Frjáls verslun - 01.01.1966, Qupperneq 9

Birgir Finnsson, alþingismaður:
100 ára afmæli
ísafj arðarkaupstaðar
Ræða flutt í afmælishófi
Herra forseti íslands, félagsmálaráðherra, forseti
bæjarstjórnar og aðrir háttvirtir veizlugestir.
í dag minnumst við þess, að 100 ár eru liðin
síðan Kristján konungur 9. gaf út tilskipun „um
að gjöra verzlunarstaðinn ísafjörð að kaupstað, og
um stjóm bœjarmálefna þar“.
Þann 26. janúar 1866 gaf konungur einnig út aug-
lýsingu um byggingarnefnd á ísafirði.
Þessar ákvarðanir konungs marka tímamót í sögu
þessa staðar. Þær voru teknar fyrir frumkvæði 29
karla og 5 kvenna, sem höfðu óbilandi trú á því, að
af litlu þorpi í skjólgóðum firði norður undir heim-
skautsbaug gæti orðið blómlegur bær. Þetta fólk
sendi Alþingi bænarskrá um stofnun kaupstaðarins
þann 28. febrúar árið 1863, og fylgdi síðan málinu
eftir til farsælla lykta.
Þessa fólks minnumst við sérstaklega í dag með
aðdáun og virðingu.
Reglugerðin um stofnun kaupstaðarins er í 26
greinnm og öll hin skilmerkilegasta um allt það, er
varðar stofnun hans, kosningu bæjarstjórnar og
verksvið hennar eins og það var þá ákveðið.
í fyrstu grein reglugerðarinnar segir á þessa leið:
„Verzlunarstaðurinn ísafjörður, — þar með talin
öll Skutulsfjarðareyri og prestsetrið, sem á eyrinni
stendur, skal héðan í frá vera bæjarfélag og lög-
sagnarumdæmi sér, og nefnast kaupstaður.
Bæjarfógetinn og fulltrúar kaupstaðarins skulu í
sameining hafa á hendi alla stjórn þeirra bæjarmál-
efna, sem eigi eru undanskilin með öðrum ákvörð-
unum, undir tilsjón amtmannsins yfir vesturamtinu
og yfirstjórn viðkomandi stjórnarráðs.
Sambandi því, sem verið hefir milli ísafjarðar
verzlunarstaðar og Eyrarhrepps, skal þess vegna
hér eftir vera slitið, og skal fé því, er verzlunarstað-
urinn og hreppurinn nú eiga í sameining, og hrepps-
þvngslum öllum, skipt til helminga milli bæjarins
og hreppsins. Skipti þessi skulu gjörð af sýslumann-
inum í ísafjarðarsýslu, öllum bæjarfulltrúum og jafn-
mörgum mönnum úr Eyrarhreppi, sem allir búend-
ur, er gjalda nokkuð til sveitar, kjósa með atkvæða-
fjölda á kjörfundi fyrir sýslumanni.“
í framhaldi af þessu er síðan mælt svo fyrir að
kjörnir bæjarfulltrúar skuli vera 5 að tölu. Kosn-
ingarrétt skyldu þeir einir öðlast, sem væru full-
myndugir og ekki öðrum háðir sem hjú. Til þurfti
einnig 1 árs búsetu í bænum, og að greiddir væru
a. m. k. 2 ríkisdalir í bæjargjöld á ári.
Til kjörgengis þurfti að uppfylla sömu skilyrði.
Bæjarfulltrúar voru kosnir til 5 ára, en af þeim,
sem kjörnir voru í fyrsta skipti skyldi einn fara frá
að ári liðnu, og síðan einn á ári.
Við samningu kjörskrár skyldi bæjargjaldkeri og
bæjarfulltrúar vera kjörstjórninni til aðstoðar.
Fyrsta bæjarstjórnarkosning skyldi fram fara svo
fljótt sem við yrði komið, eftir birtingu reglugerðar
þessarar á Isafirði, en kosningin gilda frá næsta
nýári á eftir.
Kjörfund skyldi boða með 8 daga fyrirvara og
halda hann fyrir opnum dyrurn. „Skulu þá allir
kjósendur, er neyta vilja kosningaréttar síns, koma
sjálfir á kjörfund, og lýsa því yfir munnlega fyrir
kjörstjórninni, hvern þeir vilji kjósa“, segir í reglu-
gerðinni.
Samkvæmt reglugerðinni birti Stefán Bjarnason,
bæjarfógeti fyrstu kjörskrána vegna bæjarstjórnar-
kosninga hér á ísafirði hinn 23. maí árið 1866, og lá
hún frammi hjá Brynjúlfi Oddssyni, bókbindara.
FRJÁLS VERZLUN
9