Frjáls verslun - 01.01.1963, Page 2

Valdimar Krislinsson, viðskiptafræðingur:
Aluminíumiðnaður í Noregi
Atlantshafsbandalagið (NATO) veitti þeim er
þetta ritar styrk, er nota skyldi á árunum 1901—62
til athugunar á flutningi áhættufjármagns á milli
þátttökulanda bandalagsins, og jafnframt til sér-
stakrar athugunar á orkufrekum iðnaði og stað-
setningu hans. Það var einkum í samra^mi við síðara
verkefnið, að ferðast var um Noreg í september-
mánuði síðastliðnuin. Voru heimsóttar allar helztu
aluminíumverksmiðjur landsins, svo og fleiri iðn-
fyrirtæki, svo sem hinar miklu efnaverksmiðjur
Norsk TI\'dro við Porsgrunn, suðvestan Oslófjarðar.
Fyrst var farið til aluminíumverksmiðjunnar í
Ilöyanger við Sognfjörð, síðan til annarrar i Áral
innst í Sognfirði, svo til þeirrar þriðju á Sunndals-
öra, nálægt Kristiansund, og frá Þrándheimi var
farið norður til Mosjöen og skoðuð þar fjórða verk-
smiðjan. Einnig voru heimsóttar verksmiðjur við
Oslofjörð, í Holmestrand og í Moss, þar sem marg-
víslegir hlutir eru framleiddir úr aluminíum.
Að sjálfsögðu var það engin tilviljun, að í sam-
bandi við orkufrekan iðnað var valið að kynnast
sem bezt aluminíumvinnslu, og það í Noregi. Langt
er síðan farið var að tala um að nýta mætti vatns-
orku á íslandi til framleiðslu á aluminíum. Og eftir
því sem meira hefur verið talað um þessi mál og
þau athuguð gaumgæfilega hefur komið í ljós, að
vart mun önnur framleiðslugrein vænlegri til að
koma upp stóriðnaði á íslandi, utan fiskiðnaðarins,
og er það jafnvel álit sumra, að þetta sé eina leiðin,
eins og nú horfir, til að nýta vatnsorku landsins í
stórum stíl.
Að Noregur sé okkur góð fyrirmynd í þessum
málum má hverjum manni augljóst vera. Þjóðirnar
og löndin hafa mun meira sameiginlegt en almennt
gerist, og svo er Noregur einn stærsti alumminíum-
framleiðandi í Evrópu og hefur áratuga reynslu
á þessu sviði.
Eins og málum er nú háttað, er ef til vill sér-
staklega fróðlegt fyrir okkur íslendinga að kynnast
áliti opinberra aðila í Noregi á því, hvernig bregð-
ast skuli við í næstu framtíð varðandi orkufrekan
iðnað, og þá einkum aluminíumiðnaðinn.
Hinn 25. september sl. hélt Karl Skjerdal, ráðu-
neytisstjóri í norska iðnaðarmálaráðuneytinu, er-
indi í Osló um þessi mál, og var talað um, að þar
hefðu komið fram sjónarmið ríkisstjórnarinnar.
Verða aðalatriðin úr erindi Skjerdal ráðuneytis-
stjóra rakin hér, áður en tekið verður til við að
lýsa norska aluminíumiðnaðinum í dag og stað-
setningu hans.
Þessi áratugur mun hafa úrslitaáhrif á framtíð
Noregs sem stóriðnaðarlands
í Noregi hafa nýlega verið uppi raddir um, að
ástæða væri til að fara á næstu árum varlega í
stækkun á aluminíumiðnaði landsins, þar sem fram-
leiðslugetan í heiminum hefði að undanförnu verið
alhniklu meiri en notkunin. Skjerdal ráðuneytis-
stjóri vék að þessum skoðunum í erindi sínu og
taldi þær alls ekki eiga rétt á sér. Mörg ár taki að
skipuleggja og reisa aluminíumverksmiðjur og orku-
ver vegna þeirra, og Norðmenn gætu ekki látið
eftirspurnarsveiflur, er næðu yfir skemmri tíma,
hafa álirif á sína áætlanagerð. í atvinnugrein, sem
væri svo stór í sniðum, væri ekki hægt að fylgjast
með þróuninni, nema að miða við áætlanir um eftir-
spurnina langt fram í tímann. Að beztu manna
yfirsýn hefði í þessu sambandi verið lagt raunhæft
mat á hlutina og væru framtíðarmögulcikar alumin-
íumiðnaðarins því hinir björtustu.
Mögulcikar Noregs sem stóriðnaðarlands byggj-
ast fyrst og fremst á hinni ódýru vatnsorku, og taldi
ráðuneytisstjórinn, að næsti áratugur, og þó einkum
árin fram til 1970, gætu haft úrslitaáhrif á framtíð
2
FUJÁLS VERZLUN