélaganna að því að
auka lýðræðið í félaginu og auka
þátttöku almennra félaga í félaginu.
Svo undarlegt sem það má nú virðast,
þá hafnaði stjórn félagsins því að-
spurð að standa að þessum tillögum.
Takist samt að koma þessum hug-
myndum fram í okkar félagi, gæti
það orðið ágætt fordæmi fyrir al-
menna félagsmenn I öðrum verka-
lýðs- og stéttarfélögum. Eins og
ástandið er nú vil ég staðhæfa að
verkalýðshreyfingin sé ólýðræðisleg-
asta hreyfing hérlendis, ef undan eru
skildar hreyfmgar á borð við Frí-
múrararegluna og kannski stjórn-
málaflokkana. Hlutverk okkar al-
mennra félaga er að vinna bug á þeim
lýðræðisskorti sem sviðahausar
stjórnmálaflokkanna vilja viðhalda.
Þá fyrst getur hreyfingin orðið öflug
og sterk og faér um að vinna ein-
hverja umtalsverða sigra í kjarabar-
áttunni.
En hvernig komum við Einingarfé-
lagar tillögum okkar fram? Sumar af
þessum tillögum eru tillögur um
breytingar á lögum félagsins. Þær
þurfa að fá 2/3 atkvæða á aðalfund-
inum, sem verður líklega haldinn í
byrjun febrúar. Það er því mikilvægt
að sem allra fiestir mæti á aðalfund-
inn. Ég efast ekki um að meirihluti
Einingarfélaga er sammála þessum
tillögum. En meirihluti Einingar-
félaga hefur bara ekki lagt í vana sinn
að mæta á fundi félagsins. Hvernig
væri að breyta til svona einu sinni —
til reynslu? Við verðum að reyna að
breyta óánægju okkar í áhuga og
áhuganum i baráttu fyrir einhverju
betra.
Guðmundur Sæmundsson
öskukarl,
Vlf. Einingu við
Eyjafjörð.
A „Verkalýðshreyfíngin er ólýðræðisleg-
^ asta hreyfing héríendis, ef undan eru
skildar hreyfíngar á borð við Frímúrararegl-
una og kannski stjórnmálaflokkana.”