Frjáls verslun - 01.03.1939, Síða 29

lendingar í þessu þói'i aðeins eitt skip úr milli-
íanclalerounum, en iaus voru xaun 011 SKipm, sem
teKin íioxou veno aour en iáretar sogou r/onum
iormlega stno a Jtiendur.
JfXein eruoieiKar steojuöu að isiendmgum á
þessum oínoararum, s. s. aras uupms og rán
röuö, er iiann mru m. a. jaröaooKarsjoomn an-
an, ö í pusuna aau, ur vorzium yurvaiaanna og
iiaioi a örott meo ser til Jtnglands. Petta le
neunti Bjarm öivertsen aftur, en hann íor
seinna tii jLondon (löU9J( og syndx einnxg þar
augnao og sammngalipurö. liann íor 1 prioju
íero sina til JLondon löll.
Pa Kom Bjarm öivertsen að sjáiísögöu vid
annan hoíuövioouro omoarumrótsms. eoa á-
nriia pess hér a landi, oyitmgu J orunaar nunaa-
dagakongs, sem svo neiir veriö neindur og er
ai nonum alKunn saga. Um þau mál sagði Bjarni
semna, aö „atburo pennan álít ég þao grátieg-
asta, sem isiandi gat tilviljað“ og talar um „þá
makaiausu umbyitmgu er ailir mættu osna ao
gxeymd væri“ og segist geta sagt það með sanni,
aö hann hafi hvorki látið hviklyndi né hags-
muni tæla sig til nokkurs þess, er hann 'mrii
aö iðrast.
Fyrir framkvæmdir sínar á þessum árum a;-
allega var Bjarni særndur riddaranainbót og ^
síðan nefndur Bjarni riddari. Eftir að siglino-a
og viðskiptaerfiðleikum ófriðaráranna og innan-
landsþófinu létti upp úr 1809, segir hann sjálf-
ur, „að ekkert hafi stanzað sín íyrirtæki“. Hann
hafói á þessum árurn lent í skuldum og átti einn-
ig mikið fé hjá viðskiptavinum sínum, upound-
ir 10 þús. ríkisdali árið 1807, að Wí er hann
taldi sjálfur. En fyrirtæki hans blómvuðust
enn. „Auðvitað vildi hann safna, svo segir
hann sjálfur frá sjálfum sér, hefur Árni stifts-
prófastur Iielgason eftir honum, en hann vildi
líka að aðrir auðguðust og einkum að þeir björg-
uðust“.
Bjarni riddari mun ekki hafa haft sérlega
mikil afskipti af öðrum málum en þeim við-
skipta- og siglingamálum, sem nefnd hafa ver-
ið. Þó er það vitanlegt, að hann var einn aí
þeim fyrstu, sem beitti sér hér fyrir skógrækt
í allstórum stíl, og Henderson, sem heimsótti
hann í Hafnarfirði, rómar þátttöku hans í
Biblíufélaginu og útbreiðslu hans á nýja testa-
mentinu, sem út kom 1812. Bjarni tók upp
þann hátt seinni árin, eins og siður var þá
flestra kaupmanna, að vera í Kaupmannahöfn
á vetrum og fluttist þangað alfarinn árið 1832,
og dó þar í júlímánuði árið eftir.
Bjarni riddari var einn af öndvegismönnum
í endurreisn íslenzks viðskipta- og atvinnulífs,
einn af þeim, sem fyrst og bezt sýndu það, að
FRJÁLS VERZLUN
íslendingar gátu hagnýtt sér verzlunarfrelsið
og staðið á eigin fótum. Þó að hann væri enn
að sumu leyti kaupmaður í gömlum stíl, eins
og t. d. veturseta hans í Kaupmannahöfn sýnir,
var hann sarnt brautryðjandi íslenzkrar verzl-
unarstéttar og bai'ðist fyrir og kom í fram-
kvæmd ýmsurn nýjungum, svo sem þilskipasmíð-
um og skipasmíðastöðinni, og hagsýni hans og
áræði kom fram í siglingum hans til annarra
landa, Danmerkur, Bretlands og Spánar. Ósér-
plægni hans og lipurð sást í hlutdeild hans í
ensku samningunum og í vinsældum hans
hér heima.
Sterkur vilji
Unga kynslóðin virðist ekki vera auðug' af vilja-
krafti. Hún talar um „frelsi“, „að fá að njóta sín“ og
„réttinn til að leita fyrir sér á sem flestum sviðum“.
Hins vegar ber lítið á því hjá henni, að hún stefni að
vissu marki og hviki hvergi frá þeirri stefnu.
Forfeður okkar dáðust að viljakraftinum og hertu
vilja sinn. Það er blátt áfram hægt að sjá það á mynd-
um frá þeim tíma. Ur augum þeirra, andlitssvip og
munni má lesa skapfestu þeirra.
Ef unga kynslóðin hugsar sér að skapa eins miklar
framfarir, þá verður hún að dást að hinum sterka
vilja. Hún verður að hætta að tala um höft, erfðir og
þýðingu undirvitundarinnar og verða þess fullviss, að
menn geta breytt og stjórnað lundarfarinu með vilja
sínum.
Það er mikill og óskiljanlegur kraftur fólginn í
viljanum. Það er ef til vill ekki hægt að útskýra hann
á skynsamlegan hátt, fremur en lífið sjálft, en hann
er — líkt og lífið — skapandi og ríkjandi staðreynd.
Sterkur vilji verður að standa að baki hverju verzl-
unarfyrirtæki. Það kemst ekkert áfram með venju-
legri heppni og góðum hugmyndum.
Ef menn kynna sér hvernig Grettistökum verzlunar-
sögunnar hefir verið lyft, munu þeir undrast yfir þeim
fádæma skapandi og drottnandi krafti, sem manns-
viljinn hefir yfir að ráða.
Menn sjá það í öllum efnum, að sálin stjórnar lík-
amanum, viljinn þurkar burt þreytu, lasleika og elli-
hrumleika. Menn sjá það einnig, hvernig hægt er að
kryfja mál til mergjar, skipa hugsun sinni að búa til
hugmyndir og leita í huga sínum að því, sem er næst-
um því gleymt.
Þetta eru staðreyndir um vilja mannsins. Við get-
um ekki skýrt þær. En við getum heldur ekki vænst
þess að fá rökrétt svar fyrr en við verðum þess varir,
að menn nota vilja sinn og móta lundareðli sitt með
honum.
Menn geta styrkt vilja sinn, og eiga að gera það
eftir megni. Við getum aulcið afköst líkama okkar og
heila með því að æfa þá við störf sín og alveg á sama
hátt getum við gert vilja okkar að enn betra og not-
hæfara verkfæri, til að ná takmarki okkar á verzlunar-
sviðum. (Þýtt).
29