Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Síða 58

58
bundið geta þessa iona í salt, eru nefnd basar. Kalk er áhrifa-
ríkur basi. Nú er það svo, að sýrur eru ekki alltaf fljótandi
vökvar. Hin örsmáu jarðkorn geta haft eiginleika sýru eða
basa, tengda yfirborði jarðkornanna. Þegar þessi jarðkom
hafa þá smæð, að yfir 100 millionir þeirra rúmast í einum
kubikmillimeter, nefnast þau kolloidar. f hlutföllum við
þyngd sína hafa kolloidefni mikið yfirborð, og þau geta haft
annað tveggja eiginleika sýru eða basa. Þau botnfalla ekki í
kyrrstæðu jarðvatni, fær því vatn, sem inniheldur mikið af
þessum efnum, aldrei tæran lit.
Kolloidsýrurnar hafa mikil áhrif á það, hverja hæfni jarð-
vegurinn hefur til að vera vaxtarstaður fyrir allan æðri gróð-
ur og bakteríulíf jarðvegsins. Þær mynda sölt með þeim
málmum, sem gróðrinum er lífsnauðsynlegir, en frá þeim
söltum taka jurtirnar næringu sína. Sé hlutíallslega mikið
af frjálsum vetnisionum í jarðveginum móts við málmiona,
verður jarðvegurinn súr. Til þess að lækka sýrustigið er not-
að kalk til áburðar. Við það skapast hagstæðari skilyrði fyrir
bakteríulífið í jarðveginum, svo að sundrun hinna lífrænu
efna í búfjáráburði og jurtaleifum jarðvegsins getur átt sér
stað. Þetta leiðir til aukinnar kolsýrumyndunar f jarðvegin-
um, er aftur hefur í för með sér, að torleyst kalcium- og
fosfórsýrusambönd leysast upp og geta komið gróðrinum að
notum.
Nokkur hluti hinna lífrænu efna eru auðug af köfnunar-
efni, breytingar jurtaleifanna, sem við nefndum moldmynd-
un, — þegar t. d. mýrar eru ræstar fram og unnar, — hafa í
för með sér myndun ammoníaks úr eggjahvítuefnum jurta-
leifanna, sem vissar tegundir baktería breyta í saltpétur. A
þennan hátt styður kalcium að því að fullnægja köfnunar-
efnisþörf jurtanna.
Það ber að athuga, að með því að kalka jarðveg nýtast efni
hans betur, og sé eftirtekjuaukningin mikil af kalkáburði,
má búast við, að gengið sé á forða hinna verðmætu næringar-
efna. Til þess að ná sem fyllstum árangri af notkun kalks