Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.01.1963, Qupperneq 6

Frjáls verslun - 01.01.1963, Qupperneq 6
verið fyrir rúmum 100 m inni í fjallinu fyrir ofan Efri-Árdal; en stríðinu lauk án þess að nokkurt aluminíum væri framleitt. Fyrirtækið komst nú í hendur norska ríkisins og sumarið 1946 ákvað Stórþingið, að framkvæmdum skyldi haldið áfram, svo að hægt væri að hcfja aluminíumframleiðslu. Fyrri rafgreiningarsamstæð- an var sett í gang í ársbyrjun 1948 og hin síðari tveim árum síðar. Norðmönnum tókst með nokkr- um lagfæringum og nýrri skipulagningu að auka framleiðsluna úr hinum áætluðu 24 þús. tonnum í 29 þúsund tonn á ári. Þar með var komin í fullan gang sú framleiðslueining, sem kölluð hefur verið Árdal I. Eins og áður segir höfðu Þjóðverjarnir ætlað að framleiða aluminíum-oxyd á Árdals-t.anganum, en við hinar breyttu aðstæður eftir stríð kom í ljós, að hagkvæmara myndi að flytja inn alumina. Var gerður samningur til langs tíma við Aluminium Union Ltd., Kanada, um, að það léti alumina af hendi í skiptum fyrir fullunnið aluminíum. Alumina- verksmiðjunni í Árdal var liins vegar breytt og hún notuð í 10 ár, til 1959, til framleiðslu á vanadium- blönduðu hrájárni, en síðan hafa byggingarnar ver- ið notaðar vegna framleiðsluaukningarinnar í Efri- Árdal og um leið kom sér vel að geta losað 11 þús. k\v. frá járnbræðslunni. í árslok 1955 ákvað Stórþingið að auka skyldi aluminíumframleiðsluna í Árdal um 36 þús. tonn á ári. I samræmi við þessa ákvörðun voru byggðar tvær rafgreiningarsamstæður á árunum 1956—1959, sem kallaðar hafa verið Áral TT. Var að þessu sinni gert samkomulag við Aluminium Company of America (ALCOA) um, að það sæi Árdal IT fyrir aluminíum-oxydi, gegn því að fá það borgað í fullunnu aluminíum. Þótti norska fyrirtækinu komin góð reynsla af þessari tilhögun. Meðan á samningstímanum stendur þarf ekki að hafa neinar áhyggjur af verði á alumina, þar sem ákveðin kílóafjöldi nf aluminíum er alltaf látinn í skiptum fyrir hvert tonn af alumina. Með þessu móti er í rauninni búið að selja fyrirfram um 30% af alumin- íum-framleiðslunni og er mikið öryggi í því fólgið. Það kom í ljós að margir framleiðendur á alumin- íum-oxydi vildu gera slíka samninga og gerði það Norðmönnum auðveldara að komast að hagkvæm- um samningum. Hefur þannig verið samið tvo ára- tugi fram í tímann. En talið er, að áhugi aluminíum- oxyd framleiðenda á viðskiptum af þessu tagi, sé nú minni en áður. Strax og lokið var við stækkun verksmiðjunnar (1959), var enn hafizt handa um nýja stækkun, Árdal III, sem nú er nýlokið. Ilinar nýju samstæð- ur eiga að framleiða yfir 32 þús. tonn og á þá árs- framleiðslan í Árdal að vcra komin upp í um 100 þús. tonn Samhliða stækkun verksmiðjunnar hefur svo ver- ið unnið að byggingu nýs orkuvers í Fortundaln- um, 20 km fyrir norðan Efri-Ardal. Orkuvcrið hefur verið byggt í áföngum með nýjum stíflum og frek- ari vatnsmiðlun og hefur verið tekið í notkun eftir því sem orkuþörf verksmiðjunnar hefur vaxið. Að- alvélasalurinn er 250 m inni í fjallinu fyrir ofan Fortundalinn og stærstu háspennuvirkin hafa einn- ig verið staðsett inni í fjallinu. Tvær háspennu- línur (132 þús. volt) liggja hlið við hlið frá orku- verinu að verksmiðjunni og komast þær upp í 1350 metra hæð yfir sjávarmál, en það er það hæsta, sem háspennulínur hafa verið lagðar í Noregi. Að línurnar skuli vera tvær, er að sjálfsögðu gert í öryggisskyni, svo mjög sem aluminíum- verksmiðjur eru háðar stöðugum aðflutningi raf- orku. Aluminíumverksmiðjan í Efri-Árdal hefur verið byggð upp í þremur aðaláföngum, eins og áður seg- ir, og eru tvær rafgreiningarsamstæður (elektrolyse- hall) í hverjum áfanga. Skálar A og B eru Iivor um sig 350 m. langir og 41 m breiðir. Skálar C og D eru undir einu þaki, 500 m langir og samtals 57 m breiðir. Og skálar E og F eru 523 m og 435 m langir og 25 m breiðir. Til að koma skálum C og D fyrir á sléttu landi þurfti að fjarlægja 230 þús. m3 af jarðvegi, en allt það magn var síðan notað til uppfyllingar undir skála E og F. Margar minni byggingar eru svo rétt við skálana. t tveimur eru steyptar aluminíumblokkir, tvö stór verkstæði eru þarna, stór rannsóknarstofa, geymslubyggingar og margt fleira. Smám saman hefur uppskipunaraðstaða verk- smiðjunnar á Árdals-tanganum verið bætt. Nú er þar 217 m langt viðlegupláss, þar sem allt að 17 þús. tonna skip geta lagzt að, en aluminíum-oxydið er yfirleitt flutt í stórum skipum. Aftur á móti er fullunnið aluminíum selt til svo margra staða, að mikið af því er flutt t. d. með 2—3 þús. tonna skipum eða minni. Á hafnarbakkanum eru geysi- stór Iosunartæki og kranar, og þarna var sett upp, fyrir nokkrum árum, fyrsta tækið sinnar tegundar í heiminum, sem gat sogað alumina með lofti upp úr Iestum skipa, og síðar var öðru eins tæki bætt 6 FRJÁLS VERZLUN

x

Frjáls verslun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.