Frjáls verslun - 01.08.1953, Side 4

hafi fengið sjómennina á einu skipa sinna til þess að
blóðga hvern fisk, þegar hann var dreginn, en árang-
urinn hafi orðið svo augljós, að hægt hafi verið að
þekkja hvern fisk af því skipi úr fiskinum, þegar bú-
ið var að breiða hann á stakkstæðin, svo hafi hann
verið miklu hvítari ,enda hafi nú aðrir tekið þetta upp
fyrir sín tilmæli. — Að vísu voru þetta engin nýmæli,
því að til var eins og áður getur, reglugjörð um „klip-
fisk“-verkun frá síðustu árum einokunarverzlunarinn-
ar dönsku, sem einmitt byrjar á þessum crðum:
„Blóðga skal hvern fisk o.s.frv.“, en eftir að einokunin
hætti, komst, eins og kunnugt er, öll verzlun landsins á
ringulreið og féll þá þessi reglugjörð í gleymsku. Það
var því þakkarvert af Friðrik Svendsen að vekja þetta
upp aftur. Þessi siður að blóðga fiskinn hefur eflaust
haldist á Bíldudal, því að þaðan var óslitið fluttur
bezti fiskur beint til Spánar frá því á tímum konungs-
verzlunarinnar. Henni ber því að þakka það að hafa
fyrst komið fiski okkar á Spánarmarkaðinn. —
Friðrik Svendsen var framfaramaður á fleiri svið-
um en þeim, er viðkomu verzlun og útgerð. — Hann
var hvatamaður og átti frumkvæði að stofnun Búnað-
arsjóðs Vesturamtsins, sem var stofnaður af frjálsum
samskotum, er námu 2000 Rd. Fyrir þann dugnað og
aðra framtakssemi útvegaði amtmaður agentsnafn-
bót1). Þessi nafnbót var veitt meiriháttar kaupmönn-
um, er sköruðu fram úr öðrum að framtaki, og hafði
einn íslendingur hlotið hana áður, nefnilega Guð-
mundur Schewing í Flatey, en sá þriðji, er síðar fékk
hana, var Hans A. Clausen í Ólafsvík.
Friðrik lagði mikið í kostnað og byggingar á Flat-
eyri; svo mikið, að það var efnahag hans ofviða, þegar
harðnaði í ári og svo fór að lokum, að hann varð
gjaldþrota árið 1835 og varð að hætta verzlun sinni og
útgerð. Eignir hans voru þá seldar, þ.á.m. skipin og var
„Fædrelandet“ selt til Flateyjar en „Eiríkur rauði“
austur á Eskifjörð og voru Kjartan Isfjord o. fl. kaup-
endurnir.
Um þetta leyti var farið að bera á því, að Agent
Svendsen væri orðinn eitthvað ruglaður, og þegar hann
var orðinn öreiga, fékk eignamissirinn svo mikið á
hann, að hann truflaðist og komu á hann ærsl. I æð-
iskasti tók hann einu sinni litla barnsskeið úr silfri,
lagði hana saman og gleipti hana. Það héldu allir að
hann myndi deyja af þessu og um sama leyti sigldi
hann, en á leiðinni út kom skeiðarskaftið út undir
síðubarði hans. Þá var skeiðin sorfin sundur og gert
gat á þann hluta, sem eftir var, dregið band í og
smeigt um háls honum. Þetta bar Svendsen í eitt ár,
1) Lbs 1288 4 to.
þangað til skeiðin gróf út og geymdi hann þá brot
þessi í viðhafnarumbúðum, en sýndi mönnum og sagð-
ist vera píslarvotlur guðs og hafa liðið fyrir lausúð
kvenfólksins. — Þann 20. maí 1844 skrifaði hann
Steingrími biskup Jónssyni1) og reynir í því bréfi að
sanna honum, að hann sé trúarpostuli eða jatnvel
heimsfrelsari og kemst svo að orði: „Til þess, að ég
fyrir mönnunum hefði eitthvert líkamlegt vitni um
sannleika þá er ég tala og rita, þá var í gegnum mig
þeim sendur íslenzkur silfurspónn merktur G. þann
ég bar í 12 mánuði og fæddi út undan hægra brjóstinu
þ. 12. október 1836, í lengd með Færeyjum“!!
Svo gaf hann út bækling um trúmál, sem er eintómt
rugl og var öllum mikil raun að þessu, þar sem hann
hafði áður verið svo mikilhæfur maður. í æði sínu
sagði hann, að menn skyldu virða hákarlinn mest allra
dýra, því að hinar fíngerðu tennur hans bæru þess vott,
að áður hefði hann verið engill.
Friðrik Svendsen var tvígiftur, fyrst giftist hann 1819
danskri prófastsdóttur, er hét Jacobína Kybke, en við
hana skildi hann eftir að hann varð ruglaður og tók
þá saman við Guðbjörgu nokkra Bjarnadóttur frá ísa-
firði. Með henni bjó hann mörg ár í Kaupmannahöfn
og átti með henni 2 börn og giftist henni loks, er hann
var orðin 62 ára gamall. Þau fluttust svo til Flateyrar,
og þar dó hann.
1) Lbs 119 fol.
— Ég er svo miður mín yfir allri þessari heirna-
vinnu þinni frá bankanum !
60
FRJÁLS VEHZLUR