Frjáls verslun - 01.08.1939, Blaðsíða 6

Núfíma stóriðjuhöldur
T ÁGVAXNIR, gulir kaupmenn ferðast inn í
frumskóga f jarlægra landa til þess að kaupa
af hinum innfædclu mönnum hráefni. Þessum
hráefnum er síðan safnað saman og skipað um
borð af hvítum mönnum og siglt til Árósa:
Jarðhnetur frá Kína, kopra frá Indlandi, soyu-
baunir frá Manchukuo, pálmakjarnar frá Afr-
íku og hörfræ frá Argentínu. Hvalolía frá Nor-
egi og síldarolía frá fslandi er líka látið fylgja
með. Vélar eru notaðar til þess að búa til kök-
ur úr hinum föstu efnum, en þær verða aftur
a? smjöri með aðstoð kúnna, en olían rennur í
sífelldum straumi til hinna dönsku smjörlíkis-
gerða, en þaðan fer smjörlíkið út um allan
heim, þar sem steikt er og „brasað“ í því.
Fimmtán hundruð verkamenn starfa í tveim
verksmiðjum, 250 skrifarar í skrifstofunum.
Firðritarar bera boð um allt, sem gerist í stór-
borgunum og bréf með alla vega litum frímerkj-
um flytja fregnir frá öllum, 80, löndum heims-
ins. Fjórðungur milj. d. króna fer daglega um
fjárhirslur félagsins, og 10% af öllum tekjum
manna í Árósum koma frá þessu fyrirtæki: Áar-
hus Oliefabrik A/s.
Ef það hætti störfum, myndi 6—10 þúsundir
manns verða að leita á náðir hins opinbera og
gjaldþol allra íbúa þessa höfuðstaðar Jótlands
myndi minnka stórkostlega. Það er nokkur
mælikvarði á þýðingu þessa fyrirtækis og þess
manns, sem stjórnar því: Thorkild, Junckers,
framkvæmdastjóra.
Höfði hærri en fólkið.
Hann er höfði hærri en menn almennt. And-
lit hans er eins og maður hugsar sér andlit
skálds eða heimspekings. Augnatillitið ákveðið,
eins og hjá manni, sem vanur er að segja fyrir
verkum, en andlitssvipurinn er þó blíðlegur eins
og á barni.
„Hvers vegna eruð þér svona hávaxinn?“
spurði eg fyrir nokkru. „Fenguð þér ekki smjör-
líki, þegar þér voruð barn?“ Þá hló hann inni-
lega, því að hann fékk aldrei annað. En annars
er hann venjulega ákveðinn, þegar þetta mál er
til umræðu og segir: „Haldið þér, að eg myndi
framleiða smjörlíkisolíu stundinni lengur, ef eg
héldi, að hún væri skaðleg? Nei, þá vildi eg held-
ur skera tréskó ...“
Hann er ánægður yfir stærð sinni. — Hennar
6
THORKILD JUNGKER
vegna hefir hann aldrei horfið innan um al-
menning. Hann segir, eins og Bodil Ipsen:
„Maður verður að vera mikill á velli“. En hann
er líka mikill að vexti andlega, því að það er
eins og allir hinir góðu eiginleikar hafi náð
beztum þroska í honum.
Hann var einkabarn óbreyttra almúgafor-
eldra: Sonur húsmanns, er síðar varð fangavörð-
ur í Kaupmannah. og konu hans, Önnu Juncker.
í föðurætt hans eru margir iðnaðarmenn, en
móðir hans er komin af junkurum, sem flutt-
ust til Danmerkur á dögum ,,merkantilismans“.
Faðir hennar var byggingameistari, sem hefir
mikið af hinum gamla og ljóta Ordrup á sam-
vizkunni.
Ef Juncker hinn ungi hefði aðeins komizt að
á venjulegri skrifstofu, þá hefði hann e. t. v.
orðið bara venjulegur skrifstofuþjónn. En hann
FRJÁLS’ VERZLUN