Frjáls verslun - 01.03.1939, Page 10

Pétur Ólafsson:
H
eimspo
Slitík
og vi
iðskipti
g heyri oft þeirri spurningu kastað fram,
nvort atvmnu- og tjármáim mum ekki um
það er iykur veroa nitier og stjorn hans ao
ialli. Venjuiega er Dent á hm giiuriegu utgjoid
þyzku stjornarmnar tii vigbúnaöar, gatnagerö-
ar (Ditreiöabrautirnar!), húsageröar, (breyt-
mgarnar, sem venð er aö gera á Jtíerlín o. ti.)
og spurt, hvort bogmn sé ekki spenntur of hátt.
ivunnur brezkur nagtræðingur, G. D. H. Cole,
hefir nýlega svarao pessari spurnmgu og kom-
ízt að þetrri niöurstoou, aö ekkert bendi til þess
ao atvinnulíísbygging Pjóðverja sé aó hrynja.
Pvert á móti. Hann vekur athygii á því aö nas-
istar hafi í raun og veru dregið broddinn úr
hagsveiílunum, en þær eru, aó hans dómi, hættu-
legasta ntemsemd hms kapitalistiska skipuiags.
Coie bendir á að alræðisstefna nasista hafi
fólgna í sér möguleika til þess að hagnýta alia
framleiðsiukrafta þjóðarinnar. Nasistar hafi
sýnt þetta með því að útrýma atvinnu-
leysinu, en atvmnuieysingjarnir í Þýzkalandi
voru yfir sex milljónir, þegar Hitler tók við
völdum. Þetta hefir tekist, vegna þess að
nasistastjórnin ræður því hve verkalaun
eru há í hverri iðngrein, hve hagnaður at-
vinnurekenda er ntikill og ef hann fer frarn
úr einhverju ákveðnu marki, þá ræður stjórnin
því hvernig honum er varið. Fjármagnið fær
ekki að liggja ónotað, jafnvel þó eigendur þess
álíti hagnaðarntöguleika rýra, eða áhættu mikla,
og vilji því bíða betri tíma að ráðstafa því,
eins og gerist hjá öðrum þjóðum. 1 öðrum lönd-
um eins og t. d. Englandi eða Bandaríkjunum
er það eitt af einkennum kreppunnar, að fjár-
magnseigendur halda að sér hendinni og þora
ekki að hætta fjármagni sínu í ný fyrirtæki, ef
útlit er ískyggilegt, en afleiðingin verður
aukið atvinnuleysi o. s. frv. En í Þýzkalandi er
áhætta atvinnurekenda lítil, því að ríkið ábyrg-
ist þeirn í raun og veru ávallt einhvern hagnað,
þótt hann kunni að vera lítili, en þetta getur
ríkið gert með því að ákveða sjálft verkalaunin
og síðan hámarksverð fyrir vöruna, sem er
framleidd. Ríkið stjórnar því líka að niiklu leyti
hvaða vörur eru framleiddar, og sér um að það
séu aiit vörur, sem markaour, þ. e. eftirspurn,
er lyrir. t pessum jarngreipum notast anar
auuimuir atvmnunisins, vmnuKraitur og tjar-
magn, og pott Kostur margra se ryr, pa ta amr
eittnvao. tin petta verour auovitaö a kostnao
íreisisms. Ug pao er eitt sem nazistar tá eKm
raoio vio emir, og pao eru nraeínm til iönaöar-
ms, sem peir veroa aö tiytja mn.
* ★ *
Jafnframt því sem tramleiðslan í Þýzkalandi
hetir aukist, nefir pönm fynr aukmn hráefna-
mmiutnmg íario vaxandi. rtn vegna pess aö höí-
uoanerzia nefir veno iogö a íramieiösiu á vor-
um tii mnaniandsnotkunar (nergogn, bifreiða-
brautir) en ekki til utiiutnmgs, hafa innfiutn-
mgsmoguieikarmr, (p. e. erl. gjaideyri), ekki
vaxio ao sama skapi og framieiöslan. Hefir hér
skapast hættulegt misræmi. En nauðsynin til
pess ao aíla hráefna er oröin svo mikil, að Hitler
iýsti yfir því í jan. síðasthðnum að „Þjóðverjar
yrou að fiytja út eða deyja ella“, til þess auövit-
að aö geta notað andvirði útfluttu varanna til að
ílytja inn hráefni. Þjóðverjar hafa aðailega
augastað á smáþjóðunum í tíuðaustur-Evrópu,
sem sjálfsögðum markaði fyrir vörur sínar.
Þeir vilja emoka þenna markað og gera
það á þann hátt, að kaupa allar útflutnings-
vörur Suðaustur-Evrópuþióðanna, sem eru
að miklu leyti landbúnaðarvörur og hráefni,
og greiða þær með þýzkum iðnaðarvörum.
En Bretar og Frakkar hafa líka haft all-
mikil skipti við þessar þjóðir. Hefir þess vegna
hafist þarna hin harðvítugasta samkeppni, með
hreint og beint „sjálfsmorðs“ undirboðum, að
dómi sjálfra útflytjendanna, sem hlut eiga að
máli. Hefir verið viðurkennt bæði í Englandi
og Þýzkalandi, að nauðsynlegt væri að stöðva
þessa samkeppni og var rætt um að tveir brezk-
ir ráðherrar færu til Berlín í þessum mánuði.
Frá því ráði var horfið af pólitískum orsökum,
en fulltrúar brezks og þýzks iðnaðarlífs komu
saman í Köln um miðjan þenna mánuð og gerðu
með sér samkomulag, er ófrétt er um hversu víð-
tækt er. En um líkt leyti gerðist annar atburð-
ur, innlimun Tékkóslóvakíu, sem er bein afleið-
10
PRJÁLS VERZLUN